Grammatica - verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Verwijswoorden

Leg alvast je schrift en pen klaar om (veel) aantekeningen te maken.

.

De hond is blij. Hij kwispelt.

Daar staat het huis. Dat vind ik mooi. 

De kinderen spelen buiten. Zij geeft de bal aan hen.

Lidwoord en woordgeslacht	Verwijs-woorden	Persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden
De - mannelijk of vrouwelijk	Deze, die	hij, hem, zijn, zij, ze haar
Het - onzijdig (en verklein-woorden)	dit, dat	het, zijn
Meervoud	deze, die	zij, ze, hen, hun

Verwijzen. Neem het schema over.

De-woorden zijn mannelijk of vrouwelijk. Als je aan een woord niet kunt zien dat het vrouwelijk is, mag je het beschouwen als mannelijk. Van sommige woorden kun je echter wel vaststellen dat ze vrouwelijk zijn:

Het is niet altijd duidelijk of een woord mannelijk of vrouwelijk is. Als het woord geen vrouwelijke uitgang heeft, mag je er vanuit gaan dat het mannelijk is.

.

Kunst

1. Mannelijk
2. Vrouwelijk

Werknemers

1. Mannelijk
2. Vrouwelijk

Bibliotheek

1. Mannelijk
2. Vrouwelijk

Loterij

1. Mannelijk
2. Vrouwelijk

Appel

1. Mannelijk
2. Vrouwelijk

Film

1. Mannelijk
2. Vrouwelijk

Hen en hun (aantekening)

Gebruik 'hen': 

- bij een lijdend voorwerp: wie/wat + ow + wg.

    Ik | wil | hen | laten lachen. |

   ow  wg     lv               wg       

- na een voorzetsel.

   Ik wil naar hen toe.

   Ik wil met hen mee.

   Ik wil bij hen zijn.

Hen en hun (aantekening)

Gebruik 'hun':

- bij een meewerkend voorwerp zonder voorzetsel: je geeft iets of je vertelt iets aan iemand.

   Ik wil hun een potlood geven 

Maar let op want bij een voorzetsel wordt het hen, zie vorige dia! 

   Ik wil aan hen een potlood geven.

- als bezittelijk voornaamwoord. Het bezittelijk voornaamwoord staat direct voor het bezit.

   Ik wil hun schriften zien.

Kies uit hen of hun.
Ik spring tussen ... op de trampoline.

Kies uit hen of hun.
Ik geef aan ... een pepermuntje.

Kies uit hen of hun.
De kinderen rennen met ... de heuvel op.

Toen de soldaten van ... VN-missie terugkeerden, wachtte de minister ... op.
Let op de schrijfwijze: antwoord komma spatie antwoord.

Hij praatte met ... en gaf ... een medaille.
Let op de schrijfwijze: antwoord komma spatie antwoord.

Verwijzen met wat (aantekening)

Je gebruikt 'wat' als je verwijst naar:

- 'dat' en 'datgene'

  Dat wat je me flikt, hoef je niet nog een keer te doen.

- naar een onbepaald voornaamwoord, zoals 'alles', 'iets', 'niets' en 'het enige'

   Niets wat ik vandaag probeer lukt me.

Verwijzen met wat

Je gebruikt 'wat' als je verwijst naar:

- de overtreffende trap, zoals 'leukste'. Let op dat er alleen een overtreffende trap staat, dus geen zelfstandig naamwoord achter de overtreffende trap. 

   Het leukste wat ik op vakantie heb gedaan, was zwemmen in het Tikibad.

Maar let op: De leukste activiteit die ik deed was zwemmen in het Tikibad. In deze zin verwijs je niet terug naar de overtreffende trap maar naar de activiteit. Waarom? De kern van het zinsdeel is activiteit. Leukste kan je vervangen door stomste, raarste of engste activiteit. Zo check je dat activiteit de kern is en dat je daarnaar verwijst.

Verwijzen met wat

Je gebruikt 'wat' als je verwijst naar:

- de hele zin:

We gaan naar een pretpark over de Romeinse tijd, wat we heel leuk vinden.

Dat

Wat

Sommige mensen hebben het vooral over datgene ... fout gaat.

Dat

Wat

Het allereerste ... ik doe als ik thuiskom, is de kat aaien.

Dat

Wat

Het museum ging failliet, wat een grote strop was voor de gemeente.

Dat

Wat

Een portret van de koning achter in het lokaal, ... mijn collega heeft opgehangen, is verdwenen. 

Dat

Wat

Het werk ... hij op vrijdagmiddag bij de supermarkt doet, levert niet veel op.

Verwijzen naar dieren, dingen en personen (aantekening)

Je verwijst met:

- daar / waar + voorzetsel, bijvoorbeeld 'daarvan, waarover'

De jonge koning bezorgde ook het zwaard, waarmee hij onoverwinnelijk werd.

- naar mensen met voorzetsel + wie, zoals: 'van wie', 'over wie'.

De tovenaar Merlijn, van wie Arthur de krijgskunsten leerde, was stokoud.

Opdracht 2. Kies uit: zijn, het, haar, hem, hij, hun, hen, zij, zijn.

De elektriciteitsmaatschappij zal volgend jaar bijna de helft van ... personeel ontslaan.

Opdracht 2. Kies uit: zijn, het, haar, hem, hij, hun, hen, zij, zijn.
Helaas is mijn klassieke Volvo er vorige week mee opgehouden; morgen laat ik ... door de garage ophalen voor reparatie.

Opdracht 2. Kies uit: zijn, het, haar, hem, hij, hun, hen, zij, zijn.

Elke vrijdagmiddag spreekt Joris af met zijn vrienden en dan doet hij met ... iets gezelligs in de stad.

Opdracht 2. Kies uit: zijn, het, haar, hem, hij, hun, hen, zij, zijn.

Dit gotische stadhuis is van enorm historisch belang en daarom wordt ... binnenkort grondig gerestaureerd.

Opdracht 2. Kies uit: zijn, het, haar, hem, hij, hun, hen, zij, zijn.
Waarschijnlijk legt Nijmegen ... inwoners een belastingverhoging op, want voor de reconstructie van de Waalkade is veel geld nodig.

Opdracht 2. Kies uit: zijn, het, haar, hem, hij, hun, hen, zij, zijn.
Omdat de winst dit jaar verdubbeld is, wil het bedrijf ... werknemers belonen en geeft het ... een eindejaarsuitkering van 2500 euro.

Als je mee hebt gedaan, dan mag je opdracht 2 overslaan.

Havo: H3 Grammatica Zinsdelen: opdr. 1 t/m 3.

Vwo: H2 Grammatica Zinsdelen: opdr. 1 t/m 3 + 5