Lezen 3.3 les 5

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Programma

1. Drie nieuwe schooltaalwoorden
2. Uitleg §3.3 Hoofdgedachte en tegenstellend tekstverband 
3. Oefenen met de nieuwe lesstof

Wat betekent: de term

de term

een begrip, een woord

Wat betekent: het thema

het thema

onderwerp,

datgene dat regelmatig voorkomt

Wat betekent: de theorie

 de theorie

leerstof

Ik ken de nieuwe woorden

Ja, alle 3

Ik ken er 2

Ik ken er 1

Nee, geen

§1.3+§2.3+§3.3 Lezen

Verkennend en nauwkeurig lezen

titel en tussenkopjes

onderwerp, deelonderwerp en alinea's

feiten en meningen

opsommend tekstverband + signaalwoorden

tekstdelen/tekstopbouw

kernzin

hoofd- en bijzaken

Slot

Kern

Inleiding

Deelonderwerpen

Tussenkopjes

Conclusie

Alinea's

Samenvatting

Onderwerp

Kernzin

§3.3 Lezen

Dit hoofdstuk leer je:

• verschillende tekstdelen van een tekst herkennen
• kernzinnen in een alinea aanwijzen
• hoofdzaken en bijzaken onderscheiden
• de hoofdgedachte van een tekst herkennen
• het tegenstellend verband herkennen

Wat denk je dat 'de hoofdgedachte van een tekst' is.

Hoofdgedachte van een tekst

De hoofdgedachte is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp schrijft. 

De hoofdgedachte gaat over de hele tekst. 

(Een kernzin gaat over een alinea.)

Hoe vind je de hoofdgedachte

1. Lees nogmaals de titel, de inleiding en het slot
2. Bedenk wat het onderwerp is.
3. Bedenk wat het belangrijkste is wat de schrijver over het onderwerp zegt.
4. Formuleer één zin met daarin het onderwerp en het belangrijkste.

Wat is de hoofdgedachte?

1. Het onderwerp van de tekst.
2. De belangrijkste zin van een alinea.
3. Het belangrijkste van het onderwerp in één zin beschreven.
4. Een belangrijke zin uit de inleiding.

Hoofdgedachte

Wat was het onderwerp?

Wat was het belangrijkste in deze tekst?

Formuleer 1 goede zin met deze beide onderdelen erin. 

Uit een onderzoek van het voedingscentrum blijkt dat het aanbod in de schoolkantine een grote rol speelt in het ongezonde eetgedrag van jongeren. 

Niet waar

Waar

De hoofdgedachte vertelt in één zin waar de tekst over gaat.

Hoofdgedachte en onderwerp hebben altijd met elkaar te maken.

De hoofdgedachte staat altijd in de inleiding.

In een hoofdgedachte staan soms voorbeelden.

Tekstverband

In een goedgeschreven tekst is er een verbinding tussen de woorden zinnen en alinea's. Dit noemen we een tekstverband. Een schrijver maakt vaak gebruik van signaalwoorden om het tekstverband aan te geven.

Tekstverband 2

Er zijn veel verschillende soorten tekstverbanden. Dit hoofdstuk leer je het tegenstellend tekstverband.

Wat is een tegenstelling? En noem ook een voorbeeld.

Tekstverband 2

Er zijn veel verschillende soorten tekstverbanden. Dit hoofdstuk leer je het tegenstellend tekstverband.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Tegenstellend tekstverband Geeft een tegenstelling tussen tekstdelen aan.	maar, echter, evenwel, toch, daarentegen	Mijn vriendin zei dat ze het geen enge film vond, toch kneep ze hard in mijn hand tijdens de film.

'Eerst dacht hij erover in zijn eentje te gaan surfen, maar dat durfde hij later niet aan.'

Wat is het signaalwoord in deze zin?

1. eerst
2. erover
3. maar
4. later

'Frans vertelt dat haaien daarentegen amper een risico zijn.'

Wat is het signaalwoord in deze zin?

1. dat
2. daarentegen
3. amper
4. risico

Maak een goede zin met een signaalwoord van het tegenstellend verband.

Ten eerste

Om te beginnen

Maar

Toch

En

Ook

Hoewel

Ten slotte

Verder

Echter

Opsommend tekstverband

Tegenstellend tekstverband

Tegenover

Daarentegen

Daarnaast

Ik weet nu wat de hoofdgedachte van een tekst is

010

Ik weet wat het tegenstellend tekstverband is en welke signaalwoorden erbij horen.

010

Volgende les:

 oefenen met alle theorie uit §2.3 en §3.3

Zelfstandig werken

School: leesboek 

Thuis: Lingo

De kernzin staat op de eerste plaats.

De lezer ziet dan meteen waar de alinea over gaat. Dat is extra service naar de lezer toe.

Beleid wordt in Nederland vaak ingericht vanuit economische en bestuurskundige aspecten. Hierbij wordt verondersteld dat men een bepaalde keuze maakt gebaseerd op het rationele keuzemodel. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat mensen hun keuzes baseren op rationeel denken. Mensen maken dan een afweging tussen een aantal mogelijkheden. De uiteindelijke keuze is gebaseerd op een rationele, logische afweging van de verschillende opties, waarbij mensen vaak kijken naar het maximaal haalbare.

De kernzin staat op de tweede plaats.

In het voorbeeld hieronder geeft de eerste zin het verschil met de vorige alinea aan.

De eerste zin verbindt deze alinea met de vorige. Die alinea behandelt de mening van de producenten. Dan pas komt de kernzin.

Wat vindt de consument eigenlijk van de nieuwe regelgeving? Uit onderzoek blijkt dat hij vooral nadelen ziet. Dat heeft vooral te maken met het gevoel dat op termijn de maker beter beschermd wordt dan de gebruiker. De afgelopen decennia was het beleid vooral gericht op de bescherming van de consument. Veel mensen beschouwen de nieuwe regelgeving daarom als een trendbreuk. De tijd wordt in hun ogen 30 jaar teruggezet.

De kernzin staat helemaal achteraan.

In dit voorbeeld wordt eerst een aantal argumenten aangedragen. In de kernzin staat de conclusie.

Met het project is veel tijd en geld gemoeid. Er moeten nieuwe boortechnieken ontwikkeld worden, waarvan de kosten alleen maar tegen kunnen vallen. Verder moet er minstens 20 hectare grond aangekocht worden. Het vraagt veel energie om ook alle partijen te overtuigen van het nut van het project. Daarnaast weigeren de lokale overheden ook maar enig risico te dragen. Daarom gaat het hele plan voor minstens vijf jaar de koelkast in.