12.3 Evolutie van ziekteverwekkers

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

12.3 Evolutie van

ziekteverwekkers

Lesprogramma

• Leerdoelen
• Ophalen voorkennis 12.1 en 12.2 d.m.v. ´Lesson up´
• Theorie 12.3 Evolutie van ziekteverwekkers
• Aan de slag/huiswerk
• Herhalen leerdoelen

Doelen van deze les

Je leert:

hoe bacteriën resistent worden

hoe nieuwe virussen ontstaan

Eerst wat vragen

Over de stof van 12.1 en 12.2

Wat is GEEN belangrijk sleutelbegrip bij evolutie?

1. selectie
2. generaties
3. het aangepast zijn van soorten
4. communiceren

De ontwikkeling van apen tot mensapen is een voorbeeld van evolutie. 

1. juist
2. onjuist

In een bepaalde populatie komen ongeveer evenveel slakken met lichtgekleurde huisjes voor als slakken met donkergekleurde huisjes. De kleur van de huisjes is erfelijk bepaald. Door een verandering in de omgeving wordt de ondergrond waarop ze leven donkerder. Vogels eten daardoor slakken met lichte huisjes eerder op dan die met donkere. Na een paar generaties blijken er in die populatie bijna geen slakken met lichte huisjes meer te zijn. Is er in deze populatie sprake van selectie?

1. Nee
2. Ja, van kunstmatige selectie
3. Ja , van natuurlijke selectie

De evolutietheorie gaat ervan uit dat:

1. Door mutatie steeds nieuwe ......................... ontstaan. 

2. Als een organisme zich kan aanpassen aan zijn omgeving heeft hij een grotere ............................. Dit verschijnsel noemen we .........................

3. Dat door ......................... een zelfde soort steeds meer kan verschillen van elkaar, omdat ze in een andere omgeving leven. Hierdoor kunnen er uiteindelijk nieuwe ......................... ontstaan. Deze verschillende soorten kunnen zich uiteindelijk niet meer .......................... samen.

soorten

overlevingskans

natuurlijke selectie

isolatie

genotypen

voortplanten

Welke groep vissen is volgens

de stamboom het langst

geleden als aparte

groep ontstaan? 

1. Petrochromis
2. blauwe regenboogvis
3. Plecodus
4. prinses van Burundi

Aan welke groep vissen is

een schubbeneter het meest

verwant volgens

de stamboom? 

1. Petrochromis
2. blauwe regenboogvis
3. Plecodus
4. prinses van Burundi

Wat wordt er met deze afbeelding bedoeld?

1. Dat mensen van de apen afstammen
2. Dat mensen en apen gemeenschappelijke voorouders hebben.
3. Dat er door micro-evolutie nieuwe soorten zijn ontstaan
4. Dat er veel apen zijn.

Wat is een overeenkomst tussen de mens en de chimpansee?

1. opponeerbare duim
2. opponeerbare grote teen
3. hersenvolume
4. DNA

TB blz. 173, bron 8.
De Gibbon is de enige soort zonder opponeerbare duim. Op welk moment ontstond er bij de gemeenschappelijke voorouder deze eigenschap?

1. Voor A
2. Tussen A en B
3. Tussen B en C
4. Na C

WB blz 121. Opdracht 24b.
Wat is je antwoord?

1. bacterie
2. fruitvlieg
3. olifant
4. ik heb de opdrachten niet af

Resistente bacteriën

Resistentie door natuurlijke selectie:

- Iemand is ziek door een bacteriële infectie (blauwe en oranje bolletjes).

- Antibioticum dood de meeste bacteriën, behalve de resistente (oranje).

- Resistente bacteriën vermenigvuldigen zich, geven de eigenschap door.

- Antibioticum werkt niet meer.

Evolutie door natuurlijke selectie gaat snel, omdat bacteriën zich snel voortplanten.

0

Hoe ontstaan nieuwe virussen?

Virussen kunnen door mutaties heel snel veranderen. Bv het griepvirus, is elk jaar net anders.

Verspreiding vindt plaats doordat het virus zich in cellen kan vermenigvuldigen. De cel gaat kapot en de vrijgekomen virussen infecteren andere cellen.

Geheel nieuw virus

- Mens of dier is besmet met twee verschillende typen virussen.

- Virussen kunnen DNA uitwisselen, waardoor nieuw type virus ontstaat.

Aan de slag/Huiswerk

Van 12.3 maken en leren

opdracht: 3 t/m 7

Aan de slag/huiswerk

Van 12.1 maken en leren: Herhaling: opdracht 2

Kunstmatige selectie: opdracht 6, 7, 8 en 13

Mutatie: opdracht 11

Natuurlijke selectie: opdracht 13, 16 en 17

Evolutie: opdracht 19, 20, 23, 24

12.2: 5, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16 en 17a  12.3: opdracht 3 t/m 7

Doelen van deze les

Je leert:

hoe bacteriën resistent worden

hoe nieuwe virussen ontstaan