Thema Les 1: Bloed

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Bloed

Thema Les 1: H10 Transport

Overzicht hoofdstuk

Hart: hartfasen, bloeddruk, regeling

Bloedsomloop: open, gesloten: enkele, dubbele: kleine, grote

embryonale bloedsomloop

Bloed: transport vaste en vloeibare bestanddelen

Bloedvaten: slagaders, ader, haarvaten, bloedstolling

Vandaag

We bespreken vandaag vooral:

• Hartcyclus
• Transport van stoffen door het bloed
• Colloid osmotische waarde

Eerst even wat basis oefenen.

Hartfasen

BINAS 84C

Hartfasen

1. Bloed komt hart binnen via boezems.

2. Bloed stroomt naar de kamers.

3. Bloed wordt weggepompt door de kamer.

Linkerkant:

bloed van longader, bloed naar aorta

Rechterkant:

bloed van holle aders, bloed naar longslagader

Hartfasen

Tijdens rust 1 hartslag = 0,8s

1. Boezemsystole (0,1s)

2. Kamersystole (0,3s)

3. Diastole (0,4s)

Hartslag regelen

1. De sinusknoop in de rechterboezem geeft impulsen af: de boezems trekken samen.
   
2. De AV-knoop laat de impulsen vertraagd door naar de harttussenwand. 
3. Vanuit de hartpunt gaan impulsen over de kamerwanden: de kamers trekken samen. 
4. Vervolgens is het hart in rust. 

Transport stoffen

samenstelling bloed

Bloedcelvorming

binas 84 I

Zuurstoftransport

Zuurstoftransport is een van de belangrijkste functies van het bloed. 

Belangrijk hierbij:

• diffusie (concentratieverschillen)
• rode bloedcellen
• hemoglobine

Zuurstoftransport

Rode bloedcellen met hemoglobine

Hierdoor 70x meer zuurstoftransport.

1. Diffusie van longen (hoge concentratie) naar bloedplasma (lage concentratie)

2. Opname door hemoglobine (Hb) > oxyhemoglobine (HbO₂)

3. Door opname van hemoglobine >
lage concentratie zuurstof in bloedplasma > meer opname van zuurstof.

Zuurstoftransport

Plekken waar extra zuurstof nodig is,

evenwicht verschuift naar:
HbO2 > Hb + O2

• Door warmte
• Meer CO2 (zuurgraad, HbCO₂)
  

De verhoogde O₂ afgifte:
Bohr-effect

Bohr-effect

• Actief weefsel lagere pO2, dus minder zuurstofverzadiging Hb
• Actief weefsel hogere pCO2, lagere pH, meer zuurstofmoleculen komen vrij
• Hoge temperatuur zorgt ervoor dat er meer zuurstof vrijkomt uit oxyhemoglobine

Afvoeren CO₂

5% lost op in bloedplasma.

95% gaat rode bloedcellen in

Van de 95% in het bloedplasma:

25% bindt aan Hb tot HbCO₂

70% reageert in bloedcel tot HCO3-, CAH!
gaat naar bloedplasma,
afgesplitst H+ bindt aan Hb tot HHb.

Kennis ophalen

Verteren is het kleiner maken van stoffen.

Doel: stoffen zo klein maken dat ze door cellen opgenomen kunnen worden.

Aanpak: eerst grote stoffen afbreken (koolhydraten, eiwitten, vetten) en vervolgens alle kleine stoffen verder afbreken.

Resultaat: verteringsproducten die opgenomen kunnen worden in het bloed.

koolhydraten

eiwitten

vetten

Laatste stap in de vertering, kleine stoffen verder afbreken

Kennis ophalen

Epitheelcellen in de dunne darmwand nemen de verteringsproducenten op. Zij vormen een ondoordringbare laag door 'tight junctions'.

Stoffen moeten dus door het celmembraan heen de epitheelcel in.

En daarna door het celmembraan aan de andere kant de cel uit. Eerst naar weefselvloeistof en vervolgens opname door bloedvat.

Kennis ophalen

Transport door celmembraan kan door:

• diffusie
• gefaciliteerde diffusie
• osmose
• actief transport via transporteiwit
• endo- en exocytose

Passief transport

Actief transport

Kennis ophalen

Transport door celmembraan kan door:

• diffusie
• gefaciliteerde diffusie
• osmose
• actief transport via transporteiwit
• endo- en exocytose

Passief transport

Actief transport

Diffusie

Gefaciliteerde

diffusie

Osmose

Actief transport

Kennis ophalen

Membraaneiwitten delen we in in categorieën:

• uniport - transport van één stof één kant op
• symport - transport van twee stoffen één kant op.
• antiport - transport van twee stoffen tegengestelde kanten op.
  

Colloïd osmotische waarde

Colloïd osmotische waarde

Osmotische waarde is de hoeveelheid opgeloste stoffen in een oplossing. 

(zie ook BINAS).

Colloïd osmotische waarde is de hoeveelheid grotere stoffen (colloïden) in een oplossing. 

Weefselvloeistof, lymfe en bloedplasma verschillen eigenlijk alleen in de hoeveelheid eiwitten. 

Welke stoffen ook?

Colloïd osmotische waarde

Osmotische waarde is de hoeveelheid opgeloste stoffen in een oplossing. 

(zie ook BINAS).

Colloïd osmotische waarde is de hoeveelheid grotere stoffen (colloïden) in een oplossing. 

Weefselvloeistof, lymfe en bloedplasma verschillen eigenlijk alleen in de hoeveelheid eiwitten. 

Welke stoffen ook? O2 en afvalstoffen bijv CO2.

Weefselvloeistof

Door bloeddruk (geel) wordt vocht uit de haarvaten geperst (filtratie).

In het weefselvocht zijn stoffen opgelost. Hieruit nemen cellen stoffen op/geven stoffen af.

Grote stoffen blijven achter in bloedplasma.

Weefselvloeistof

Deze grote stoffen in bloedplasma zorgen voor verschil in osmotische waarde.

Deze colloïd-osmotische druk is steeds gelijk: 3,3 kPa.

Begin haarvat: filtratiedruk hoger

Hierdoor vorming weefselvloeistof.

Eind haarvat: osmotische druk hoger

Hierdoor stroomt klein deel weefselvloeistof terug haarvat in.

Weefselvloeistof

Meer weefselvloeistof gevormd dan opgenomen door haarvat.

Via lymfevaten stroomt overschot terug naar ondersleutelbeenaders.

Lymfeknopen vol met witte bloedcellen, controleren lymfe.