HV3_1.4_theorie stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Stijlfiguren

Je leert stijlfiguren herkennen en benoemen.

Sprekers en schrijvers maken hun teksten vaak mooier door iets op een bijzondere manier te zeggen. Ze kunnen gebruik maken van stijlfiguren. Stijlfiguren kom je tegen in films, speeches, verhalen, artikelen, reclames. Ze versterken je tekst of maken deze levendiger.

Figuurlijk taalgebruik

- Beeldspraak: vergelijking - metafoor - metonymia - personificatie

- Stijlfiguren: herhaling, opsomming, pleonasme, tautologie, tegenstelling, paradox, eufemisme, hyperbool, understatement, ironie, sarcasme, retorische vraag

Beeldspraak:
1. De zon streelde onze wangen.

1. Vergelijking
2. metafoor
3. metonymia
4. personificatie

Beeldspraak:
2. Gedeelde smart is halve smart.

1. vergelijking
2. metafoor
3. metonymia
4. personificatie

Beeldspraak:
3. De kamer stelde kritische vragen aan de minister.

1. vergelijking
2. metafoor
3. metonymia
4. personificatie

Beeldspraak:
4. Na de valpartij op de trap bloedde hij als een rund.

1. vergelijking
2. metafoor
3. metonymia
4. personificatie

Beeldspraak:
5. Ajax had een moeilijke wedstrijd.

1. vergelijking
2. metafoor
3. metonymia
4. personificatie

Beeldspraak:
6. Hij vroeg de ouders de hand van hun dochter.

1. metafoor
2. metonymia
3. vergelijking
4. personificatie

Theorie stijlfiguren

Herhaling

Letterlijke herhaling van ongeveer dezelfde woorden.

‘Nee, nee en nog eens nee. Je mag geen koekje uit de doos.’ 

Opsomming

Woorden of woordgroepen worden op een rij gezet. (met of zonder climax)

Overal in het OV gebruiken we nu mondkapjes; in de bus, de trein en de tram.

Pleonasme

Een eigenschap van een ander woord  nogmaals noemen om daar de nadruk op te leggen.

De grijze mist maakt de straat nog troostelozer.
Die grappige mop vertelt hij altijd de eerste les van het jaar.

Tegenstelling (Antithese)
-Apartheid beïnvloedde de gehele Zuid-Afrikaanse gemeenschap. De zwarten leefden in vervallen huizen; de blanken leefden in prachtige landhuizen.
-’s Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.

Paradox
Weinig alcohol kan te veel zijn.

Eufemisme
Zij werkt daar als interieurverzorgster.
Minoes is gister rustig ingeslapen op de bank, haar favoriete plekje.


Hyperbool
- In Nederland regent het 29 van de 30 dagen.- Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

Understatement
- Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

Tegenstelling
’s Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.

Eufemisme
Zij werkt daar als interieurverzorgster.
Minoes is gister rustig ingeslapen op de bank, haar favoriete plekje.

Overdrijving (Hyperbool)
In Nederland regent het 29 van de 30 dagen.

Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

Understatement
Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

Understatement

Tegenstelling (Antithese)
-Apartheid beïnvloedde de gehele Zuid-Afrikaanse gemeenschap. De zwarten leefden in vervallen huizen; de blanken leefden in prachtige landhuizen.
-’s Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.

Paradox
Weinig alcohol kan te veel zijn.

Eufemisme
Zij werkt daar als interieurverzorgster.
Minoes is gister rustig ingeslapen op de bank, haar favoriete plekje.


Hyperbool
- In Nederland regent het 29 van de 30 dagen.- Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

Understatement
- Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

Tautologie

Iets dubbel zeggen met dezelfde betekenis in andere woorden.

Op zijn verjaardag werd de hele ruimte weer met pracht en praal een feestelijk geheel.

De stoelen staan na elke les schots en scheef in het lokaal.

Retorische vraag

Een vraag waarop je geen antwoord op hoeft te geven, het antwoord ligt voor de hand. Een mededeling in vraagvorm. 

Laat jij de hond even uit?

Ironie

Iets op een spottende manier zeggen, niet kwetsend bedoeld. Je zegt vaak het tegenovergestelde van wat er wordt bedoeld.

‘Je kletst me de oren van het hoofd’, zegt de leraar tegen het stille, verlegen meisje.

Tegenstelling (Antithese)
-Apartheid beïnvloedde de gehele Zuid-Afrikaanse gemeenschap. De zwarten leefden in vervallen huizen; de blanken leefden in prachtige landhuizen.
-’s Lands grootste kruidenier gaat op de kleintjes letten.

Paradox
Weinig alcohol kan te veel zijn.

Eufemisme
Zij werkt daar als interieurverzorgster.
Minoes is gister rustig ingeslapen op de bank, haar favoriete plekje.


Hyperbool
- In Nederland regent het 29 van de 30 dagen.- Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

Understatement
- Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

Sarcasme

'Harde' spot. Dit gaat verder dan ironie.

‘Je moet vooral zo doorwerken, dan kom je er in ieder geval’, zegt de mentor tegen de leerling (die zijn taak weer niet gemaakt heeft).

0

'Bloed, zweet en tranen' - wat is dit voor stijlfiguur?

Ik heb het goed gedaan, maar ook zo fout gedaan.
Als ik terugkijk in de tijd.

Welke stijlfiguur herken je hier?

1. herhaling
2. tegenstelling
3. opsomming

Een lach met tranen, zo voel ik mij vandaag.
Geproefd van het leven, zoveel vrienden ongekend.

Welke stijlfiguur herken je hier?

1. herhaling
2. tegenstelling
3. opsomming

Met bloed zweet en tranen, zei ik, rot hier nu maar op.
Met bloed zweet en tranen,
Zei ik vrienden, dag vrienden, de koek is op.

Welke stijlfiguur herken je hier vooral?

1. herhaling
2. tegenstelling
3. opsomming

Aan de slag

Welke stijlfiguren komen bij de volgende slides aan de orde?

Pak je boek erbij op blz. 33 + 34

Stijlfiguren:
1. Ik ben dom, lomp en famous!

1. hyperbool
2. sarcasme
3. opsomming
4. herhaling

Stijlfiguren:
2. Het verliefde stel deelt lief en leed.

1. ironie
2. tautologie
3. understatement
4. paradox

Stijlfiguren:
3. En precies als wij naar buiten gaan, gaat het regenen. We treffen het wel!

1. pleonasme
2. tegenstelling
3. ironie
4. sarcasme

Stijlfiguren:
4. Het duurt echt nog een jaar totdat we eindelijk weer vakantie hebben!

1. sarcasme
2. hyperbool
3. paradox
4. tegenstelling

Stijlfiguren:
5. Tjilp tjilp - tjilp tjilp tjilp (De mus - Jan Hanlo)

1. opsomming
2. herhaling
3. sarcasme
4. hyperbool

Stijlfiguren:
6. Dus jij bent deze zomer met het vliegtuig naar Japan én naar Brazilië gevlogen? Dat klinkt niet als een vervelende vakantie hoor!

1. eufemisme
2. understatement
3. sarcasme
4. pleonasme

Stijlfiguren:
7. Dus jij bent deze zomer met het vliegtuig naar Japan én naar Brazilië gevlogen? Jij hebt het klimaat zo te horen wel op 1 staan!

1. hyperbool
2. retorische vraag
3. sarcasme
4. ironie

Stijlfiguren:
8. Dus jij bent deze zomer met het vliegtuig naar Japan én naar Brazilië gevlogen? En beide keren had je drie uur vertraging? Joh, je hebt gewoon je hele zomer op een vliegveld doorgebracht!

1. sarcasme
2. ironie
3. tegenstelling
4. hyperbool

Stijlfiguren:
9. We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan!

1. paradox
2. opsomming
3. hyperbool
4. tegenstelling

Stijlfiguren:
10. De docent scheikunde vertelt altijd op vrijdag een grappige mop. Gelukkig moet de klas er wel altijd vriendelijk om lachen.

1. eufemisme
2. pleonasme
3. tautologie
4. tegenstelling

Stijlfiguren:
11. De dokter vroeg als eerst naar de stoelgang van de mevrouw.

1. understatement
2. pleonasme
3. hyperbool
4. eufemisme

Aan de slag

Maken: opdracht 17, blz. 33 t/m 35

Heb je al een leesboek uitgekozen?

Volgende week: starten met lezen in de les.

Oefen verder beeldspraak:

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-1-beeldspraak/

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-beeldspraak/

Oefen verder stijlfiguren:

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-1-stijlmiddelen/

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-stijlfiguren/