Havo 4 Paragraaf 3.3

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

• Je weet wat een samengesteld ion is
• Je kan van een zout met samengestelde ionen de verhoudingsformule opschrijven
• Je kan uitleggen wat uitspoelen en eutrofiëring is

zoutformule met samengestelde ionen

In de vorige les heb je gezien hoe je zoutformules opstelt met enkelvoudige ionen. Deze ionen bestaan uit één atoom.

Er zijn ook samengestelde ionen. Dit is een groepje atomen dat samen een lading heeft. In deze les leer je zoutformules opstellen met samengestelde ionen.

Leerdoelen& succescriteria

Na afloop van deze les kun je de naam en verhoudingsformule van een zout geven:

• het postieve ion staat vooraan
• een Romeins cijfer in de naam als het ion meerdere ladingen kan hebben
• de verhouding van de ionen zó gekozen dat de som van de positieve lading gelijk is aan de som van de negatieve lading (zout = neutraal)
• met haakjes om samengestelde ionen die méér dan 1x voorkomen in het zout

herhaling

1. Schrijf de naam van het zout op.
2. Schrijf de ionen met ladingen in symbolen.
3. Bereken de verhouding van de ladingen, zodat het samen 0 is.
4. Schrijf de verhoudingsformule op. 
5. Schrijf de zoutformule op zonder ladingen en met de fase. 

Hoe stel je een zoutformule op?

herhaling

Samengestelde ionen

Een nieuw soort ionen

Geen atoom, 

maar een groepje atomen (molecuul) met een lading

Samengesteld

Samengestelde ionen

Eén positief samengesteld ion:

NH₄⁺ 

Dit is het enige positieve ion dat geen metaal is

Dit is de enige uitzondering op de regel:

zout = metaal + niet-metaal

Samengestelde ionen

Andere voorbeelden van samengestelde ionen:

OH^- 

SO₄^2-

NO₃^-

Samengestelde ionen

Het maken van een zout werkt nog steeds hetzelfde, 

met 1 extra regel:

Als een samengesteld ion meer dan 1x voorkomt in een verhoudingsformule, gebruik je hiervoor haakjes

Voorbeelden: Ca(OH)₂ / Al(NO₃)₃ / (NH₄)₂SO₄ 

Zouten in de landbouw

Stikstof en fosfor zijn nodig voor de groei van planten

In de vorm van (kunst)mest komt dit op akkers

De zouten met N & P zijn vaak goed oplosbaar

Door uitspoeling naar oppervlaktewater ontstaat eutrofiëring, een overschot aan voedingsstoffen

samengestelde ionen

•  bestaan uit groepjes atomen die samen een lading hebben.
• kan positief of negatief geladen zijn.
• bijv NO₃^- ,OH^- ,PO₄^3-, NH₄⁺
  

uitleg nieuwe stof

Leer deze tabel uit je hoofd

Oplossen van zouten.

Geef de oplosvergelijking van de volgende zouten:

ammoniumfosfaat

ijzer(III)hydroxide

calciumethanoaat

Oplossen van zouten.

Geef de oplosvergelijking van de volgende zouten:

ammoniumfosfaat

(NH₄)₃PO₄ (s) → 3 NH₄⁺ (aq) + PO₄^3- (aq)

ijzer(III)hydroxide

Fe(OH)₃ → Fe³⁺  (aq) + 3 OH^- (aq)

calciumethanoaat

Ca(CH₃COO)₂ → Ca²⁺ (aq) + 2 CH₃COO^- (aq)