2. Machtige heren, halfvrije boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

3. Machtige heren, halfvrije boeren

Let op: 

We bespreken eerst paragraaf 3 en daarna paragraaf 2!

Leerdoelen 2: Machtige heren, halfvrije boeren

8. Je kunt uitleggen wat een domein was.

9. Je kunt twee verschillen noemen tussen een horige en een vrije boer.

10. Je kunt uitleggen wat het hofstelsel is.

Planning:

- Herhaling leerdoel 4 t/m 7 d.m.v. een quiz

- Bespreken leerdoel  8 t/m 10

- Huiswerk bespreken

- Elkaar overhoren

?

?

?

Leenman

Leenheer

Leenstelsel 

Karel de Grote

1. Leenheer
2. Leenman
3. Achterleenman
4. Horige

Wat is een nadeel van het leenstelsel?

1. Het geleende land werd door de leenman als eigendom gezien
2. De koning had te weinig land om uit te lenen
3. Er waren te weinig leenmannen
4. Na Karel de grote verdween het leenstelsel

Wat is het vaderland van de Vikingen?

1. Nederland
2. IJsland
3. Noorwegen
4. Groenland

Vikingen waren...

1. Plunderaars
2. Landbouwers
3. Handelaren
4. Alle antwoorden zijn goed

Wat is GEEN reden voor de onveiligheid in Europa in de vroeg middeleeuwen?

1. Politieke verdeeldheid wat zorgde voor oorlog
2. Zwakke koningen die na Karels dood weinig overmacht hadden
3. De verspreiding van het christendom
4. Invallen van de Vikingen

Waarom was het in de Middeleeuwen zo onveilig?

1. Door de val van het Romeinse Rijk had iedereen toegang tot hun wapens
2. Omdat geweld in die tijd de norm was
3. Er was altijd veel oorlog tussen stammen, ook waren er veel rovers die reizigers aanvielen
4. Omdat er geen centraal bestuur meer was die de wegen, bruggen en steden verdedigde

8. Je kunt uitleggen wat een domein was.

Op het volgende plaatje zie je een domein. Wat denk je dan dat een domein is?

Domein

• Een dorp met landbouwgrond heette een domein.

• Zo'n domein was het gebied van een edelman of een klooster.

• Deze domeinen waren zelfvoorzienend: Dat betekent dat alles wat er nodig was, door mensen zelf werd gemaakt. 

Bekijk het volgende filmpje.

 

Wat betekent autarkie? 

Wat heeft autarkie te maken met een domein?  

In de vroege middeleeuwen leefden de mensen in een landbouwsamenleving: 

Geen handel en geen steden meer: de landbouwstedelijke samenleving van de Romeinen werd weer een landbouwsamenleving: de meeste mensen zijn bezig met gewassen verbouwen en het houden van vee.

8. Je kunt uitleggen wat een domein was.

Een domein was een zelfvoorzienend dorpje in de Middeleeuwen. De landheer (edelman) was de baas over de horigen.

9. Je kunt twee verschillen noemen tussen een horige en een vrije boer.

Horige boeren

Boeren op een domein moesten gehoorzaam zijn aan de heer.

Om op de domein te mogen wonen moesten horigen: 

1. Pacht (deel van de oogst) betalen.

2. Herendiensten (klusjes) doen.

Een horige mocht het domein niet verlaten zonder toestemming van de heer.

Vrije boeren

Vrije boeren hadden een eigen stuk land. Ze mochten zelf beslissingen nemen en zelf hun land verlaten (zonder toestemming).

Als er gevaar was hadden ze geen recht op bescherming van de heer.

9. Je kunt twee verschillen noemen tussen een horige en een vrije boer.

1. Horigen moesten pacht betalen en herendiensten doen voor de landheer in ruil daarvoor kregen ze bescherming. Vrije boeren kregen geen bescherming.

2. Vrije boeren mochten eigen beslissingen nemen. Horigen moesten toestemming vragen aan de heer.

10. Je kunt uitleggen wat het hofstelsel is.

Hofstelsel

De heer (ridder) was de baas van een domein: alle grond was van hem.

Veel horigen (boeren) zochten bescherming bij die machtige heren.

In ruil voor pacht en herendiensten mochten ze op het domein van de heer wonen en kregen ze bescherming.  

Bedenk in tweetallen een schema bij het hofstelsel. 

Gebruik de tekst hiernaast!

..........................

................                                ..................

..............................

10. Je kunt uitleggen wat het hofstelsel is.

De leenheer geeft bescherming. De horigen geven in ruil voor bescherming: pacht en herendiensten. 

Nu:

Huiswerkcontrole

Nakijken werkboek blz. 44 en 45.

Nu:

Lees in stilte je aantekeningen door: 

Leerdoel 8, 9 en 10 (3 minuten)

In tweetallen elkaar overhoren (3 minuten) 

Huiswerk

Leer leerdoel 9, 10 en 11.

2. Machtige heren, halfvrije boeren

- Ga zitten 

- Pak je aantekeningenschrift

- Kauwgom in de prullenbak

Leerdoelen:

12. Je kunt een voordeel en nadeel noemen van het hofstelsel.

13. Je kunt de rechten en plichten van horige boeren benoemen.

14. Je kunt de drie standen noemen en uitleggen wat de taken en rechten waren per stand.

Planning:

- Bespreken leerdoel 12 t/m 14

- Herhalen leerdoel 9 t/m 14.

- Filmpje kijken

Lees je aantekeningen door: leerdoel 9, 10 en 11.

Beantwoord leerdoel 12:

Je kunt een voordeel en nadeel noemen van het hofstelsel.

Leerdoel 12:

Voordeel: boeren werden zo beschermd.

Nadeel: boeren hadden geen vrijheid.

Lees je aantekeningen door en beantwoord leerdoel 13:

Je kunt de rechten en plichten van horige boeren benoemen.

Leerdoel 13:

Plichten: pacht betalen en herendiensten.

Recht: bescherming.

14. Je kunt de drie standen noemen en uitleggen wat de taken en rechten waren per stand.

Leerdoel 14: Standensamenleving

Drie standen:

• Geestelijkheid: mensen die voor de kerk werkten, taak: bidden
• Adel: mensen die land bezitten en machtig waren, taak: vechten
• Boeren: grootste groep, taak: voor eten zorgen

'zie die bidden, zij die vechten, zij die werken'

Nu quiz

Herhaling leerdoel 9 t/m 14

Hoe heet het grondgebied van een heer waar boeren op wonen

1. Een hof
2. Een domein
3. Een landgoed
4. Een dorp

Wat is zelfvoorzienend?

1. Afhankelijk zijn van anderen
2. Alleen leven
3. Voor zichzelf zorgend
4. Veranderingen in de maatschappij

Horige

Landheer

Domein

Hoe heet dit tijdvak?

1. Vroege Middeleeuwen
2. Late Middeleeuwen
3. monniken en ridders
4. Grieken en Romeinen

Wat is een andere naam voor dit tijdvak?

1. Oudheid
2. Moderne tijd
3. Vroege middeleeuwen
4. Late middeleeuwen

Wat voor samenleving was er in de vroege middeleeuwen?

1. Landbouw stedelijke samenleving
2. Boeren samenleving
3. Stedelijke samenleving
4. Landbouw samenleving

Hoe heet de manier van besturen in de middeleeuwen die bij Karel de Grote begon?

1. Bestuurssysteem
2. Leenstelsel
3. Hofstelsel
4. Feodalisme

Hoe noemen we de boeren op een domein die niet vrij waren

1. Vrije boeren
2. Slaven
3. Leenmannen
4. Horigen

Noem een verschil tussen een horige boer en een vrijeboer.

Bescherming

Landbouwgrond

Herendiensten

Deel van de oogst (pacht)

Hofstelsel

Leenstelsel

Herendiensten

Karel de Grote

Horigen

Trouw

Pacht

Uit welke standen bestond de samenleving in de vroege middeleeuwen?

1. Boeren, geestelijken en koningen
2. Geestelijken, adel en boeren
3. Adel, horigen en landheren
4. Geestelijken, abten, koningen

Standensamenleving 

Geestelijkheid

Adel

Boeren 

Hoe noemen we edelen die militairen waren te paard?

1. Leenmannen
2. Ridders
3. Soldaten

Waarom zijn ridders en kastelen belangrijke kenmerken van de Vroege Middeleeuwen?