Afsluiting H2: Tussen de oorlogen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Afsluiting H2: Tussen de oorlogen

1.

2.

3.

4.

5.

Deze les:

• Bespreken toets H1 + adviezen schrijven voor de toets van H2.
• Herhaling H2, wat moet je kennen en kunnen voor de toets.
• Ruimte voor het stellen van vragen + tijd om te leren.

Aan het einde van deze les:

... weet je wat er goed en minder goed ging op de vorige toets.

... heb je jezelf adviezen gegeven voor het maken van de volgende toets.

... is de lesstof van H2 herhaalt.

... ben je klaar om de toets van H2 te maken.

Bespreken toets H1:

Noteer op het blaadje dat je gekregen hebt tijdens en na de bespreking tips voor jezelf.

Welvaart in de jaren 1920:

• Voor WO I was de VS al het rijkste land ter wereld
  
• Voorsprong werd alleen maar groter tijdens de eerste 10 jaar van het interbellum.
• bloei van industrieel kapitalisme door snelgroeiende auto- en elektrotechnische industrie
  
• werk steeds efficiënter georganiseerd, gebruik van de lopende band 
• ontstaan van een consumptiemaatschappij: een samenleving waarin veel consumptiegoederen worden gekocht. 

Crisis in de jaren 1930: Oorzaken

• economische groei en optimisme zorgen ervoor dat aandelen van bedrijven steeds meer waard worden.
• Veel Amerikanen willen meeprofiteren en kopen aandelen.
• Het geld dat ze hiervoor gebruiken is vaak spaargeld of geleend geld (krediet)
• De aandelen worden gekocht op de beurs

Crisis in de jaren 1930: Oorzaken

beurskrach

• 24 oktober 1929: aandelen op de belangrijkste beurs (Wallstreet) gaan snel omlaag. zwarte donderdag
• beurskrach: sterke en snelle daling van aandelenkoersen op de beurs.
• keerpunt in de geschiedenis, een belangrijke snelle verandering.

Crisis in de jaren 1930: Gevolgen

• Koersen blijven dalen
• ontstaat een economische crisis die blijft voortduren in de jaren 1930, de Grote Depressie
• Duizenden banken en industriële bedrijven en miljoenen boeren gaan failliet
• Door handelscontracten en kolonies verspreid de crisis zich over de wereld.
  
• Wereldhandel vermindert tot een kwart van wat het was in 1928.

Oplossing: de New Deal 

President Roosevelt:

• Democratische partij, gekozen in 1932.
• Nieuwe aanpak om de crisis te bestrijden, de New Deal
• overheid ging zich intensief met de crisis bemoeien
• mensen aan het werk gezet met openbare werken.
• Boeren die hun productie beperkten kregen subsidie
• overheid kocht graan, katoen en zuivel op voor prijzen die boven de marktprijs lagen.
• overheid gaat toezicht houden op banken.
• Vakbonden kregen meer rechten en de lonen en arbeidstijden werden verbeterd.

2.2: Fascisme en communisme

Fascisme:

Antidemocratische, gewelddadige, extreem nationalistische en totalitaire politieke beweging.

Totalitaire dictatuur:

• Overheid probeert het denken en doen van de Italianen volledig te beheersen.
• Radio, kranten, films, op scholen, op het werk en op massabijeenkomsten kregen mensen voortdurend te horen hoe ze moesten leven en wat ze moesten denken. indoctrineren.
• 'vijanden van het volk' werden zonder proces gevangen of gedeporteerd

Communisme:

(politieke) ideologie die ernaar streeft om productiemiddelen (arbeid, gebouwen, grondstoffen en machines) en verbruiksgoederen tot gemeenschappelijk bezit te maken. Het is een economisch systeem waarbij inkomens en goederen in gelijke mate onder de bevolking is verdeeld.

• Radicale vorm van Socialisme

De Sovjet- Unie:

Stalin wil:

• industrialisatie versnellen.
• 1928: Eerste vijfjarenplan, overheid bepaalt precies wat er moet worden geproduceerd.
• Doel van deze planeconomie, van de Sovjet-Unie een sterke industriële mogendheid maken.

De Sovjet- Unie:

planeconomie van Stalin werkt:

• overal industrie complexen
• mijnen
• spoorlijnen
• kanalen
• miljoenen boeren worden industrie arbeider

De Sovjet- Unie:

planeconomie van Stalin voor de boeren:

• boeren moeten land afstaan en gaan samenwerken in kolchozen: collectieve boerderijen waarin alles samen wordt gedaan.
• voedsel produceren met nieuwe werktuigen om de snelgroeiende stadsbevolking te voeden.

Dictatuur in de Sovjet- Unie:

• Sovjet-Unie onder Stalin een totalitaire dictatuur.
• tegenstanders gedeporteerd naar Siberië
• met terreur beheerste de communistische partij het denken en doen van de bevolking die uit angst gehoorzaam was. 

Dictatuur in de Sovjet- Unie:

• Verheerlijking van Stalin.
• propaganda en indoctrinatie: 'vadertje Stalin' zorgt voor ons, ellende is de schuld van anderen.
•  Stalinisme: communisme onder stalin met extreme onderdrukking en extreme persoonsverheerlijking.

2.3: Duitsland van democratie naar dictatuur:

Oorzaken:

• Politiek: Wantrouwen in de regering (Weimarrepubliek), Dolkstootlegende, Verdrag van Versailles.
• Economisch: Herstelbetalingen uit het verdrag van Versailles zorgen, economische wereldcrisis, inflatie.

De opkomst van Hitler:

Antisemitisme:

• Joden schuldig aan de Duitse nederlaag in WO I
• Joden gebruiken socialisme om arbeiders van hun vaderland te vervreemden.
• Nieuw socialisme: Nationaalsocialisme

De opkomst van Hitler:

Nationaalsocialsme: (nazisme/ nazi's)

• net als het fascisme, antidemocratisch, gewelddadig, extreem nationalistisch en totalitair.
• Naar voorbeeld van Mussolini laat Hitler zich Führer (leider) noemen.
• Verschil: nog radicaler en racistisch

De opkomst van Hitler:

Nazi's:

• onjuiste theorie: verschillende mensenrassen vechten een meedogenloze strijd op leven en dood uit.
• rassenleer: onjuiste theorie over verschillen tussen mensenrassen.
• 'Joodse ras' is de grootste vijand van het  'Germaanse ras'

De opkomst van Hitler:

Nazi-ideologie:

• 'Germaanse ras' moet worden verbeterd.
• 'Levensonwaardig en zwak leven' moet verdwijnen.
• Joden, maar ook homoseksuelen en geestelijk gehandicapten.
• Duitsers hebben meer leefruimte nodig
• Polen, Russen en andere 'minderwaardige' slavische volken verdrijven, vermoorden of als slaven voor zich laten werken.

Hoe werd Duitsland een totalitaire dictatuur:

• Door valse beloftes aan andere partijen komt er toch een meerderheid in de Rijksdag voor een 'machtigingswet'
• Hitler 4 jaar lang alle macht.
• Einde van de democratische Weimarrepubliek en het begin van de dictatuur van nazi- Duitsland. 

Hoe werd Duitsland een totalitaire dictatuur:

• Duitsland wordt een totalitaire eenpartijstaat waarin veel burgerrechten worden afgeschaft.
• Burgers geïntimideerd door bruinhemden.
• Joden, socialisten en communisten in elkaar geslagen.
• Tegenstanders gevangen gezet. 

Hoe werd Duitsland een totalitaire dictatuur:

Propaganda:

• Kranten, films en radio gecontroleerd.
• Onderwijs moet nazi-ideologie volgen.
• Hitlergroet, vlaggen met hakenkruizen.

Hoe werd Duitsland een totalitaire dictatuur:

• Uitbreiden van het leger, dienstplicht weer ingevoerd. 
• Autowegen aanleggen.
• Oorlogsindustrie.
• Werkloosheid verdween
• Hitler populair.

2.4: Nederland in het interbellum

Jaren 1920:

• nauwelijks werkloosheid, welvaart groeit, meer vrije tijd.

Jaren 1930: economische wereldcrisis

• werkloosheid loopt snel op.
• uitkeringen net genoeg om in leven te blijven
• 2x per dag een stempel halen.

Nederlandse totalitaire partijen maken weinig kans door:

• Nederland is niet ontwricht geraakt door WO I zoals Italië en Duitsland.
• Geen woede over de afloop van WO I.
• 1931: Regering verbied ambtenaren lid te zijn van de NSB.
• 1935: Politieke organisaties mogen geen uniformen dragen (verboden)
• Mensen voelen zich prettig in hun eigen zuil
• Colijn was al de 'sterke man' van Nederland. 

Aan de slag:

• Leren voor de toets
• Ruimte voor het stellen van vragen.