Taalkundig A2, A4, A5 znw, lw, bn, bijw, vz, vnw

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Woordsoorten

Inleiding

het thema van vandaag is Taalkundig ontleden.

Bij taalkundig ontleden bepaal je tot welke woordsoort elk woord in een zin behoort. 

Naast Taalkundig ontleden bestaat er ook Redekundig ontleden. 

Redekundig ontleden noem je ook wel zinsontleding. Je krijgt hierdoor inzicht in de structuur van een zin.

Woordsoorten 

Welke woordsoortengaan we behandelen:

lidwoorden

zelfstandige naamwoorden

bijvoegelijke naamwoorden

voornaamwoorden

voorzetsels

bijwoord

Lidwoorden (lw, LW)

Er zijn drie  lidwoorden in het Nederlands:

DE - HET - EEN

DE, HET zijn bepaalde lidwoorden

EEN is een onbepaald lidwoord

Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord.

Zelfstandige naamwoorden (znw)

Zelfstandig naamwoorden verwijzen naar mensen, dieren en dingen. Ook eigen namen zijn zelfstandig naamwoorden. Je kunt er altijd de, het of een voor zetten, daarnaast kun je ze in het meervoud zetten of verkleinen.

bloem	de bloem	bloemen	de bloemen
gedachte	een gedachte	gedachten	de gedachten
tafeltje	het tafeltje	tafeltjes	de tafeltjes

Bijvoegelijke naamwoorden

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over het zelfstandig naamwoord. Het kan er voor of er achter staan: het knappe meisje, het meisje is knap.

Het bijwoord geeft extra informatie over:

een werkwoord

een ander bijwoord

een bijvoeglijk naamwoord

de plaats

de tijd

restwoordjes

de trein rijdt snel

de trein rijdt erg snel

de erg snelle trein is te vroeg

hier, er, daar, (n)ergens, waar

nu, soms, 's morgens, gauw, wanneer, plotseling

hoe, wel, toch, ook, nog, immers, nauwelijks

Voorzetsel (vz)

- Geeft een plaats, tijd, reden/oorzaak of richting aan

- Staat vaak vóór de combinatie lw + zn

- Ook wel 'kastwoorden' en 'feestjewoorden'

    (zie volgende pagina)

- Bij sommige werkwoorden hoort een vast voorzetsel

   geloven in, zoeken naar, bestaan uit

- Let op! Het splitsbare deel van een ww is géén voorzetsel!

Persoonlijk voornaamwoord

Bezittelijke voornaamwoord

Schrijf de bijvoeglijke naamwoorden en de bijwoorden op:

De nieuwste apps verschijnen binnenkort op de website.

Schrijf de bijvoeglijke naamwoorden en de bijwoorden op:

Wanneer is het superleuke nummer van dit tijdschrift eindelijk ook in de winkel te koop?

Schrijf de bijvoeglijke naamwoorden en de bijwoorden op:

De bus rijdt bijzonder langzaam langs de gedeeltelijke wegafzetting.

Hoe benoem je het woordje: langs?

De bus rijdt bijzonder langzaam langs de gedeeltelijke wegafzetting.

Schrijf de bijvoeglijke naamwoorden en de bijwoorden op:

Je moet thuis je vieze kleren snel in de wasmachine stoppen.

Bij welke woordgroep horen
'de', 'het' en 'een'?

1. lidwoord (lw)
2. bijvoeglijk naamwoord (bn)
3. zelfstandig naamwoord (zn)
4. werkwoord (ww)

In welk rijtje staan alléén zelfstandig naamwoorden (zn)?

1. sleutel, grote, Amsterdam
2. Vincent, luchtbel, fiets
3. IJssel, blauwe, kindje
4. lijmpot, verliefd, Zwolle

In welk rijtje staan stoffelijk bijvoeglijk naamwoorden (bn)?

1. lieve, aardige, leuke
2. saaie, langdradige, vervelende
3. gouden, houten, ijzeren
4. roze, paarse, groene

Hij kan jouw telefoon niet vinden.
Is "hij" een persoonlijk voornaamwoord in onderwerpsvorm?

1. ja
2. nee

Ik geef "je" dit boek.
Je is een

1. bezittelijk voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord

Je vader heeft bijna geen haar meer op zijn hoofd.
Je en zijn?

1. bez.vnw/pers.vnw
2. bez.vnw/bez.vnw
3. pers.vnw/bez.vnw
4. pers.vnw/pers.vnw

Gaan we morgen nog naar de bioscoop?
we?

1. pers.vnw
2. bez.vnw

Wat hoort bij taalkundig ontleden?

1. Persoonsvorm
2. Gezegde
3. Lijdend voorwerp
4. Zelfstandig naamwoord

Wat hoort bij taalkundig ontleden?

1. Lidwoord
2. Persoonsvorm
3. Onderwerp
4. Lijdend voorwerp

De vakantie was leuk, maar duurde ook veel te kort.
Wat is 'leuk' ?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Bijvoeglijk naamwoord
3. Bijwoord
4. Aanwijzend voornaamwoord

Ik heb heel hard gefietst, maar was alsnog te laat.
Wat is 'hard'?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Bijvoeglijk naamwoord
3. Bijwoord
4. Aanwijzend voornaamwoord

Mijn moeder heeft onze hond naar de dierenarts gebracht.
Wat is 'onze'?

1. Persoonlijk voornaamwoord
2. Bezittelijk voornaamwoord
3. Aanwijzend voornaamwoord
4. Betrekkelijk voornaamwoord

Hij is al oud, mijn hond.

Wat is 'hij'?

1. Persoonlijk voornaamwoord
2. Bezittelijk voornaamwoord
3. Zelfstandig naamwoord
4. Bijvoeglijk naamwoord

1. Welke bewering is waar? (R)

1. Alle hoofdtelwoorden kun je vervangen door cijfers.
2. Een bepaald hoofdtelwoord geeft een onduidelijk aantal aan.
3. Telwoorden geven een hoeveelheid of een volgorde aan.

verdriet

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

rijst

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

vrolijk

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

ene

1. blw (bepaald lidwoord)
2. olw (onbepaald lidwoord)
3. geen lidwoord

wat zijn bijvoeglijke naamwoorden?

1. de, het , een
2. slimme, mooie, rode
3. fiets, boek, volleybal
4. lopen, werken, denken

'Veel ' en 'weinig' zijn bijvoeglijk naamwoorden.

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over

1. een zelfstandig naamwoord
2. een werkwoord

Welk bijvoeglijk naamwoord is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?

1. De lelijke kast
2. De metalen kast
3. De grijze kast
4. De oude kast

Wat is geen bijvoeglijk naamwoord?

1. groene
2. sterke
3. man
4. boze

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?

1. slimme
2. tante
3. onvergetelijke
4. logeerpartij

Wat is geen bijvoeglijk naamwoord?

1. grote
2. brede
3. fietsten
4. gekke

Bijvoeglijk naamwoord?

1. de
2. gevallen
3. laptop
4. zoeken

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?

1. aardappel
2. het
3. geweldige
4. gescoord

'mooi ' en 'lelijk' zijn bijvoeglijk naamwoorden. Deze bijvoeglijk naamwoorden zeggen iets over

1. het zelfstandig naamwoord
2. het werkwoord

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden?

1. zonnige
2. dag
3. zonnige , leren
4. leren

Vul in:
het .... meisje (aardig)

Vul in:
een .... basketballer (lang)