V6 18.1 25-9-2023

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom :)

Leg uit: wat is, in natuurkundige termen, 

het verschil tussen 

verschillende kleuren licht?

en tussen zichtbaar licht en UV?

Hoofdstuk 18!

Hoe we licht gebruiken om het heelal te onderzoeken

Het aflezen van diagrammen:

- emissie/absorptiespectrum

- de stralingskromme

- het Hertzsprung-Russelldiagram

Planning:

• proberen - 1 paragraaf per lesuur
• iets minder tijd voor opdrachten in de les, iets meer HW

Vandaag:

• Eerst theorie. Goed luisteren + aantekeningen maken. vraag? hand opsteken
• Checkvragen maken
• Opdrachten maken. 
• Controle & afsluiting

Leerdoelen 18.1

- je kunt verschillende soorten licht relateren aan golflengte, frequentie en energie

- je kunt uitleggen waarom er verschillende soorten telescopen zijn

Waarom?

Theorie 18.1 (basiskennis over licht en telescopen)

• Het elektromagnetisch spectrum bestaat uit alle soorten licht.
• Energie en frequentie is omgekeerd evenredig met golflengte (formule)
• Foton-energie wordt uitgedrukt in elektronvolt (eV):
  1 eV = 1,602 * 10 ^-19 J 

Ef = h * f = h * c / labda

Check opdracht

Telescopen & hun werking

1. Zichtbaar licht --> lens / spiegel telescoop
2. UV en gamma --> buiten dampkring (satelliet)
3. IR --> gekoelde satelliet
4. radiostraling --> vanaf de aarde!

Soorten telescopen: 1

• Zichtbaar licht werd gemeten met een hele grote lens
• Tegenwoordig worden spiegeltelescopen gebruikt
• Hoe groter het spiegeloppervlakte, hoe meer licht --> helderder en scherper beeld

Soorten telescopen: 2

• Met kortgolvig licht bedoelen we UV-, röntgen- en  Gamma-straling
• Deze straling wordt tegengehouden door de dampkring, dus de telescopen werken vanuit de ruimte (satellieten)

bij gammastraling kun je geen lenzen of spiegels gebruiken, want dat licht gaat er dwars doorheen. Daarom wordt er een speciale camera gebruikt die telkens een klein stukje hemel kan waarnemen

soorten telescopen: 3

• Infrarood wordt vooral gebruikt om planeten en koele sterren te bestuderen die veel IR-straling uitzenden
  
• IR wordt geabsorbeerd in de dampkring, daarom moet het gemeten worden vanuit de ruimte

De beroemde 'pillars of creation' van de Hubble Space Telescope is een voorbeeld van IR-foto

soorten telescopen: 4

• Radiogolven hebben geen last van de dampkring en kunnen dus vanaf het aardoppervlak worden gemeten
• Dit wordt vaak gemeten met behulp van meerdere radiotelescopen zoals in Westerbork (NL)

Opdracht

Maak: opdrachten 7, 8, 9 op pagina xx

Werkvorm: zelfstandig, tijd

Klaar? ....

Opdrachten bespreken

Wat heb je geleerd?

Klaar?

Moeilijke opdracht klassikaal, doorlezen, anders??