BVJ HAVO 4 H5.6 spieren en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.6 Spieren en beweging

opdrachten 41 en 42

Leerdoelen

1. Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven
   
2. Je kunt de effecten van training en dopinggebruik uitleggen
   
3. Je kunt de uitvoering van een onderzoek en de conclusies evalueren (verschil weten tussen betrouwbaar en valide)

80E

Glad spierweefsels

Kenmerken:

1. Langwerpige spiercellen
2. 1 celkern per cel
3. Trage samentrekking, maar niet snel vermoeid
4. Geïnnerveerd door autonome zenuwstelsel
   

Komt voor in:

1. huid                       4. bloedvaten
2. darmkanaal       5. iris
3. ademspieren

Dwarsgestreept

spierweefsel 

Kenmerken:

1. Bestaat uit spiervezels
2. Ontstaat door versmelting van veel spiercellen
3. Snelle samentrekking maar snel vermoeid
4. Geïnnerveerd door animale zenuwstelsel
   

Komt voor in:

1.  Skelet (zitten vast aan botten)

Hoe zitten spieren vast aan de botten?

Dwarsgestreept spierweefsel

Skeletspieren

Skeletspieren zitten vast aan het skelet met een pees.

Van groot naar klein:

Spier -> spierbundel -> spiervezel -> spierfibril -> spiercel 

Motorische eenheid:

alle spiervezels die via motorische eindplaatsjes in verbinding staan met één bewegingszenuwcel

Spierfibrillen

Tussen de fibrillen liggen veel mitochondriën en glycogeenkorrels.

Een spierfibril bestaat uit 2 soorten eiwitdraden, die filamenten heten.

• Myosine (donkere band)
• Actine (lichte band)

Door impulsen schuiven actine en myosine in elkaar, daardoor wordt de spiervezel korter.

Waarom liggen er veel mitochondriën en glycogeenkorrels tussen de fibrillen?

Samentrekken van spieren

Hoe trekt een spier samen:

1. Een bewegingszenuwcel geeft impuls door via een motorische eindplaatje
2. Als reactie schuiven de myosine- en actinefilamenten in elkaar (hierdoor wordt de spier korter)

Energie (ATP) nodig voor de samentrekking: verbranding van glucose

Wat zal het effect zijn wanneer er weinig spiervezels in verbinding staan met één bewegingszenuwcel.

1. de beweging is preciezer
2. de beweging is grover

Aansturing 

Des te minder spiervezels aan één motorische eenheid, des te preciezer de beweging die je kunt maken

• een aantal motorische eenheden zijn altijd gespannen, hierdoor blijf je in evenwicht/gaat je gezicht niet hangen

Spieren kunnen alleen samentrekken, hoe rekt een spier weer uit?

Spieren werken samen

antagonisten

= Spieren die een tegengestelde beweging veroorzaken.

een spier heeft een andere spier nodig voor de tegengestelde beweging

Zet van groot naar klein:
filament - spier - spierbundel - spierfibril - spiervezel

Welke type spierweefsel vinden we in de skeletspieren?

1. glad spierweefsel
2. dwarsgestreept spierweefsel

Hoe noem je de eiwitdraden waaruit een spierfibril bestaat?

1. actines
2. filamenten
3. myosines
4. alle antwoorden zijn goed

Een skeletspier trekt samen. Het gevolg ... de lengte van de actinefilamenten verandert niet.

1. Juist
2. Onjuist

Wat zijn antagonisten

1. Spieren met een zelfde werking
2. Spieren met een tegenovergestelde werking

Heb je je leerdoel behaald?
- Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven

😒🙁😐🙂😃

Aan de slag! 

• Lees 5.6 t/m 'antagonisten'
• opdrachten 43, 46, 49 en 51

Leerdoelen

1. Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven
   
2. Je kunt de effecten van dopinggebruik uitleggen
   
3. Je kunt de uitvoering van een onderzoek en de conclusies evalueren (verschil weten tussen betrouwbaar en valide)

Wat weet je van doping?

Doping 

== verboden middelen/methoden die kunnen worden gebruikt om prestaties te verhogen

Doping

Anabole steroïden: lijkt op de werking testosteron

• toename spiermassa 
• aanmaak rode bloedcellen

EPO (erytropoëtine) 

• aanmaak rode bloedcellen. 

Betrouwbaar en valide onderzoek 

Betrouwbaar onderzoek 

-  volgende keer zelfde resultaat? 

--> Dan is het onderzoek meer betrouwbaar. 

Valide onderzoek 

- meet je wat je wilt meten? gebruik je het juiste meetinstrument?  

--> Dan bevat je onderzoek minder systemische fouten. 

Betrouwbaar en valide  onderzoek ?

Fig.1           Fig.2        Fig.3.      Fig.4 

Het doel van elke meting (kleine zwarte stip) is om op de grote zwarte stip in het midden uit te komen. In figuur 1 zitten de metingen dicht bij elkaar (betrouwbaar) maar het gemiddelde van de stippen ligt niet in de buurt van de grote middelste zwarte stip (niet valide)

Bij figuur 2 zijn de metingen overal (niet betrouwbaar) maar het gemiddelde van de metingen zal wel rond de middelste zwarte stip liggen (valide)

Bij figuur 3 zijn de metingen over de bovenste helft verspreid (niet betrouwbaar) en het gemiddelde van de stippen zal ook niet bij de middelste stip in de buurt komen (niet valide)

In figuur 4 liggen alle metingen bij elkaar (betrouwbaar) en het gemiddelde van de stippen zal ook in de buurt van de middelste stip liggen (valide)

Aan de slag! 

• Lees 5.6 Spieren en beweging 
• Maak opdrachten 42, 43, 46, 49 en 51

Vb betrouwbaar:  Ook al is de weegschaal verkeerd afgesteld; als een persoon met een constant gewicht twee keer achter elkaar op de weegschaal gaat staan, zou de weegschaal twee keer hetzelfde gewicht moeten laten zien. Anders is de weegschaal niet betrouwbaar.

vb valide: Je kunt gewicht meten met een weegschaal (het instrument), maar als de weegschaal verkeerd is afgesteld dan is het resultaat van de weging niet juist en dus niet valide.