(goede versie!!) Les 8 werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2-4

Lesdoelen:

-Je weet hoe je de persoonsvorm vindt;

-Je weet wat een persoonsvorm tt en persoonsvorm vt is;

-Je weet wat een infinitief is;

-Je weet wat een voltooid deelwoord is;

-Je weet wat een onvoltooid deelwoord is.

Tegenwoordige tijd

Werkwoorden in de tegenwoordige tijd (tt), schrijf je altijd met een -t, als je een t-klank hoort.

Stap 1: staat het werkwoord in de tt?
Stap 2: Ja: gebruik dan een -t

Tegenwoordige tijd

Werkwoorden in de tegenwoordige tijd (tt), schrijf je altijd met een -t, als je een t-klank hoort.

Stap 1: staat het werkwoord in de tt?
Stap 2: Ja: gebruik dan een -t

Voorbeeld:

De jongen loopt naar school.

Vandaag gebeurt er iets leuks.

Anna heeft prachtige ogen.

Mijn oma bestelt altijd appeltaart met slagroom.

Het zijn allemaal werkwoorden in de tt, dus ze eindigen met een -t. Er is echter één uitzondering op deze regel.

De uitzondering:

Werkwoorden waarvan de infinitief (het hele werkwoord in de tt) eindigt op -den.

In dit geval kan het werkwoord einigen op -d of -dt.

Maar hoe weet je dit? Je zou het volgende trucje kunnen gebruiken...

Truc:

Vul in plaats van het werkwoord dat je moet invullen, het woord "smurfen" of "lopen" in.

Kijk maar eens hoe dit werkt:

"smurfen"

Ik vind dat een slim meisje.

Ik smurf dat een slim meisje.

Hij wordt volgende week 16 jaar.

Hij smurft volgende week 16 jaar.

Wat gebeurt hier?

"Smurfen"

Het vliegtuig landt 45 minuten eerder.

Het vliegtuig smurft 45 minuten eerder.

Die wond bloedt wel heel erg.

Die wond smurft wel heel erg.

Vind jij dat een leuke serie?

Smurf jij dat een leuke serie?

Noem eens een manier om de persoonsvorm(en) in een zin te vinden.

Persoonsvorm

Er zijn twee manieren om de persoonsvorm te vinden:

-Maak een vraagzin. Het eerste werkwoord in de zin is de persoonsvorm.

-Verander de zin van tijd. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Persoonsvorm

Er bestaan twee verschillende persoonsvormen. Je moet beide vormen kunnen benoemen.

De persoonsvorm in de tegenwoordige tijd (pvtt)

De persoonsvorm in de verleden tijd (pvvt)

PVTT en PVVT

Dat is (pvtt) een leuke jongen

Volgende week ga (pvtt) ik op vakantie

De leerling leert (pvtt) de hele avond.

Hij volgde (pvvt) jou toch op Instagram?

Het meisje gaf (pvvt) haar vriendin een cadeautje.

Hij gaf (pvvt) haar een zoen.

Vanochtend fietste ik in de regen naar school.

1. pvtt
2. pvvt

Iedere week maakt mijn oma loempia's.

1. pvtt
2. pvvt

De mevrouw die daar staat is heel erg lief.

1. pvtt
2. pvvt

Vorig jaar was ik op vakantie in Emmen.

1. pvtt
2. pvvt

Infinitief

De wij-vorm van een werkwoord, wordt ook wel eens anders genoemd. Namelijk:

-hele werkwoord

-infinitief

Voltooid en onvoltooid deelwoord

Niet alle werkwoorden zijn natuurlijk persoonsvormen. 

Je kunt ook te maken hebben met een voltooid deelwoord (vd) of een onvoltooid deelwoord (od).

Voltooid deelwoord

Dit is een vorm van het werkwoord om aan te geven dat is voltooid (klaar/af) is. Op de basisschool heb je waarschijnlijk geleerd dat deze werkwoordsvorm vaak begint met ge-, be- en ver-.

Kijk maar eens naar de volgende voorbeelden:

Voorbeelden Volt dw.

Ik heb gelachen.

Wij hebben een mooi feestje gevierd.

Nadal heeft de wedstrijd gewonnen.

Die professor heeft dat goed bedacht.

Mijn moeder is haar trouwring verloren.

Onvoltooid deelwoord

Dit is een vorm van het werkwoord om aan te geven dat het nog gaande (bezig) is. Het is onvoltooid.

een OD is een infinitief + d(e)

Kijk maar eens naar de volgende voorbeelden:

Voorbeelden Onvolt. dw

De spelende kinderen zijn erg lief.

De jongen kwam huilend thuis.

Al lachend fietste ik naar school.

Mijn opa ging lopend naar de supermarkt.

Vragen

Er komt nu een aantal zinnen. 

Geef aan of het woord dat tussen streepjes staat, een voltooid deelwoord is of een onvoltooid deelwoord. 

Een paar maanden geleden heb ik mijn teen -gebroken-.

1. voltooid deelwoord
2. onvoltooid deelwoord

De man werd -schreeuwend- op straat gevonden.

1. voltooid deelwoord
2. onvoltooid deelwoord

Mijn zusje moest -huilend- van het lachen naar de directeur.

1. voltooid deelwoord
2. onvoltooid deelwoord

Gisteren heb ik een tropische fruitsalade -gemaakt-.

1. voltooid deelwoord
2. onvoltooid deelwoord

Werkwoorden in de vt

Je hebt geleerd hoe je werkwoorden in de tt spelt. Maar hoe zit dit met werkwoorden in de vt? Hiervoor zijn er meerdere manieren.

1. Maak het werkwoord langer: gebeurt-gebeurde

2. Gebruik het taxi-kofschip/sexy fokschaap/xtc koffieshop

Werkwoorden in de vt

De gebruiksaanwijzing (kies het woord dat je het makkelijkst kunt onthouden):

-taxi-kofschip
-sexy fokschaap

-xtc koffieshop

Gebruiksaanwijzing taxi-kofschip

Stap 1: Kijk naar de infinitief (het hele ww)

Stap 2: Haal -en van de infinitief af
Stap 3: Kijk naar de letter waar het ww nu mee eindigt

Stap 4: Staat deze letter in "taxi-kofschip"?

Stap 5: Ja: dan eindigt het ww in de vt op een -t
                Nee: dan eindigt het ww in de vt op een -d

Voorbeeld:

Stap 1: lachen                               Stap 1: verven
Stap 2: lach                                    Stap 2: verv
Stap 3: h                                          Stap 3: v
Stap 4: ja                                         Stap 4: nee
Stap 5: lachte                               Stap 5: verfde/geverfd

Let op:

Als de stam van een zwak werkwoord in de tt eindigt op een -t of een -d, dan komt er in de vt nog een extra -t of -d bij. Kijk maar eens:

pest-pestte-pestten              bloed-bloedde-bloedden

praat-praatte-praatten         land-landde-landden

vlucht-vluchtte-vluchtten   antwoord-antwoordde-antwoordden

Let op:

Eindigt de stam van een zwak werkwoord niet op een -t of een -d, dan krijg je in de vt een enkele -t of -d. Kijk maar eens:

lach-lachte-lachten

fiets-fietste-fietsen

luister-luisterde-luisterden

Tijd om te oefenen

Kijk in je studieplanner wat je voor deze week moet maken.

-Ga eerst 10 minuten zelfstandig aan het werk

-Daarna mag je met elkaar samenwerken

Deze les heb je geleerd:

-Hoe je de persoonsvorm vindt;

-Wat een persoonsvorm tt en persoonsvorm vt is;

-Wat een infinitief is;

-Wat een voltooid deelwoord is;

-Wat een onvoltooid deelwoord is.

Aan de slag

Kijk in je studieplanner welke opdrachten je deze week moet maken. Plan je tijd goed in.

Ga 10 minuten zelfstandig aan het werk.