2.2 Het dagboek van de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

2.2 Het dagboek van de aarde

Leerdoelen

* Je weet hoe een fossiel in een gesteente terechtkomt

* Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde 

* Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen

Planning

* (Controleren huiswerk 2.1)

* Begin 2.2

* Endogene en exogene krachten
* Uitleg gesteentekringloop

* Aan de slag

Gesteenten en fossielen

Hoe hebben mensen de ontwikkeling van het leven op aarde ontdekt?

Door gesteenten en fossielen te bestuderen die men in het gesteente aantreft

Wat vertellen gesteenten en fossielen ons?

Waar geven gesteenten en fossielen veel informatie over?

-Het klimaat/omstandigheden van vroeger

Voorbeeld:

Laag kalksteen in de grond vertelt ons dat op die plek vroeger kalkskeletjes van zeedieren naar de bodem zijn gezakt. Op zo'n plek heeft dus vroeger een zee gelegen.

Gesteenten en fossielen

Fossiel: Versteend overblijfsel van een skelet of afdruk van een dier of plant

Inleiding fossielen (gebruik een fossiel bij  het verhaal)

Exogeen en endogeen

• Endogene krachten:  Processen die ‘van binnen uit’ op de aardkorst inwerken, vulkanisme / aardbevingen
  

• Exogene krachten:  Processen die ‘van buiten af’ op de aardkorst inwerken, verwering / erosie
  

Endogeen en exogeen

Endogeen: van binnenuit

Exogeen: van buitenaf

Gesteentekringloop

Sediment gesteente

Ontstaan sedimentgesteente

Sedimentgesteente:

• Sediment wordt afgezet door de rivier
• Sediment plakt onder druk aan elkaar
• Druk van bovenliggende sedimentpakketen

Uiterlijke kenmerken

Sedimentgesteente:

• Gelaagd
• Vaak met fossielen
• Oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

Voorbeeld: zandsteen

Ontstaan stollingsgesteente

Stollingsgesteente:

• Magma/lava stolt 
• Buiten de vulkaan koelt snel (basalt)
• Binnen in de aardkorst koelt het langzaam (graniet)

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: Graniet                      rr          Basalt 

Ontstaan metamorfgesteente

Metamorf gesteente:

• Onder hoge druk en/of hoge temperatuur verandert gesteente van samenstelling

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen holtes of barsten
• Geen fossielen

Voorbeeld: marmer

Aan de slag! 

paragraaf 2.2

Verkorte leerroute