Grammatica H4 Congruentie en Formuleren H4 incongruentie

Welkom V3J! 

Ga alvast zitten volgens de plattegrond en pak je spullen erbij.

• NN + schrift
• agenda en etui

Deze les

Herhalen Grammatica + Formuleren: samentrekking en verwijzen

Grammatica §9 Congruentie

Formuleren §5 Incongruentie

Aan het eind van de les:

• Kun je congruentie en incongruentie herkennen.
• Kun je incongruentie verbeteren. 

Huiswerk

Vrijdag 29 november: 

• Cursus 5 Grammatica §9 opdr. 1+2
• Cursus 6 Formuleren §5 opdr. 1

H1: (foutieve) samentrekking

Joep houdt wel van donuts, maar niet van brownies.

1. woordniveau
2. woordgroepniveau
3. zinsniveau

Herhaling - Samentrekking

Samentrekking komen voor op drie niveaus:

• woordniveau: zon- en feestdagen (streepje)
• woordgroepsniveau: dure auto's en huizen (geen streepje)
• zinsniveau: Iris volleybalt op zaterdag Peter op zondag.

Deze producten zijn zowel eet- als drinkbaar.

1. woordniveau
2. woordgroepniveau
3. zinsniveau

Goede of foutieve samentrekking? 

Samentrekking op zinsniveau: Iris volleybalt op zaterdag Peter op zondag.

Samentrekken mag alleen als aan drie voorwaarden is voldaan:

• dezelfde functie: zinsdeel, woordsoort
• dezelfde betekenis:
• hetzelfde getal: enkelvoud, meervoud

Hij hield van haar en haar handen vast.

1. goed
2. fout-functie
3. fout-betekenis
4. fout-getal

Veel sporters vonden het benauwd in de sporthal en wilden enkele deuren openzetten.

1. goed
2. fout-functie
3. fout-betekenis
4. fout-getal

Het verrast me dat de cijfers zo laag zijn en stel voor de toets over te doen.

1. goed
2. fout-functie
3. fout-betekenis
4. fout-getal

H2: (fouten met) verwijzen

Onzijdige woorden

Het-woorden zijn onzijdig.

Ook namen van landen, provincies, steden en clubs

Verkleinwoorden 

Je verwijst met	en
het, zijn	dit, dat

Vrouwelijke woorden

De-woorden zijn mannelijk óf vrouwelijk. 

Vrouwelijk zijn:

• vrouwelijke dieren of personen 
• de woorden op de volgende uitgangen:

-heid, -nis, - ing, -schap, -st, -te, -de, -ie, -ij, -iek, - theek, -teit, -tuur

Je verwijst met	en
zij, ze, haar	deze, die

Leer deze uitgangen uit je hoofd!

Mannelijke woorden

De-woorden zijn mannelijk óf vrouwelijk.

Mannelijk zijn: 

• mannelijke personen en dieren
• ook woorden waarbij je niet kunt vaststellen of het mannelijk of vrouwelijk is.

Je verwijst met	en
hij, hem, zijn	deze, die

Let op!

Verwijswoorden - hen/hun

Het verwijswoord hen gebruik je als lijdend voorwerp (lv) en na een voorzetsel (vz).

Het verwijswoord hun gebruik je als meewerkend voorwerp (mv).

Anita’s ouders wonen vlakbij en ze bezoekt hen vaak. Ze neemt dan iets lekkers voor hen mee en bezorgt hun een gezellige middag.

Let op!

Verwijswoord - wat 

Met het verwijswoord wat verwijs je naar

• dat en datgene
• een onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets en het enige), 
• een overtreffende trap (het beste) 
• een hele zin:

Er stond een lange file voor de brug, wat behoorlijk tegenviel.

Let op!

Verwijswoord - dieren/mensen

• Naar dieren en dingen verwijs je met daar/waar+voorzetsel (daarvan, waarover)
  
• Naar mensen verwijs je met voorzetsel+wie (van wie, over wie):
  

De SRV-man bij wie ik wekelijks boodschappen doe, beschikt over een luxe wagen, waarmee hij door het dorp rijdt

Vul het juiste verwijswoord in. 

Kies uit: hij, hem, zij (ze), haar, het, zijn, deze, die, dit, dat, wie, wat, waar, vz + wie of waar+vz.

1. Dit jaar draagt de boom .... vorig jaar vele olijven groeiden, nauwelijks vrucht.
2.  In mei van dit jaar viert onze tennisvereniging .... 75-jarig jubileum.
3.  Zeeland is trots op .... Deltawerken en Alkmaar op .... kaasmarkt.
4. De schadevergoeding bestaat uit een bedrag .... boven de 50.000 euro ligt.
5. Met die harde wind houdt opa .... hoed vast om .... niet te verliezen.

1. waaraan 

2. haar 

3. zijn / zijn

4. dat 

5. zijn / hem 

Tegenwoordig is op alle dancefeesten allerlei synthetische drugs te koop.

goed

fout

Congruentie

In zinnen komt de persoonsvorm in persoon en getal overeen met het onderwerp: congruentie. Dit houdt in dat bij een enkelvoudig onderwerp een enkelvoudige persoonsvorm hoort. 

• VB: Ik loop naar school. / Wij lopen naar school. 

Als persoonsvorm en getal niet overeenkomen: incongruentie.

Meestal is dit niet moeilijk, maar er zijn een paar lastige gevallen, zie volgende dia's.

Deze antibiotica werkt niet bij mij.

1. Fout
2. Goed

Op de heuvel loopt een kudde bruine schapen rustig te grazen.

1. Fout
2. Goed

Hebben de politie te weinig personeel om kleine inbraken op te lossen?

1. Fout
2. Goed

Gisteren bezochten een klas brugklassers de oude molen bij Windesheim.

1. Fout
2. Goed

Incongruentie: oorzaken

• Het onderwerp is meervoud, maar wordt voor enkelvoud aangezien:

       De media schrijft veel onzin over deze bekende Nederlander.

• Het onderwerp (ow) lijkt meervoud, maar is enkelvoud, omdat de kern enkelvoud is:

      Uit de enquête bleek dat de meerderheid van de leerlingen tegen             

      frisdrankautomaten waren.

.

Incongruentie: oorzaken

• De pv en het ow staan ver uit elkaar en daartussen staan andere   zinsdelen met een ander getal dan het ow:

       Het schijnt dat het stadsbestuur de komende jaren binnen de grachten             geen nieuwe parkeerplaatsen voor auto’s meer willen aanleggen.

Oudere mensen beweren vaak dat de jeugd van tegenwoordig geen enkel respect meer voor hen hebben.

1. congruentie
2. incongruentie

Uit onderzoek blijkt dat dertien procent van de Nederlanders niet goed kan lezen en schrijven.

1. congruentie
2. incongruentie

Les- en huiswerk

Vrijdag 29 november: 

• Cursus 5 Grammatica §9 opdr. 1+2
• Cursus 6 Formuleren §5 opdr. 1

Klaar?

-lezen in je leesboek

Afsluiting: Een paar echte designerschoenen van een bekende ontwerper brengen op een veiling zo duizenden euro's op.

1. congruentie
2. incongruentie

Afsluiting: Tegenwoordig is op alle dancefeesten allerlei synthetische drugs te koop.

1. Fout
2. Goed