Concept 5: Erosie en verwering (Europa)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Concept 5: Erosie en verwering       (2.2, 2.3)

The animation above shows a sequence of false-color images from Landsat 5 and 7 (wavelength bands 5-4-3) of Baltoro Glacier flowing in the Karakoram range from 1991 to 2002. The moving ice appears in shades of gray and blue; the brighter blues on the surrounding landscape are changing snow and ice cover. The image below is an example of the flow velocity maps that Dehecq, Gardner, and colleagues can derive from such imagery.

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Een mooie U-dal

Concept 5: Erosie en verwering        (2.2, 2.3)

Weekplenda

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
Concept 1: Landen indicatoren (China)	Concept 2: Mondiale relaties (China)	Leerdoelen check & SO	Concept 3: Verstedelijking (China)	Concept 4: Platentektoniek, vulkanen en bergen (Europa)	Concept 5: Erosie en verwering (Europa)	Leerdoelen check & SO

Programma periode 1

Programma periode 1

Benodigde voorkennis 

Voor deze les hebben jullie nog geen voorkennis opgedaan

Activerende lesopening

- Tekenopdracht met Whiteboard.fi
- LessonUp startvraag
- Of iets anders

Opdracht:
Teken het begin en het einde van een rivier 

Het grotere plaatje

Lengteprofiel rivier

Gletsjer

Sneeuw komt op de grond;

Sneeuw veranderd in                  ;   

IJsmassa beweegt.

firn

Korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw.

Erosie en sedimentatie

zijmorene

Gletsjerpuin aan de zijkant van een gletsjer.

grondmorene

Sediment dat onder het ijs ligt en dat achterblijft als de gletsjer smelt.

eindmorene

Verpulverd materiaal dat een gletsjer voor zich uit heeft geschoven en dat na het afsmelten van de gletsjer is blijven liggen.

Bovenloop

Gemengde rivier

Rivier die behalve regenwater ook smeltwater van gletsjers afvoert.

Groot verhang

Het verval per kilometer.

Veel verwering en erosie

Middenloop

Ook regen rivieren

Afnemend stroomsnelheid

Ontstaan meanders

Natuurlijke bocht in een rivier.

Meanderen

Benedenloop

Klein verhang

Het verval per kilometer.

Lage stroomsnelheid

Sedimentatie en deltavorming

Stroomgebied Rijn en Maas

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Werkvorm Brain dump

Schrijf in twee minuten alles op wat je weet over:

Boven-, midden- en de benedenloop

Samenvattingsopdracht 2.2

Samenvattingsopdracht 2.3

     toets

https://quizlet.com/604967824/test

Mini SO | 2.2

R	3p	Hoe ontstaan gletsjers?
T1	3p	Gebruik de bron. (1p) Wat is een morene? (2p) Welke morenen zijn zichtbaar in de bron?
T2	2p	Gebruik beide bronnen. In de bron is een "V-dal" zichtbaar in een "U-dal". Verklaar hoe dit landschap is ontstaan.
I	2p	Het smelten van de gletsjers als gevolg van klimaatverandering biedt naast risico's ook kansen en mogelijkheden. Geef hiervan een tweetal voorbeelden.

Houdt PTD aan

Mini SO | 2.3

R	3p	Benoem tenminste één kenmerk van de: (1p) bovenloop, (1p) middenloop en de (1p) benedenloop.
T1	3p	Gebruik de bron. (1p) Beschrijf wat je ziet; (2p) Beschrijf hoe dit landschap is ontstaan.
T2	2p	Als gevolg van verstening en ontbossing in de boven- en middenloop heeft Nederland te maken met een hogere overstromingsrisico. Leg dit voor beide voorbeelden uit.
I	2p	Benoem twee maatregelen die Nederland kan nemen waardoor het overstromingsrisico zal afnemen.

Houdt PTD aan

Atlaskaarten

Atlaskaarten

Actualiteit

Actualiteit

Woordenboek

verwering

erosie

sedimentatie

stroomgebied

bovenloop

middenloop

benedenloop

gletsjers

morene

verhang

meanderen

Verwering wordt nogal eens verwisseld met erosie. Met deze uitleg creëren jouw leerlingen zelf een overzicht van het begrip verwering.

Vragen aan de klas:

• Wat is verwering?
• Welke twee hoofdvormen van verwering zijn er en waarin verschillen deze?
• Binnen de fysische/mechanische verwering worden drie typen onderscheiden, welke?
• Beschrijf de werking van elk type binnen de fysische/mechanische verwering.

Waar vind je gletsjers en waarom juist daar? Laat jouw leerlingen deze vragen beantwoorden en alvast vooruit denken over de toekomst van de gletsjer.

Vragen aan de klas

• Wat is een gletsjer?
• Onder welke klimaatomstandigheden ontstaat een gletsjer?
• Welke rol speelt zwaartekracht bij het ontstaan en bij het verdwijnen van een gletsjer?
• Waarom worden gletsjers steeds kleiner? Noem de twee oorzaken die in het filmpje worden genoemd.
• In welke gebieden op aarde vind je gletsjers? Gebruik eventueel de atlas.
• Waarom zijn er zulke grote verschillen tussen de tijd die zal verstrijken voordat de gletsjers in die gebieden volledig gesmolten zullen zijn?

De IJslandse gletsjer Okjökull is de eerste voormalige gletsjer op IJsland. Officieel is de gletsjer dood en dat wordt door actievoerders herdacht. Maar hoe sterft een gletsjer eigenlijk? Met deze korte video zien jouw leerlingen hoe de gletsjer wordt herdacht en denken ze na over toekomstscenario’s.

Vragen aan de klas

• Met hoeveel km2 is de omvang van de gletsjer tussen 1986 en 2019 afgenomen?
• Wat is het gemiddelde tempo (per jaar) van de smelt van de gletsjer geweest?
• Wat veroorzaakt het smelten van de gletsjer?
• Zoek op wat ‘albedo’ betekent. Waarom zorgt het smelten van de gletsjer voor het nog sneller smelten van de gletsjer?
• Denk je dat de gletsjer tussen 1986 en 2019 ook eens aangegroeid is?
• Denk je dat de gletsjer ooit nog weer opnieuw ‘geboren’ kan worden?

Water stroomt van boven naar beneden en zo ontstaan rivieren, maar door rivieren ontstaan allerlei verschillende landschappen. Laat jouw leerlingen met deze video uitvinden wat de invloed van rivieren is op het landschap.

Vragen aan de klas

• Wat is erosie?
• Wat is sedimentatie?
• Verdeel de loop van een rivier in een bovenloop, middenloop en een benedenloop. Geef aan in welke delen vooral erosie en sedimentatie plaatsvinden.
• Waarom vinden erosie en sedimentatie juist in deze delen plaats? Gebruik het begrip verhang in je antwoord. Denk aan het voorbeeld van de vruchtensap.
• Hoe noem je de landschapsvorm die in de bovenloop van een rivier overblijft? Beschrijf hoe dit landschap ontstaat.
• En hoe noem je de landschapsvorm die in de benedenloop van een rivier ontstaat? Beschrijf waarom dit landschap ontstaat.

Schrijfopdracht

Maak je eigen samenvatting;

Schrijf een artikel over.

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

De Rijn bij de Duitse stad Boppard.

mooie meander

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃