Nietzsche: voorbij goed en kwaad

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Opstartvragen: bespreek met je buur

• Hoe zou de wereld eruit zien als alleen de sterksten bepalen wat er gebeurt?
• Denk aan een groep die weinig macht heeft. Hoe zouden zij volgens jou reageren op de machthebbers? Welke regels zouden zij bedenken?

Nietzsche

• Moraal is een verzinsel van zwakke mensen
• Je groep bepaalt wat jij goed en slecht vindt -> machtelozen bedenken dat je moet zorgen, anderen helpen etc., machtigen niet

Vandaag

Deel 1: Nietzsche, opdracht maken

Deel 2: Filosoferen over gender, sekse en normaliteit 

Filosoof of stroming	kerngedachte	Soort ethiek
Utilisme	Grootste geluk voor grootste aantal	Normatief
Deontologie (Kant)	Autonomie is handelen volgens morele wet	Normatief
Deugdethiek (Aristoteles)	Geluk als je goed karakter hebt, d.w.z. handelt volgens deugd	Normatief
Arendt	De banaliteit van het kwaad	Meta-ethiek
Nietzsche	Moraliteit als zwakte	Meta-ethiek

Werkblad

We lezen een kort fragment van Nietzsche. Maak vraag 1 t/m 4 op het werkblad

Schrijf de antwoorden in je schrift. Maak aantekeningen: ook de antwoorden behoren tot de stof

Over 10 min. bespreken we de antwoorden klassikaal

Nietzsche

• Herenmoraal: het goede is wat edel en nuttig is voor jezelf
• Slavenmoraal: omkering, de herenmoraal is slecht
• Resultaat van ressentiment: gevoel van onvermogen om met zwakte/gebrek om te gaan
• Alles is strijd en wil tot macht -> moraal is daar onderdeel van

Ben jij het met Nietzsche eens dat wat je goed en slecht vindt alleen voortkomt uit eigenbelang

Ja

Nee

Stel dat Nietzsche gelijk heeft, welke gevolgen heeft dit dan voor de ethische posities die we besproken hebben?

Werkblad

• We maken deel 2 van het werkblad
• Schrijf de antwoorden in je schrift
• Neem hier maximaal 10 min. voor

Filosoferen over gender, sekse en wat we normaal vinden

De Beauvoir

• Wereldberoemd door haar boek 'De tweede sekse'
• Denkt na over vrijheid, ethiek en gender
• Relatie met filosoof Jean Paul Sartre

Tijdens De Beauvoirs leven..

De Beauvoir

"Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt"

•  Je gedrag dat je tot vrouw maakt is niet aangeboren, maar aangeleerd
• De biologische verschillen tussen man en vrouw rechtvaardigen niet de culturele en sociale verschillen

Wat is het verschil tussen sekse en gender?
Kun je het bovenstaande argument van De Beauvoir uitleggen in termen van sekse en gender?

De Beauvoir

"Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt"

•  Je gedrag dat je tot vrouw maakt is niet aangeboren, maar aangeleerd
• De biologische verschillen tussen man en vrouw rechtvaardigen niet de culturele en sociale verschillen

Kun je dit feminisme manonvriendelijk noemen?

In hoeverre past deze filosofie bij paarse vrijdag?

Michel Foucault

• Geïnspireerd door Nietzsche
• Meest geciteerde wetenschapper
• Vooral bekend van zijn onderzoek naar vrijheid, wat we normaal vinden en machtsstructuren (o.a. in omgang met zieken, gekken, gevangenen en seks)

Wie bepaalt wat normaal is? Hoe leren jullie wat normaal is?

Michel Foucault

Foucaults analyse van macht:

Klassiek model/Top-down -> 
Moderne macht/horizontaal

Van onderdrukkend vanuit een zichtbare machthebber naar positieve/vormende en onzichtbare macht = disciplinerend (mensen wordt geleerd wat normaal gedrag is)

Afsluitende vragen

• Welke van de twee machtsuitoefeningen zie je in het leven van De Beauvoir
• Hoe spelen beide een rol in wat we normaal vinden als het gaat om sekse- en genderidentiteit?