3.1 Genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Vandaag

• Wat is een fenotype en genotype?
  
• Wat zijn genen?
  
• Wanneer is een persoon homozygoot of heterozygoot voor een eigenschap?
  
• Wat wordt bedoeld met dominant of recessief?
  

Fenotype en genotype

• Fenotype: alle uiterlijke kenmerken van een individu. Bepaald door genotype + milieu
  
• Genotype: alle erfelijke eigenschappen van een individu
  

2n op een rij

22 paar/homologe autosomen

1 paar geslachtschromosomen

In formule

Karyotype: [46,XY]

Karyogram

Chromosoom

Chromosoom

Autosomen  & geslachtschromosomen

Locus

(11p15.5)

{

Homologe
chromosomen

karyogram

DNA structuur

https:

Genen

• Gen: honderden nucleotiden met vaste volgorde
  
• DNA sequentie
• Genetische informatie voor eigenschap (bv. oogkleur)

Genen en allelen

Heterozygoot: ongelijke allelenpaar

Dominant en recessief

• Dominant allel: komt tot uiting in het fenotype, hoofdletter
• Recessief allel: komt niet tot uiting als op het andere chromosoom een dominant allel ligt, kleine letter
• Homozygoot dominant: DD
  heterozygoot: Dd
  homozygoot recessief: dd

Intermediair

Menging van kleuren; beide genen zijn even sterk.

Als beide genen even veel invloed op het uiterlijk hebben, noem je dit fenotype intermediair. 

genotype

fenotype

karyogram

modificatie

gen

allel

aangeboren afwijking

Klinefelter syndroom

AaBb

erfelijke eigenschap

een variatie binnen een gen, bv. krullend haar

welke genen zullen in een iriscel van je oog niet tot expressie komen?

1. genen voor de verbrandingsenzymen
2. genen voor pigmenteiwitten
3. genen voor verteringseiwitten
4. genen voor celdelingseiwitten

Is een hazelip een voorbeeld van een aangeboren of van erfelijke aandoening? En kleurenblindheid?

1. beide zijn aangeboren
2. beide zijn erfelijk
3. hazelip is aangeboren, kleurenblindheid is erfelijk
4. hazelip is erfelijk, kleurenblindheid is aangeboren

Welk van de volgende uitspraken over de oorzaak van het syndroom van Klinefelter is onjuist? (zie context)

1. non-disjunctie van geslachtschromosomen in geslachtscellen tijdens meiose-I
2. non-disjunctie van geslachtschromosomen in embryonale cellen
3. non-disjunctie van geslachtschromosomen in geslachtscellen tijdens meiose-II
4. non-disjunctie van geslachtschromosomen in geslachtscellen tijdens mitose

Hoeveel homologe chromosomen heeft een man? En hoeveel heeft een vrouw?

1. man 46, vrouw 46
2. man 23 en vrouw 23
3. man 22 en vrouw 23
4. man 23 en vrouw 22

Uit welke basen bestaat DNA?

1. TGNA
2. CGVT
3. TCGA
4. DNA

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Het Genotype AA betekend?

1. Heterozygoot
2. Homozygoot recessief
3. Homozygoot dominant

Homozygoot

Heterozygoot

Dominant

Reccessief

Intermediair

2 gelijke genen voor één eigenschap

2 ongelijke genen voor 1 eigenschap

overheersend gen van een paar

onderdrukt gen van een genenpaar

Beide genen zijn even sterk, komen beiden naar voren in fenotype

Genetica - erfelijkheidsleer

Zoek in 3.1 de betekenis  van de volgende begrippen:

1. genotype                              7. modificatie

2. fenotype                               8. aangeboren afwijking

3. karyogram                            9. genexpressie

4. gen                                          10. Klinefelter syndroom

5. genoom

6. allel

Huiswerk

Lezen Basisstof 1

Maken opdracht 1 t/m 7