§1 Standaardnederlands

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Standaardnederlands en dialect

§1 Je leert:

* het verschil tussen Standaardnederlands en een dialect

* hoe het Standaardnederlands is ontstaan

* wat streektalen zijn en wat het verschil is tussen een dialect

    en een streektaal

Vraag aan de klas:

Wie spreekt er een dialect? Leef je uit!

Begrippen

Germaans - taal die rond het begin van onze jaartelling werd gesproken door volkeren en stammen die woonden in Scandinavië en Noord-Europa.

ABN - afkorting voor Algemeen Beschaafd Nederlands, een oude term voor Standaardnederlands.

Standaardnederlands - variant van het Nederlands dat je op school leert en die de overheid en de media gebruiken.

Dialect - streekgebonden variant van een taal die lijkt op de standaardtaal.

Streektaal - streekgebonden variant van een taal die erkend is door de overheid.

Standaardtaal 

Standaardtaal is een geografisch neutrale variant en wordt daarom ook gebruikt in het openbaar leven (de media, het onderwijs, bestuur,...). We noemen de Nederlandse standaardtaal ook wel Algemeen Nederlands of AN. 

Dialect

• Dialect is een vorm van van taalvariatie
• Bij dialect is er sprake van een eigen woordenschat (soms zelfs een eigen woordenboek!), klanken, eigen spelling en eigen grammatica
• Een dialect is plaatsafhankelijk 
• Een dialect kan voor vooroordelen zorgen ('dom', maar gezellig) en kan minder kansen geven bij bijv. sollicitaties. Een dialect kan soms lastig verstaanbaar zijn voor iemand die het dialect niet spreekt of kent.

ndb.meertens.knaw.nl

Overeenkomsten straattaal & dialect(en)

• Beide zijn varianten binnen het standaard Nederlands.
• Wordt naast het Nederlands gebruikt -> dus ook taalvaardig in het Nederlands.
• Beide zijn een typische 'in-group' spreekstijl' -> onderling kunnen ze elkaar goed verstaan.
• Verschillen in regio's of groepen -> veel variatie en verandering.
• Associatie met individuen of groepen met een lage sociale status.
• Verbondenheid en groepsgevoel.
• Stoerheid (straattaal) & gezelligheid (dialecten).
• Kan nadelig zijn voor een succesvolle maatschappelijke carrière -> niet algemeen geaccepteerde norm.

Hoeveel dialecten bestaan er in Nederland

1. 267
2. 43
3. 79
4. 95

Haags

Het haags is onderverdeeld in 2 groepen

1. Plat Haags - Hagenezen
2. Bekakt Haags - Hagenaren

Haags bekender door Haagse Harry

Haagse Harry komt uit 1991

Wat is de betekenis van de afkorting ABN?

1. Alles Behalve Normaal
2. Algemeen Beschaafd Nederlands
3. Aangepast Begrijpbaar Nederlands
4. Algemeen Basis Nederlands

Hoe komt het dat veel jongeren naast de Nederlandse taal ook straattaal spreken?

1. Het wordt gebruikt in songteksten.
2. Jongeren willen graag bij een bepaalde groep horen.
3. Jongeren die straattaal spreken zijn vaak tweetalig opgevoed en leren dit thuis.

Wat vind jij van mensen die het spreken van dialecten niet accepteren?

1. Ik vind ook dat alleen het standaard Nederlands gesproken mag worden.
2. Ik vind dat het afhankelijk is van het accent.
3. Ik vind dat het afhangt van de situatie.
4. Ik vind dat iedereen een dialect mag spreken.

Verschil Standaardnederlands en een dialect

Het verschil tussen dialecten en het Standaardnederlands is grotendeels een statusverschil. Dialecten hebben een volwaardige grammatica en woordenschat, maar ze zijn in tegenstelling tot het Standaardnederlands op politiek niveau niet erkend als officiële taal

Aan de slag

• Klassikaal lezen tekst 1
• Maak opdracht 2 - digitaal