PTA 1

• Nederlands
• Middelbare school

PTA 1

Fictie & taalverzorging

BEELDSPRAAK

Als je beeldspraak gebruikt, benoem je iets/iemand niet direct, maar gebruik je een ‘beeld’ om iets/iemand te typeren. 

BEELDSPRAAK 1: VERGELIJKING

Je gebruikt een vergelijking als er een overeenkomst is tussen twee zaken. Je hebt dan ook minimaal twee delen nodig die op een duidelijke manier een (vaak figuurlijke) overeenkomst beschrijven tussen het ene deel (het origineel) en het andere deel (het beeld).

VIER SOORTEN VERGELIJKINGEN

1. Vergelijking met als: Die kamer ziet eruit als een zwijnenstal.
   
2. Vergelijking zonder als: Die kamer is een zwijnenstal.
   
3. Vergelijking met van: Wat een zwijnenstal van een kamer is dat!
   
4. Vergelijking zonder verbindingswoord*: Die kamer, die zwijnenstal, moet eens nodig worden opgeruimd!
   
   
   * ‘als’ en ‘van’ zijn verbindingswoorden. Bij de soort van nr. 4 staan de vergelijkingen direct na elkaar.

Mijn vader is een enorme beer.

1. vergelijking met als
2. vergelijking zonder als
3. vergelijking met van
4. vergelijking zonder verbindingswoord

Na het hardlopen heb ik altijd een rode biet als hoofd.

1. vergelijking met als
2. vergelijking zonder als
3. vergelijking met van
4. vergelijking zonder verbindingswoord

Mijn ogen hangen als vliegen om je heen.

1. vergelijking met als
2. vergelijking zonder als
3. vergelijking met van
4. vergelijking zonder verbindingswoord

BEELDSPRAAK 2: METAFOOR

Bij een metafoor wordt het origineel niet meer genoemd, maar blijft alleen het beeld over. Wat het
verbeelde is, moet je dus opmaken uit de zinnen eromheen. Deze vorm van beeldspraak doet een groter beroep op het verbeeldingsvermogen van de ontvanger dan de vergelijking doet. 

• Wat een zwijnenstal (beeld) is het hier!  
• Die koppige ezel (beeld) blijft bij zijn standpunt.
  
• Ben je echt van plan om in die verroeste koektrommel (beeld) naar Polen   te rijden?

BEELDSPRAAK 3: PERSONIFICATIE

Bij een personificatie hebben we te maken met een vorm van beeldspraak waarin iets wat geen mens is,
toch als een mens wordt voorgesteld. Het krijgt menselijke eigenschappen, zoals in: ‘De bomen fluisteren zachtjes zijn naam'. Hier krijgen de bomen de menselijke eigenschap ‘fluisteren’. ‘Fluisteren’ is een beeld voor het geluid dat de bladeren maken in de wind. Het is een personificatie. Personificaties komen vooral in gedichten voor. 

• Papier is geduldig
  
• Het gevaar loerde op elke straathoek.
  
• Mijn wagen kan geen twee nachten op een openbare parkeerplaats slapen.
  

Met lood in zijn schoenen begon hij aan de wedstrijd.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

Mijn hart zegt mij dat het niet klopt.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

Die ezel heeft nu al twee keer dezelfde fout gemaakt.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

Die jongens lijken als twee druppels water op elkaar.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

Het is echt een schat van een kind.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

Parijs, de lichtstad, is prachtig.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

Wanneer heb je nou de kans om op het schip van de woestijn te rijden?

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

De auto hoest en kucht wanneer de motor wordt gestart.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

Die kleuter zit in mavo 3.

1. metafoor
2. vergelijking
3. personificatie

STIJLFIGUREN

Je kunt stijlfiguren in taal vergelijken met een bepaalde manier van kleden of een bepaalde manier van muziek maken. Iemand kan opvallen door zijn kledingstijl of een popgroep kan opvallen door zijn muziekstijl. Zo is het ook met stijlfiguren. Door iets op een bijzondere manier te zeggen of te schrijven, vraag je aandacht voor je boodschap.

STIJLFIGUUR 1: HERHALING

Bij herhaling wordt hetzelfde nog eens met dezelfde of 

bijna dezelfde woorden gezegd.

Dat heb je goed, werkelijk heel goed gedaan.

STIJLFIGUUR 2: TAUTOLOGIE

We spreken van een tautologie als twee keer hetzelfde wordt gezegd met andere woorden (synoniemen).

Een tautologie heeft een versterkend effect.

Enkel en alleen dit weekend kost deze laptop 400 euro. 

(enkel en alleen zijn synoniemen)

STIJLFIGUUR 3: PLEONASME

Bij een pleonasme wordt een eigenschap genoemd van een werkwoord of een zelfstandig naamwoord waarvan iedereen weet dat het die eigenschap al automatisch heeft.

In het stadion ligt een groene grasmat.

(een grasmat (zn) is altijd groen).

Hij was genoodzaakt dit te moeten doen.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Als je dit goed doet, ligt er een diploma voor jou in het verre verschiet.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Ik heb er persoonlijk geen bezwaar tegen.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

De studenten moeten eerst de theorie leren, alvorens de opdrachten te maken.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Toen de bom ontplofte, riep de baron: 'Drommels, drommels en nog eens drommels!'

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Jullie trainen en oefenen in het vinden van tautologieën.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Zijn eigen ademhaling was het enige, hoorbare geluid.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Op het bordje stond: 'Tot hier en niet verder.'

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Dat heb ik nog nooit niet gedaan.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Dat heb ik nooit niet gedaan.

1. pleonasme
2. tautologie
3. herhaling
4. Geen fout

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Bovendien moet ik ook nog naar die tandarts.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Nooit, nee nooit meer ga ik daarheen.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Ik heb hem open en bloot verteld wat ik van hem vind.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

In Groningen heeft een ondergrondse aardbeving plaatsgevonden.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Als verdwaalde schapen liepen ze door het land.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Die vrouw heeft een hart van goud.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Die leraar heeft veel weg van een echte dictator.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

De angst greep hem bij de keel toen hij tegen de andere auto botste.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Zij liep als een gazelle over de baan.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Er zijn veel goede Nederlandse voetballers, zoals bijvoorbeeld Virgil van Dijk.

Benoem de soort beeldspraak of stijlfiguur:

Het peloton fietste aan de voet van de berg.

EINDE

VEEL SUCCES MET LEREN VOOR DE TOETS!