5.1 leenheren en leenmannen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

H5 Monniken en ridders

5.1 Leenheren en leenmannen

Tijd van monniken en ridders (500 - 1000)

In het wit zie je een helm, zoals ridders die droegen. Op de achtergrond zie je een deel van een klooster. Ridderschap en de christelijke kerk horen bij de Tijd van monniken en ridders.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel

leer je op welke manier Karel het Frankische rijk bestuurde.

leer je hoe politieke verdeeldheid ontstond na Karels dood.

leer je waardoor in Europa onveiligheid ontstond en welke gevolgen dit had.

Eerst de naam: 

De Middeleeuwen

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Het Frankische Rijk

751-870

• Het Frankische volk kreeg de macht over een groot deel van Europa.
  
• De bekendste Frankische koning was Karel de Grote.  
  
• In het jaar 800 werd hij zelfs keizer van het Heilige Roomse Rijk
  

Het bestuur van het rijk

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen.
  
• Daarom kreeg hij hulp van edelen: mannen met veel aanzien en voorrechten in de samenleving. De edelen samen noemen we de adel.
  
• Een hertog bestuurde een hertogdom en een graaf een graafschap.

• Zijn trouwste vazallen kregen als beloning ieder een gebied in leen. 
  
• Zij mochten dit namens de koning (leenheer) besturen: zij werden zijn leenmannen. Zij moesten ook militairen leveren voor het leger: ridders.

Macht

Trouw

Politieke verdeeldheid

• Karel was een goede leider en daardoor ging het goed met zijn heerschappij 

     ( = bestuur, regering).

• Karel werd opgevolgd door koningen die minder goed leiding gaven.   Daardoor veranderden de verhoudingen tussen leenheren en leenmannen. 

• Hertogen en graven zagen de geleende gebieden steeds meer als hun   eigendom. Ze reageerden hun gebied zelfstandig.
• Ze zorgden er zelfs voor dat hun heerschappij erfelijk was. 

Bron 1: Vikingen plunderen Dorestad (Isings, 1927)

blz. 66

Zo zag men de invallen van de Vikingen i op een later tijdstip.

Onveiligheid en bescherming

In de 9e en 10e eeuw werd het weer onveilig in Europa door:

1) Invallen Vikingen

2) Politieke verdeeldheid

Door de onveiligheid wilden edelen zichzelf en het volk in hun gebied beschermen. Ze gingen kastelen bouwen. 

De eerste kastelen zagen er ongeveer uit zoals hiernaast (Lunteren).

Wie waren de leenmannen?

1. Ridders
2. Boeren
3. Hertogen
4. Graven

Karel de Grote

Edelen

Ridders

Horigen

Graafschap

Hertogdrom

Wie is wie?

Hieronder staat een tekst over Herbert, Graaf Ulbrecht en Karel de Grote. Wie is wie in de tekst?

	is de leenman van Karel de Grote
	is de leenheer van graaf Ulbrecht
	is de leenheer van Karel de Grote
	is de leenman van Herbert

Herbert is een horige. Hij woont en werkt op het land van graaf Ulbrecht. Graaf Ulbrecht bestuurt een deel van het rijk van Karel de Grote.

Karel de Grote

Graaf Ulbrecht

Herbert

niemand

niemand

Wat was het leenstelsel?

1. Een stelsel waarbij een leenheer land uitleende aan horigen
2. Een stelsel waarbij de koning zijn land onder de geestelijkheid verdeelde
3. Een stelsel waarbij een leenman zijn land aan een leenheer uitleende
4. Een stelsel waarbij een koning zijn land uitleende aan zijn ridders

Weektaak

zie bord of its learning