Les 3: Urineweginfectie, tuberculose en kinderziekten

• farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 1

Urineweginfecties en tuberculose

Lesdoelen

•  Je weet welke geneesmiddelen worden gebruikt bij de behandeling van een urineweginfectie en een gecompliceerde urineweginfectie
•  Je weet welke geneesmiddelen worden gebruikt bij tuberculose
•   je weet welk gevolg onoordeelkundig gebruik van deze geneesmiddelen kan hebben
•  Je weet welke gebruiksadviezen je moet geven bij de verschillende antibacteriële middelen
•  Je weet waar desinfectantia voor gebruikt worden en welke er zijn

FPZ boek

Hoofdstuk 20

• 20.1.4 Toepassingsgebieden van antibiotica

• 20.1.5 Profylactisch gebruik van antibacteriële middelen

• 20.1.6 Desinfectantia en conserveermiddelen

penicilines

macroliden

chinolonen

tetracyclines

amoxicilline

augmentin

broxil

azitromycine

erythromycine

claritromycine

ciprofloxacine

levofloxacine

doxycycline

minocycline

Belangrijke termen

• resistentie
• bacteriocide
• bacteriostatisch
• kruisresistentie
• kruisovergevoeligheid
  
• smal en breedspectrum
  

Medicatiebewaking

• overgevoeligheid

• diarree= geen overgevoeligheid; anticonceptiepil minder werkzaam
  
• kruisovergevoeligheid
• interactie met antistolling
  

Het urinestelsel

Het urinestelsel zorgt ervoor dat de afvalstoffen het lichaam via de urine verlaten.

Het bestaat uit:

• Nieren
• Urineleiders
• blaas
• Urinebuis

Nieren

Belangrijkst functies:

• schadelijke stoffen en afvalstoffen filteren uit het bloed.
• overtollig water en zout afvoeren uit het lichaam.

Urineleiders

De 'weg' tussen de nieren en de blaas.

Urinebuis

Loopt van de blaas naar de plaats waar de urine het lichaam verlaat.

De urinebuis bij een man is langer en ligt een klier omheen, dit is de prostaat.

Urineweginfectie

• 80% Escherichia Coli (darm)
• anus --> bilnaad-->uitgang urinebuis
• gestoorde afweer of anatomische afwijkingen
  

Urineweginfecties

Onderscheid tussen gecompliceerd en ongecompliceerd

Ongecompliceerd (cystitis)

• pijn bij het plassen

Gecompliceerd

• algemeen ziek zijn
• pijn bij het plassen
• pijn in de rug
• koorts

Gecompliceerde urineweginfectie: infectie met een groter risico van een complicatie of op het falen van de behandeling

Urineweginfecties

• vrouwen sneller last dan mannen
• urinewegen korten dan bij man
• plasbuis zit dichtbij vagina en anus
• bacterie legt dus kortere afstand af
  

Maatregelen bij blaasontsteking

• Blaas ledigen
• Goede hygiëne bij geslachtsgemeenschap: Erna plassen
• Goede ontlastinghygiëne (anus schoonmaken naar rug toe
• voldoende water drinken
  

blaas ledigen:  plas lang ophouden, onvolledig leegplassen of een te geringe hoeveelheid urine de infectie kan bevorderen.

Behandeling blaasontsteking

• Antibiotica
  
• Voldoende hoge doses (in bloed/urine)
  
• Stoffen die via de nieren uitgescheiden worden
• Veel drinken naast gebruik van geneesmiddelen
• Verschil in behandeling en onderhoud
  

hoge concentraties in urine en dus blaas

Behandeling ongecompliceerde  urinewerginfecties

• stoffen die via de nieren worden uitgescheiden
• kuur van 5 dagen, risicogroepen 7 dagen
• preparaten: nitrofurantoine, trimethoprim en fosfomycine, amoxiciline/clavulaanzuur (augmentin)

Behandeling van ongecompliceerde UWI;bij gezonde vrouwen

1ste keus

2de keus

3de keus

Nitrofurantoine 50 mg

fosfomycine 3g

trimethoprim 300mg

furabid 100mg

5 dagen, 2 dd 100 mg mga of 4 dd 50 mg

eenmalig, 3 g, bij voorkeur voor de nacht

3 dagen, 1 dd 300 mg voor de nacht

monuril

Nitrofurantoine

• bactericide antibioticum
  
• gewone capsules 4x per dag; mga: 2x per dag
• kuur van 5/7 dagen
  
• voor behandeling en onderhoud (1 dd)
• bijwerkingen: hoofdpijn, haaruitval (tijdelijk), bruine verkleuring van urine
  
• gebruikersadvies: met melk/yoghurt innemen (werkt beter, minder last van maag-darmklachten)
• interactie met VKA
  

Fosfomycine

• bacteriocide
• kuur van 1 dag (eenmalige gift)
  
• gebruikersadvies: voor de nacht, 2 u na het eten. Voor inname blaas goed ledigen
• zakjes die in water opgelost moeten worde
  
• bijwerkingen: hoofdpijn, duizeligheid, maag-darmklachten
  

Trimethoprim

• bacteriostatisch
• 1 dd voor de nacht, blaas goed leegplassen
• kuur van 3 of 7 dagen
  
• bijwerkingen: misselijkheid,huiduitslag en jeuk
• gebruikersadvies: met wat voedsel innemen bij misselijkheid
  

Interactie trimethoprim

Methotrexaat

• trimethoprim verhoogt toxiciteit methotrexaat
• Bij combinatie met een RAAS-remmer of een kaliumsparend diureticum kan hyperkaliëmie optreden; de kaliumconcentratie moet worden gecontroleerd.
  

trimethoprim is een foliumzuurantagonist

 en vermindert de uitscheiding van mtx

kan leiden tot beenmergsuppressie

Behandeling gecompliceerde UWI

hoge concentratie in bloed en weefsel

• ciprofloxacine
  
• amoxiciline/clavulaanzuur (augmentin)
• cotrimoxazol
  

Onder welke subgroep valt ciprofloxacine?

1. chinolonen
2. tetracyclines
3. penicilines
4. macroliden

ciprofloxacine is....

1. bacteriostatisch
2. bactericide

Welk gebruikersadvies geef je bij ciprofloxacine

mevrouw de Bruin komt aan de balie voor een receptje met ciprofloxacine. Verder zie je in het dossier dat mevrouw ook nog antagel gebruikt. Er verschijnt dus een intercatie. Welk advies is juist?

1. overleg met de arts voor een alternatief
2. antagel tijdelijk staken tijdens de behandeling met ciprofloxacine
3. antagel 2 u voor of 4 u na ciprofloxacine innemen
4. ciprofloxacine 2 u voor of 4 u na antagel innemen

Medicatiebewaking chinolonen

Absoprtie

• antacida: chinolonen 2 u voor of 4 u na antacidum
• ijzerzouten: chinolonen 2 u voor ijzerzouten (normaal preparaat) innemen; bij voorkeur ijzertherapie staken
• sucralfaat:  het chinolon moet ten minste 4 uur vóór sucralfaat worden ingenomen. Maar bij voorkeur wordt sucralfaat tijdelijk gestaakt of vervangen door een H2-antagonist

cotrimoxazol

• bactericide
• gebruik: 1 tablet voor het slapen en andere 12 u later
  
• combinatie van: trimethoprim en sulfamethoxazol
• bijwerkingen: overgeven en minder eten
• LET OP INTERACTIE MET METOTHREXAAT
  

profylaxe uwi

• bij herinfectie (meer dan 3 keer per jaar)
• langdurig (6 maanden)
• cranberry tabletten (2dd 500mg)
  
• nitrofurantoine 1dd 50 mg (<2 u na gemeenschap) na 6 mnd staken, of 1dd voor de nacht
• trimethoprim 1dd 100 mg voor de nacht
  

Tuberculose

Tuberculose

• Tuberkelbacil (Mycobacterium tuberculosis)
• Chronisch verlopend
• Longen, (maar ook huid)
• Besmetten via hoest (open vorm)
• Bijna niet meer in NL
• Langdurig behandelen
• Combinaties (resistentie)
• Isoniazide (met pyridoxine) en rifampicine

Rifampicine

• bactericide
• werkingsspectrum breed
• icm isoniazide ivm resistentie
• nuchter; half u voor of 2 u na eten
  

remmen groei van tuberkelbacil

Isoniazide

• isoniazide: tuberculostaticum (hoge dosis bactericide)
• smal spectrum
• alleen werkzaam bij delende cellen
  

remmen groei van tuberkelbacil

Is profylactisch gebruik van antibiotica wenselijk?

Profylactisch gebruik

• Let op resistentie
• Ernstig risico -> profylaxe
• Preoperatieve profylaxe
• Wondroosprofylaxe (erysipelas) (maandelijkse toediening penicilline)
• Endocarditisprofylaxe (amox 3 g) of clindamycine 600mg
  

Desinfectantia

werkzaamheid hangt af van:

• het te vernietigen micro-organisme
• inwerkingstijd
• aard en concentratie desinfectans
  

korte inwerkingstijd: niet alle micro-organismen gedood

Soorten desinfectantia

• Alcohol 70%
• Jodium
• Chloorhexidine
• Zilversulfadiazine
• Chloorverbindingen, natriumhypochloriet

alcohol: bacterie en schimmeldodend; inwerktijd van 2 min

jodium: tegen virussen. niet toepassen op grote opp waar huid beschadigd is, omdat het kan worden opgenomen in het bloed (probleem bij mensen met schildklieraandoeningen)

Chloorhexidine: tegen bacterieen

Zilversulfadiazine: ontleed in zilver op wond, werkt bactericide. sulfadiazine ondersteunt werking. voorkomen en behandeling van infecties bij tweede/derdegraads wonden en andere wonden met groot infectierisico

Conserveermiddelen

• Vermenigvuldiging micro-organismen in waterige vloeistoffen tegengaan
• Steriel houden vloeistof (oogdruppels)
• Bederf tegengaan (voeding)
• Overgevoeligheid
• Voorbeelden in geneesmiddelen; Benzalkoniumchloride, Natriumedetaat, Fenylmercuriboraat, Sorbinezuur, methylparahydroxybenzoaat
  

Extra lesmateriaal

• www.apotheekkiosk.nl

Voer in blaas1