Les 5 Samenstellingen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Taalverzorging les 5

Samenstellingen

DOEL

1.  je kunt tussenletters in samenstellingen goed spellen

2. Je kunt een klinkerbotsing herkennen en vervolgens de samenstelling correct spellen

Wat is een samengesteld woord?

Samenstellingen

Twee of meer bestaande woorden die aan elkaar een nieuw woord vormen.

Bijvoorbeeld:

fiets + tas = fietstas

Samenstellingen

Soms moet je tussenletters gebruiken om een goede samenstelling te maken.

fiets + maker = fietsenmaker

beer + sterk = beresterk

dorp + café = dorpscafé

0

Tussenletters -en-

kort samengevat

Het eerste woord heeft altijd een meervoud op -en.

Bijvoorbeeld:

krantenbezorger - kippensoep - rozengeur

Tussenletter -e-

kort samengevat

Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is.

Het eerste woord heeft een versterkende betekenis.

Het eerste woord heeft meervoud op -en én op -s.

Bijvoorbeeld:

Koninginnedag - apetrots- secondewijzer

Tussenletter -s-

kort samengevat

De tussenletter -s- kun je meestal horen.

Begint het tweede woord ook met een s- of s-klank, vervang dan het tweede woord om de tussenletter -s- te horen.

Bijvoorbeeld:

meningsverschil - varkensstal / varkensvlees

Maak een samenstelling van de woorden:
trap + huis

Maak een samenstelling van de woorden:
stoel + dans

Maak een samenstelling van de woorden:
buur + ruzie

Maak een samenstelling van de woorden:
leerling + raad

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
reuzegroot

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
breedtegraad

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
zonnebril

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
dieptepunt

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
beresterk

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
maneschijn

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Maak een samenstelling van de woorden:
belasting + dienst

Maak een samenstelling van de woorden:
elektriciteit + centrale

Maak een samenstelling van de woorden:
kwaliteit + controle

Maak een samenstelling van de woorden:
zee + schepen

Maak een samenstelling van de woorden:
lengte + verschil

Maak een samenstelling van de woorden:
muis + val

Maak een samenstelling van de woorden:
volk + zanger

Bij klinkerbotsingen

• zee-eend
  
• toe-eigenen
  
• foto-onderschrift
  

0

Hoe schrijf je: stereoinstallatie

1. stereo-installatie
2. stereoinstalatie
3. stereoïnstalatie
4. stereo-instalatie

Hoe maak je de samenstelling:
beer + gezellig

1. berengezellig
2. beregezellig
3. beergezellig
4. beregezellie

Hoe schrijf je: autoonderdelen

1. autoonderdelen
2. auto-onderdelen
3. autonderdelen
4. autoönderdelen

Hoe schrijf je: astmaaanval

1. astmaanval
2. astmaáanval
3. astma-aanval
4. stamaanval

Opdrachten maken

Uit werkboek A

Maak opdracht 2 op blz. 304

Maak opdracht 6a en 6b op blz. 308

Maak opdracht 7 op blz. 309

+

Het samenstellingen spel max. 3 personen
(nodig: spelbord, dobbelsteen, pionnen)