2VW H4 Voegwoord/ 2HV H5 Voegwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Grammatica woordsoorten

• Samengestelde zinnen : hoofd- en bijzinnen 
• Voegwoorden

Planning

- Tien minuten lezen

- Terugblik Telwoord

- Uitleg theorie Voegwoord

- Klassikaal oefenen Lessonup 

- Energizer?

- Aan de slag!

- Oefeningen bespreken

- Afsluiting 

Lesdoel:

Na de les:

• weet je wat een hoofdzin en bijzin  is 
• kan je de voegwoorden herkennen
• kan je de voegwoorden toepassen en samengestelde zinnen maken

Tien minuten lezen

Noem een voorbeeld van een onbepaald rangtelwoord.

Telwoord 'veel' is een...

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Wat is geen telwoord?

1. eerste
2. meeste
3. kleinste
4. laatste

Wat voor soort telwoord staat in de zin:

Er zijn vier soorten telwoorden.

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Welke vragen heb je nog over de vorige paragraaf?

Uitleg theorie

Draai je laptop met het scherm naar mij toe en kijk mee op het grote scherm.

Twee soorten zinnen

Enkelvoudige zin (1 pv):

De docent roept de leerlingen.

De leerlingen stoppen met praten.

Samengestelde zin (meer dan 1 pv):

De docent roept de leerlingen en de leerlingen stoppen met praten.

Hoofdzinnen en bijzinnen

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

- twee hoofdzinnen

- een hoofdzin en bijzin(nen)

Hoofdzin

Een hoofdzin is een zin die ook op zichzelf kan staan.

Als er twee hoofdzinnen worden samengesteld, staat er altijd een nevenschikkend voegwoord (signaalwoord) tussen. Dat zijn de woorden:

en, of, maar, want, dus

De docent roept de leerlingen, dus stoppen zij met praten.

Voegwoorden

- nevenschikkende voegwoorden: 

deze verbinden twee hoofdzinnen met elkaar. 

Er zijn er maar 5: 

 dus  en,     want,   of,    maar,      (DEWOM)              

Bijzin

Een bijzin is een zin die niet op zichzelf kan staan.

Een bijzin wordt altijd gekoppeld aan een hoofdzin met een onderschikkend voegwoord (signaalwoord). Daarvan zijn er veel meer: wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of .....

De docent roept de leerlingen dus stoppen zij met praten.

Voegwoorden

- onderschikkende voegwoorden: 

deze verbinden een hoofdzin en bijzin. 

aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, ofschoon, omdat, zodat, opdat, terwijl, toen, zodra.

Kenmerken hoofdzin:

- O en PV staan naast elkaar.

- PV staat op plek 1 of 2 in de zin.

- Elke samengestelde zin heeft een HZ.

- Een samengestelde zin kan 2 HZ hebben.

Kenmerken bijzin:

- O en PV staan niet naast elkaar/ je kunt het woordje 'niet'ertussen zetten.

- PV staat op de laatste of een na laatste plek in de zin.

- Niet elke samengestelde zin heeft een BZ.

- BZ kan vooraan of achteraan staan.

Hoofd- en bijzinnen

Er zijn dus een paar combinaties mogelijk:

1. {hoofdzin} + {hoofdzin}

Hij zwaait opa en oma uit, want die gaan een grote reis maken.

2. {hoofdzin} + (bijzin)

Hij hoopt dat hij opa en oma kan uitzwaaien.

3. (bijzin)+  {hoofdzin}

Omdat opa en oma op reis gaan, zwaait hij ze uit.

Onderschikkend en nevenschikkend

Nevenschikkend : minimaal twee hoofdzinnen 

Bijv.: {hoofdzin Ik (ow) heb nooit geld bij me}, want {hoofdzin ik (ow) gebruik mijn pinpas}.

Onderschikkend: hoofdzin met bijzin(nen)

Bijv.: {hoofdzin Cheryll (ow) heeft besloten ( bijzin dat zij (ow) contant geld meeneemt) en ( bijzin dat ik (ow) met mijn pinpas betaal)}.

Ik vertrouw die politicus niet, omdat hij al vaak gelogen heeft.

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

Jan ziet Elly achter het raam en Wieke ziet Jan op de fiets.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

De tuin is nat, doordat het regent.

1. hoofdzin + hoofzin
2. hoofdzin + bijzin

Het meisje slaat haar zusje en zij stompt haar broertje, omdat ze stom doen.

1. hoofdzin + hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + hoofdzin + bijzin
3. hoofdzin + bijzin + bijzin

Ik zwem in de zee en daarna lig ik op het strand.

'en' is een nevenschikkend voegwoord en voegt

1. een hoofdzin en een bijzin aan elkaar
2. een hoofdzin en een hoofdzin aan elkaar

Voegwoorden die een hoofdzin en een bijzin aan elkaar voegen zijn

1. nevenschikkende voegwoorden
2. onderschikkende voegwoorden

Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?

Annet is zenuwachtig, want......

Hoofdzin

Bijzin

ze heeft nog nooit eerder opgetreden.

morgen moet ze naar de tandarts.

Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?

Mijn pianoleraar vond dat ik erg goed had gespeeld,

Hoofdzin

Bijzin

hoewel ik veel foutjes maakte. 

want ik maakte geen foutjes.

Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?

Het gaat regenen, ......

Hoofdzin

Bijzin

maar af en toe zal de zon schijnen.

hoewel de de zon af en toe zal schijnen.

Wat is in deze zin het voegwoord? Noteer wat voor voegwoord het is.
Zij heeft de zomer in haar bol, want de zon schijnt.

Maak een zin met het voegwoord 'want'. Het voegwoord moet twee hoofdzinnen verbinden.

Maak een zin met het voegwoord 'omdat'
Het voegwoord moet een bijzin en een hoofdzin verbinden.

Aan de slag!

Maak opdracht 1 t/m 5 van blz. 158/159 in je schrift. 

Klaar? --> Lezen in je leesboek. 

Hoofd, schouders, knie, etui

• Vorm tweetallen. Twee personen gaan tegenover elkaar staan.
• Leg een etui tussen jullie in.
• De spelleider roept afwisselend 'hoofd, schouders of knie'. Probeer zo snel mogelijk het genoemde aan te raken
• Als de spelleider 'etui' roept, probeer je zo snel mogelijk de etui te pakken. Wie de etui als eerste heeft, wint. 

Nakijken opdracht 1

a  maar (ns.vgw),  en (ns.vgw) 

b doordat (os.vgw) 

c omdat (os.vgw) 

d terwijl/als/zodra (os.vgw) 

e Als/Voordat (os.vgw), of (ns.vgw) 

f want (ns.vgw) 

Nakijken opdracht 2

1 Zodra (os.vgw), en (ns.vgw) 

2  dat (os.vgw), maar (ns.vgw) 

3 Toen (os.vgw), omdat (os.vgw)

4 Aangezien (os.vgw), of (os.vgw), of (ns.vgw)

5 Hoewel (os.vgw), want (ns.vgw) 

6 voordat (os.vgw),dus (ns.vgw) 

Nakijken opdracht 5

Adonis was zo’n (aanw.vnw) buitengewoon (bw) knappe (bn) jongeman dat (os.vgw) de godin Aphrodite verliefd op hem (pers.vnw) werd. Helaas was de jongen nogal (bw) roekeloos (bn) als (os.vgw) hij op jacht was naar (vz) gevaarlijk wild (czn), zijn favoriete tijdverdrijf (azn). Toen (os.vgw) Adonis op zekere (onbep.vnw) dag een wild (bn) zwijn aanviel, draaide het (blw) dier zich (wed.vnw) plotseling om (bw) en doorboorde het (pers.vnw) met zijn slagtand Adonis’ dij (czn). 

Nakijken opdracht 5

Die (aanw.vnw) probeerde te vluchten, maar (ns.vgw) zijn been weigerde, zodat (os.vgw) het zwijn hem kon doden. Aphrodite was (kww) diep (bw) bedroefd (bn). Maar gelukkig (bw) kon (hww) Zeus haar troosten (zww). De oppergod zorgde ervoor dat haar (bez.vnw) lief (czn) op de eerste (onbep.rangtelw) lentedag (azn) de onderwereld mocht verlaten om (vz) bij haar (pers.vnw) te zijn.

Nakijken opdracht 5

Overal waar (bw) hij (pers.vnw) liep, ontloken dan vele (onbep.hoofdtelw) bloemen en begonnen alle (onbep.hoofdtelw) vogels te fluiten. Iedere (onbep.vnw) herfst keerde Adonis (zn-e) terug (bw) naar het dodenrijk en (ns.vgw) huilde de natuur vanwege (vz) zijn (bez.vnw) vertrek (azn). Naar Adonis is een prachtig (bw) bloeiende plant genoemd (zww).

 

Ik weet het verschil tussen een hoofdzin en een bijzin.

😒🙁😐🙂😃

Maak een zin waarin je een onderschikkend voegwoord gebruikt.

Deze les vond ik...

😒🙁😐🙂😃

Deze meneer beweert dat een blaffende hond niet bijt.

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ
4. BZ + BZ

Of Nederland snel uit de crisis komt, wachten we maar af.

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ
4. BZ + BZ

Wie de dader van de moord is, wordt nog niet bekend gemaakt.

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ
4. BZ + BZ

Sneeuwwitje werd ziek, doordat ze van de vergiftigde appel at.

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ
4. BZ + BZ

In het uitgaansgebied hangen camera's, want die vergroten de veiligheid.

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ
4. BZ + BZ

De meeste voetbalkenners twijfelen eraan of Nederland ooit wereldkampioen kan worden.

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ
4. BZ + BZ