Lear mar Frysk - module 1 - les 7 (memory)

• Fries
• Beroepsopleiding

Lear mar Frysk - module 1 - les 7

Volgens onderzoek onthoud je een woord als je het 7x tegenkomt. Daarom komen in deze cursus de geleerde woorden op verschillende manieren terug. Bij 'Om thús te dwaan' o.a. een grote puzzel om woorden uit de voorgaande lessen nog eens te herhalen.

Filmke TRESOAR Fryske bisten

https://youtu.be/cJ3SRLVHMAI

Omrop Fryslân BYT [10.00]

Deze week is Tamme onderweg met Femke Wiersma BBB politicus, gedeputeerde van provincie Fryslân en bekend als deelneemster van Boer Zoekt Vrouw. Ze gaan terug naar haar roots in Dokkum. Onder het vissen maken ze een uitstap naar een ponyboerderij buiten Dokkum. 

Wurklist

• Gatsjetekst
• Húswurk en lochboek
• Harkje, lêze en útspraak oefenje > wenjen
• Folchoarder fan tiidwurden
• Utwreidzjen wurdskat
• Om thús te dwaan

• Neigesetsje

Opdracht 1

1. Set in streekje ûnder dyn kar fan fiif wurden út de list.
2. We harkje nei it liet 'Bern fan 'e Wâlden'.
3. Ast ien fan dyn wurden hearst, setst der in krúske by.

Bern fan 'e Wâlden - Tet Rozendal

reine	hert	freonen	gûle	leafde
bern	guon	bysûnder	mear	foar
moarn	âlden	bosk	griente	lok
fraach	dei	sizze	samar	paad
oar	wiere	sjoch	wike	sângrûn
faam	hûnen	beammen	hieljende	skaad

By dizze opdracht wurde earder learde wurden werhelle. Alle 20 wurden komme yn it liet oan bar.

Lit it liet hearre. As kursisten in wurd fan de bingokaart foarbykommen hearre, sette se dêr in krúske by.

Neitiid kin de tekst fan it liet en de wurden noch efkes trochnommen wurde. (sjoch neikommende slide).

Bern fan 'e Wâlden - Tet Rozendal

Húswurk en Lochboek (les 6)

Húswurk makke en lochboek byholden?

Hokker moaie / nijsgjirrige wurden binne der opskreaun?

Diel A opdracht 10, 11 of 12 foarlêze.

Diel B opdracht 13, 14 en 15 noch fragen?

Diel C opdracht 16 en 17 wa hat in foarbyld?

Ekstra opdrachten 18 en 19 foarlêze?

Harkje, lêze en útspraak

Opdracht 2 Earst harkje ... dan lêze

1. Doch de boeken efkes ticht! 
2. Ik lês de tekst 'Wêr fiele wy ús thús' foar.
3. Nei elts fragmint beantwurdzje jim in fraach.

Lesboeken ticht!

LessonUp 'toon bij leerling' oan.

Set de fraach al yn byld ast foarlêst.

Fragmint 1
Dit wordt gezegd over de ruimtes:

1. verloren en ongemakkelijk voelend, nieuwsgierig makend, een behaaglijk thuisgevoel gevend.
2. prettig aanvoelend, saai ingericht, een onbehaaglijk gevoel gevend.

Fragmint 2
We voelen ons het fijnst
in ruimtes die ...

1. aansluiten bij de natuur om ons heen.
2. aansluiten bij de natuurlijke behoeftes en primitieve instincten.

Fragmint 3
Heerwagen baseert haar inzichten
op ...

1. de manier waarop mensen vroeger leefden.
2. de kooien waar dieren in dierentuinen in verblijven.

Fragmint 4 - Heeft het effect dat de verblijven zijn afgestemd op de oorspronkelijke habitat?

1. Ja, de dieren kunnen hun instincten beter uitleven.
2. Nee, de dieren hebben geen controle over hun gedrag.

Fragmint 5
Waarom zijn grote stevige huizen beter dan flatjes?

1. Vanwege de privacy.
2. Vanwege de ruimte.

Fragmint 6
Wat draagt nog meer bij aan ons gevoel van privacy?

1. De woonruimte persoonlijk maken.
2. Zo veel mogelijk kleuren gebruiken.

Opdracht 2 Earst harkje ... dan lêze

1. Ik lês de tekst 'Wêr fiele wy ús thús' nochris foar.
   
2. Lês mei en let goed op de útspraak.

Lês de tekst nochris foar.

Kursisten lêze mei en harkje nei de útspraak.

Is it al tiid foar skoft?

Grammatika

Als er meer dan twee werkwoorden in een zin voorkomen, is er een verschil in de volgorde tussen het Nederlands en het Fries. De volgorde is vaak precies andersom.

       Hij zal de was moeten doen.                       Hy sil de wask dwaan moatte.

       Zij moet lopend thuis kunnen komen.    Sy moat rinnend thús komme kinne.

       Zij vroeg of ik ging zitten.                            Sy frege oft ik sitten gong.

       Hij zegt dat hij haar zag lopen.                  Hy seit dat er har rinnen seach.

Staan er in een bijzin meerdere werkwoorden in een groepje bij elkaar, dan komt in het Fries het belangrijkste werkwoord vooraan. 

       Ik geloof dat ik hem heb horen zingen.   Ik leau dat ik him sjongen heard haw.

Grammatika folchoarder tiidwurden

Tiidwurdfolchoarder

1. Krekt oarsom as yn it Nederlânsk.

2. It wichtichste tiidwurd earst yn in groepke tiidwurden.

3. It tiidwurd mei klam foarop.

Opdracht 3a Frysk - Nederlânsk

Yn it ferhaal 'In ekstra boadskip' steane skean printe wurden. Set dizze wurden oer nei it Nederlânsk.

Vertaaltips:

1. Bekijk eerst het woord in de context. 
2. Gebruik de woordenlijst in je lesboek. 
3. Zoek het woord op bij 'Sykje' op www.Frysker.nl. 

Jou oan dat kursisten opdracht 3, 4 en 5 meitsje kinne.

Opdracht 3b folchoarder tiidwurden

Set de fetdrukte sinnen yn de tekst 'Wêr fiele wy ús thús (b)' oer nei it Nederlânsk. Let op de folchoarder fan de tiidwurden.

Antwurden:

1. Op dezelfde manier zou je ook naar de inrichting moeten kijken van onze eigen leefomgeving.
2. Zo hebben wij ook de behoefte om ons terug te kunnen trekken, zodat anderen ons niet kunnen zien of horen.
3. Met name als anderen onze gesprekken kunnen horen.

Wichtichste tiidwurden:

kijken

terugtrekken

horen

Opdracht 4 tiidwurden oersette

1. Lês de sinnen lûdop foar.

2. Set de sinnen oer nei it Nederlânsk. Tink om de folchoarder fan de tiidwurden. Tip: set eerst in streekje ûnder de tiidwurden.

Antwurden:

1. Mijn moeder zou niet op de zesde etage willen wonen.
2. Ik weet dat je enthousiast bent, maar misschien zou je beter kunnen fluisteren.
3. Vader mopperde: de kinderen zouden vaker de handen moeten wassen.
4. Je zou niet moeten lopen met een gebroken voet.
5. Ik had meer van de omgeving willen bekijken. 
6. Ik zou het vieze wasgoed in de vuilnisemmer moeten gooien.

De sinnen kinne brûkt wurde om it lûdop lêzen en de útspraak te oefenjen.

Opdracht 5 

Ik lês de tekst 'Rûnlieding makeler' foar. 

Lês mei en meitsje dêrnei de opdracht.

Skriuw alle wurden op dy't te krijen hawwe mei wenjen en it ynrjochtsjen fan in wenning.

Rûnlieding makeler

It binne 42 wurden.

Opdracht 5  rûnlieding makeler

Skriuw alle wurden op dy't te krijen hawwe mei wenjen en it ynrjochtsjen fan in wenning. 

It binne 42 wurden.

Opdracht 6 útwreidzjen wurdskat

It is hiel wichtich dat jimme sels inisjatyf nimme om nije wurden te learen. Dizze opdracht is dêr in foarbyld fan. Wurkje oan it útwreidzjen fan de wurdlist yn jim lochboek. En sjoch ek nei ôfrin fan de kursus nochris nei dy wurdlist. 

Wurkje yn twatallen.

Skriuw fan trije romtes yn hûs nije wurden op.

Foar eltse romte 5 wurden.

Opdracht 7 wurdskat 

Ik lês de tekst 'Wykein' foar. 

Lês mei en folje de ûntbrekkende wurden yn.

Ik lês de tekst nochris foar. Lês mei en kontrolearje de antwurden.

Jou nei it foarlêzen de tiid om de wurdsjes yn te foljen. It giet by dizze oefening net om de stavering, it jout dus neat as de kursisten de wurdsjes fonetysk opskriuwe.

Lês it ferhaal nochris foar as alle wurdsjes ynfold binne, se kinne dan wer meilêze en de antwurden kontrolearje.

Ta beslút

Sint Anne

It ferhaal komt werom by opdracht 9 en 10 fan diel B.

It foarlêzen duorret likernôch 6 minuten.

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

Opdracht A, B en C = 3x20 minuten.

A = opdracht 8

B = opdracht 9 en 10

C = opdracht 11 en 12

 

Foar wa't no noch syn nocht net hat

Ekstra oefeningen = opdracht 13 en 14

Ferjit net dyn lochboek by te hâlden.

Sjoch op 

www.edufrysk.nl

* harkje nei de teksten

* kompjûter sjocht dyn wurk nei

Antwurden steane achter yn it boek.

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten.

De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is.

Skriuw yn it logboek nij learde wurdsjes op.

Neigesetsje

Memory fûgels

Ferdiel de groep yn 4 groepkes. Elts groepke kriget in steapeltsje memory-kaartsjes.

Lis de kaartsjes mei it plaatsje/de tekst nei ûnderen op tafel.

A draait twa kaartsjes. Is it in plaatsje fan in fûgel en de bypassende fûgelnamme? Dan meist beide kaartsjes hâlde en hâldst de beurt. Is dat net sa, dan bist dyn beurt kwyt.

B draait twa kaartsjes. ...

...