week 4 les 7 8.1 Wat is gedrag arf 2425

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Wat weet jij al over gedrag?

bvj.secure.malmberg.nl

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan jij...

8.1.1 beschrijven wat gedrag is en hoe biologen gedrag bestuderen.

*Leerdoelen zijn RTTI geformuleerd (in leerlingentaal).

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kan jij...

8.2.1 Je kunt beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden.

8 Gedrag

huiswerk:
bladzijde 218 en 219
opdracht: 1, 2, 3 en 4

1. Wat is gedrag?

Gedrag:
Alles wat een mens of dier doet.
- lachen

- naar iets kijken

- stil staan

- geluiden maken

- slapen

- geurstoffen afgeven

Handelingen

Gedrag bestaat meestal uit een groot aantal handelingen.

Bijvoorbeeld:
Een hond die naar zijn baas toekomt als hij wordt geroepen.

Gedrag bestaat meestal uit een groot aantal handelingen

Welke handelingen moet jij plegen wanneer de bel straks gaat en je naar de volgende les in een ander lokaal moet?

Gedragsketen

Gedragsketen:
Een serie handelingen in een vaste volgorde.
- iedere handeling leidt tot een volgende handeling.

Bladzijde 218
opdracht 2

Gedragsketen

Iedere handeling leidt tot de volgende handeling.

blz. 216

lezen en bespreken

Studie van gedrag

Ethologie:
De studie van het gedrag van dieren
door biologen.

- er wordt gekeken naar de
  handelingen die het dier uitvoert.

- gebeurt met de regels voor
  biologisch onderzoek. 

Gedragsonderzoek

Gedragsonderzoek:

- wordt gedaan door biologen

- onderscheidt tussen dieren in het wild (natuurlijk gedrag) 
    en dieren in gevangenschap (anders gedrag).

- observaties genoteerd (feitelijke waarneming)

- geen interpretaties (mening)

Observatie of interpretatie?

In afbeelding zie je gedrag van twee orang-oetans. Een leerling zegt hierover: ‘De orang-oetans kussen elkaar, omdat ze elkaar graag mogen.’

Is dit een juiste observatie?
Leg je antwoord uit.

Gedragsonderzoek

Ethogram:

Objectieve beschrijving van de handelingen van een

diersoort.

Protocol:

Lijst van opeenvolgende waargenomen handelingen van een dier.

Ethogram bij muizen

Protocol van het gedrag van een muis

Gitana en Bagdat onderzoeken het gedrag van muizen. Ze hebben gemerkt dat muizen veel tijd besteden aan lopen, slapen en eten.

Gitana en Bagdat willen nu onderzoeken hoeveel tijd muizen hieraan besteden. Ze hebben een muis in een grote glazen bak gezet met een voerplek en een slaapholletje. Ze hebben het gedrag van de muis bekeken en een protocol gemaakt. Daarvoor hebben ze elke twee minuten genoteerd wat de muis doet.

In afbeelding 6 is het protocol weergegeven dat Gitana en Bagdat hebben gemaakt.

Hoeveel procent van de tijd wordt besteed aan lopen, hoeveel aan slapen en hoeveel aan eten?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan jij...

8.1.1 beschrijven wat gedrag is en hoe biologen gedrag bestuderen.

*Leerdoelen zijn RTTI geformuleerd (in leerlingentaal).

Zelf lezen en maken

bladzijde 219

Opdracht 6 a

Oplossing

Lopen: 8 min= (8 min/ 20 min) x 100% = 40 %

Slapen: 8 min= (8min/20 min) x 100%= 40 %

Eten: 4 min =(4 min/ 20 min) x 100% = 20 %

2. Oorzaken van gedrag

Prikkel:
Een verandering die je waarneemt in je
omgeving of in je lichaam.

Zintuigen:
Reageren op die verandering in je omgeving.

Van prikkel tot respons

prikkel--> zintuigen-->impuls--> via zenuwen--> hersenen-->impuls-->spieren/ klieren

                                                                                                       (bewustwording)

respons

Een reactie op een inwendige of uitwendige prikkel.

Prikkels

Uitwendige prikkel

Een prikkel die je met je zintuigen waarneemt.

Inwendige prikkel

Een prikkel die in het lichaam zelf ontstaat.

Inwendige prikkels

Inwendige prikkels:

- hormonen (boodschapperstoffen)
   betrokken

- bijvoorbeeld: honger, dorst, angst.

Werking hormoon

maag is leeg--> aanmaak hormoon--> hormoon via het bloed naar hersenen--> je krijgt trek in eten.

Hoe komt gedrag tot stand?

Totstandkoming van gedrag:                                           
(conclusie)
- inwendige prikkels
- uitwendige prikkels

-  motivatie 

                                                                                         

                                                                                        

pikgedrag van een meeuwenjong

Pikgedrag is het resultaat van een uitwendige prikkel (het zien van de rode vlek op de snavel van de moeder) en motivatie (honger)

Motivatie

Motivatie:

De bereidheid tot het verrichten
van bepaald gedrag.

- bepaalt of gedrag wordt vertoond of niet.

                                     

                                                                                          Een leeuw die geen honger heeft,
                                                                                           valt geen prooi aan.

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel
Een prikkel die, bij motivatie altijd hetzelfde gedrag opwekt.

sperrende jonge vogeltjes

Supranormale prikkels

Supranormale prikkel:

Een prikkel die sterker gedrag
opwekt dan een normale
sleutelprikkel.

broedende scholekster

eieren van de scholekster

scholekster gaat in de broedtijd broeden bij het zien van een gestippeld ei (sleutel prikkel). Ze kiezen liever voor een groot gestippeld ei (supranormale prikkel) dan een kleine. 
Groter ei veroorzaakt sterkere respons.

Maken

Bladzijde 27 

opdracht 7a en 7b

sleutelprikkels en supranormale prikkels

Sleutelprikkel:
bolle wangen, grote ogen,
hoog rond voorhoofd

supranormale prikkels: overdreven sleutelprikkels

Consumentengedrag

Consumentengedrag:
Het gedrag van mensen die
producten kopen.

-wordt beïnvloedt door plaatjes,
kleur en muziek om bepaalde
gevoelens op te wekken.

In reclames worden vaak sleutelprikkels en supranormale prikkels gebruikt.

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kan jij...

8.2.1 Je kunt beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden.

Interpretatie of observatie?

1 De buurvrouw rent.

2 De kat miauwt.

3 Het paard heeft honger.

4 Je klasgenoot is boos.

Hoe heet een aantal handelingen die elkaar in een vaste volgorde opvolgen?

1. waarneming
2. interpretatie
3. observatie
4. gedragsketen

Wat is een uitwendige prikkel?

1. een prikkel afkomstig uit de omgeving
2. een prikkel die ontstaat in het lichaam
3. een prikkel die altijd een bepaalde reactie veroorzaakt
4. een prikkel die sterker is dan andere prikkels

Aan de slag

Bladzijde 224 en 225

Opdracht 1, 2, 3 en 4

Nabespreking

Begrippen uit deze les

Begrippen uit deze les

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen