5.2 Atomen en verval

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De houdbaarheid van bijvoorbeeld aardbeien kan aanzienlijk vergroot worden door de vruchten na het plukken te doorstralen met γ-straling. Niet alleen de bacterien die verantwoordelijk zijn voor het rottingsproces worden onschadelijk gemaakt, maar ook insecten en eitjes van insecten

Benoem vier soorten ioniserende straling

Alle soorten elektromagnetische straling zijn ioniserend.

1. waar
2. niet waar

Ioniserend vermogen

genoeg energie om een elektron weg te schieten: ion maken

Röntgenstraling heeft een groter doordringend vermogen dan alfastraling.

1. waar
2. niet waar

Doordringend vermogen van ioniserende straling

in operatiekamer kan je niet achter een betonnen muur gaan staan. Wat kun je wel doen om toch jezelf te beschermen?

loodschorten meenemen.

Als de bron van straling in je lichaam zit, noem je dat

1. bestraling
2. vervuiling
3. besmetting
4. irritatie

BINAS 19B

uit discussie straling van ipad en telefoon: radiogolven 

week	les 1 (woensdag)	les 2 (vrijdag)
4	5.1	5.2
5	5.3	5.4
6	PO	TV
7	H5	geen les
Vakantie

5.2 Atomen en verval

Aan het eind van de les kun je:

• uitleggen wat isotopen zijn.
• met behulp van Binas nagaan welke isotopen stabiel en instabiel zijn.
• mbv Binas de massa van een atoomkern in kg uitrekenen.
• mbv Binas het type verval opzoeken en de vervalvergelijking opstellen.

Lang geleden....

Kleiner dan een atoom bestaat niet.

600 voor Christus

Slimme mensen in zwart-wit

Marie en Pierre Curie

Mendelejev

Kleiner dan een atoom bestaat wel!

rond 1900

Uit welke 3 onderdelen bestaat een atoom?

Hoe ziet een atoom eruit?

Elektronen (-) aan de buitenkant

Protonen (+) en neutronen in de kern

Hoe schrijf je dat op?

Hoe kan je dit handig opschrijven?

Atoomnummer en massagetal

Het aantal protonen in de kern noem je het atoomnummer (Z).

Het aantal neutronen geef je aan met een N.

De protonen en neutronen samen ( kerndeeltjes) noem je het massagetal (A).

A = N + Z  

Isotopen

Isotopen hebben hetzelfde aantal protonen (Z), maar een ander massagetal (A).

We maken nu opdracht 11 en 12 op blz. 146.

deze tabel moet je uit je hoofd leren!

Zo schrijf je dat op!

Atoomnummer = aantal protonen

Massagetal = protonen + neutronen

Symbool

Radioactief

Een stof is radioactief als de verhouding protonen - neutronen niet goed is (instabiel).

Iets wat instabiel is, valt uit elkaar.

Bij dit uit elkaar vallen, komt ..................straling vrij!

Activiteit

Het aantal kernen dat iedere seconde vervalt.

Eenheid: Bq bequerel
1 Bq = 1 vervallen kern per seconde

Te meten met Geiger-Muller

Let op:
- Soms 2 stralingsdeeltjes (alfa en gamma) per vervallen kern

- GM meet ook achtergrondstraling

- meet straling maar in 1 richting

- meet vaak maar een deel van alle straling

Halveringstijd Emenemium

Hoe kan je iets radioactief maken?

Dat kan door de verhouding protonen - neutronen te veranderen.

Daar heb je dus wel neutronen of protonen voor nodig en die heb je niet zomaar.

Wat kan door een radioactieve stof worden uitgezonden?

1. alfa
2. beta
3. gamma
4. alle antwoorden zijn goed

BINAS 25A

Samen aan het werk

Opdracht 19

C-12 is radioactief

1. waar
2. niet waar

C-13 zendt ioniserende straling uit

1. waar
2. niet waar

C-10, C-11 en C-14 zijn radioactieve isotopen

1. waar
2. niet waar

Radioactief verval

Alfa-verval

Een alfadeeltje bestaat uit 2 protonen en 2 neutronen. 

Uranium (moederkern) zendt alfadeeltjes uit:

Z (aantal protonen) = 92 - 2 = 90
A (aantal protonen + neutronen) = 238 - 4 = 234

Dochterkern: 

Bèta verval

Bij bèta komt er een elektron uit de kern.
Een neutron valt uiteen in een proton en een elektron. Het elektron schiet weg.
Dat betekent dat het aantal protonen Z +1 is
Het aantal neutronen N -1 is
Atoomnummer A = Z + N is hetzelfde gebleven

Waarnaar vervalt                     ? 

Gamma straling

AHW

Maak opdracht 15, 13, 16, 17, 18, 20, 21, 22 en 23b.

We gaan opdracht 15 bespreken aan het begin van de les.

Afsluiting

Je kunt nu:

• uitleggen wat isotopen zijn.
• met behulp van Binas nagaan welke isotopen stabiel en instabiel zijn.
• mbv Binas de massa van een atoomkern in kg uitrekenen.
• mbv Binas het type verval opzoeken en de vervalvergelijking opstellen.

Huiswerk: opdracht 13, 16, 17, 18, 20 en 22 op blz. 146 en 147