Par. 5.1 Dekolonisatie en Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Par. 5.1 Dekolonisatie en Koude Oorlog

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je  de twee supermachten na WO II herkennen en kenmerken van beiden benoemen en  het verloop van de dekolonisatie van Azië en Afrika en  de Koude Oorlog   uitleggen.

Twee supermachten

Tot begin WO I was Europa oppermachtig in grote delen van de wereld.

Na de verwoestingen van twee wereldoorlogen waren de grote drie van Europa ernstig verzwakt.

V.S. en Sovjet-Unie werden de nieuwe supermachten.

Door de grote verschillen tussen die twee veel onrust.

Waarom wilden juist de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie na 1945 dat Europese kolonies onafhankelijk werden?

De VS waren ooit zelf een kolonie en hadden zich vrij moeten vechten van hun kolonisator GB.

SU waren tegen kapitalisme, voor gelijkheid. Kolonialisme was een schoolvoorbeeld van hoe arme landen onderdrukt werden door rijke kapitalistische landen. Voor grondstoffen en afzetmarkt. Oftewel winstbejag.

De start van de dekolonisati

De VS en SU wilden dat Europese kolonies na 1945 onafhankelijk werden.

Omdat:

1. Ze waren tegen het hebben van kolonies, VS was zelf een kolonie geweest, SU vond dat iedereen gelijk was (communisme)

2. Ze wilden voorkomen dat de koloniën de steun van de VS of de SU vroegen, zodat ze niet sterker werden.

Dekolonisatie: Het onafhankelijk worden van Kolonies.

De dekolonisatie in Azie

In Azië, was voor WOII al verzet tegen de Europese overheersing ontstaan. Na 1945 werd dan ook snel begonnen met de dekolonisatie.

Noem factoren die een rol speelden bij het sterke onafhankelijkheidsstreven in met name Azië na WOII.

Europese landen bleken in WOII niet oppermachtig, want Japan was sterker.

Europese landen waren ook verzwakt en hadden hun handen vol aan wederopbouw in het eigen land.

Europese landen waren zelf bezet geweest. Als zij strijden voor hun vrijheid, waarom zouden de mensen in Azië niet hetzelfde doen.

De dekolonisatie van Azië

Voor WOI waren de Europese landen bezig geweest om de inwoners van Azië op te voeden. Ze verbeterden het onderwijs en nodigden zelfs rijke studenten uit om in Europa te komen studeren. 

Daarom kwam er steeds meer verzet tegen de Europese overheersers:

1. Ze leerden over de geschiedenis en vrijheid strijd van Europese landen (bv. 80 jarige oorlog)

2. Ze raakten in aanraking met democratie. 

3. Ze moesten meevechten in WOI omdat de Europese landen niet sterk genoeg waren. 

De Europese landen hadden na 1945 niet meer de kracht om de kolonies te onderdrukken en dus werden de Aziatische landen onafhankelijk.

- Brits-Indië in 1946 viel uiteen in Pakistan en Bangladesh

- Nederlands-Indië in 1949 werd Indonesië  

antwoorden vraag 1 en 3

1a dekolonisatie = het onafhankelijk worden van kolonies

1b Koude Oorlog = vijandschap tussen VS en Sovjet Unie, zonder dat er een directe oorlog tussen hen uitbrak.

1c: dk: afbeelding 4, 5, 6

ko: afbeelding 3, 7, 8, 9

3a 1. aan het eind van hun krachten. 

       2. de Europese koloniën onafhankelijk moesten worden.

       3. verzet tegen Europese overheersing ontstaan.

b Britse dekolonisatie ging heel snel en zonder verzet van de Britten, terwijl de Fransen en de Nederlanders hun kolonie niet gelijk wilden opgeven.

De dekolonisatie van Afrika

Ook in Afrika werden veel landen onafhankelijk. Frankrijk leverde de meeste strijd, maar uiteindelijk werden Marokko (1956) en Algerije (1962) onafhankelijk.

De Britten gaven hun koloniën vrijwillig op. Na Ghana (1957) werden bijna alle Afrikaanse kolonies onafhankelijk.

Alleen Portugal had in 1965 nog kolonies in Afrika. Na een bloedige onafhankelijkheidoorlog werden die in 1975 onafhankelijk. 

Koude oorlog en invloedsferen

Na WOII stonden de VS en de SU als vijanden tegenover elkaar.

VS	SU
Democratie Kapitalisme Vrijheid Verschillen (arm/rijk) Vrijemarkteconomie	Dictatuur Communisme Onderdrukking Gelijkheid planeconomie

antwoorden vraag 4, 5, 6

4. D

5a. banden met Frankrijk verbreken of dekoloniseren op Franse voorwaarden.

b. Omdat hij op deze manier nog veel invloed kan uitoefenen op de politiek, defensie en economie.

c. Omdat ze het anders economisch heel zwaar kregen. 

d. De Fransen hielden in veel gevallen zeggenschap op verschillend terrein.

6. a Invloedssfeer: een gebied of regio waar een staat veel invloed op heeft.

b. Omdat Oost-Europa door de SU was bevrijd en West-Europa door de VS en zijn bondgenoten.

c. De VS en SU bestreden elkaar zonder dat het daarbij tot een rechtstreeks gewapend treffen kwam

ideologische tegenstellingen

De Koude Oorlog was mede een gevolg van ideologische tegenstellingen tussen de VS en de SU.

De VS was voor Kapitalisme terwijl de SU voor Communisme was.

Ideologische tegenstelling: botsende ideeën over hoe de maatschappij moet worden georganiseerd.

Kapitalisme: economie waarin bedrijven produceten en handelen om winst te maken.

De VS en de SU spraken af dat ze elk in een ander deel van Europa invloed mocht hebben.

De SU mocht daarbij Estland, Letland en Litouwen inlijven en Oost-Polen behouden.

De rest van Oost-Europa ging behoren tot de invloedsfeer : gebied waar een land invloed heeft,   van de SU.

West-Europa kwam in Amerikaans-Britse invloedsfeer.

Die verdeling was logisch, want Oost-Europa was door de Russen bevrijd en West Europa door de Amerikanen en hun bondgenoten. 

Ijzeren gordijn

Zowel de VS als de SU dachten dat de ander erop uit was heel Europa te onderwerpen. 

Stalin bracht daarom in zijn invloedssfeer Communistische dictators aan de macht, die het voorbeeld van de SU moesten volgen en de SU gehoorzamen. Dit werden satellietstaten: land dat officieel onafhankelijk is maar in feit overheerst door een ander land. 

De grenzen tussen het Oostblok en Westblok gingen dicht. Er kwam prikkeldraad, mijnenvelden, wachttorens en grenstroepen.

De grens werd het ijzeren gordijn genoemd: ondoordringbare grens tussen Oost en West Europa tijdens de Koude Oorlog. 

Antwoorden vraag 7 en 8

7a. VS stond voor kapitalisme en democratie terwijl de SU stond voor een dictatuur en communisme.

7b. Een land wat formeel onafhankelijk is, maar in feite gedomineerd wordt door een ander land.

7c. Duitsland was verdeeld in 4 delen, 1 deel kwam onder invloedsfeer van de SU en zo werden ze communistische en een satellietstaat van de SU.

7d. Om de westelijke staten uit Berlijn weg te krijgen. 

8a. Containment betekent: insluiting en hield in dat de VS wilden voorkomen dat het communisme zich zou uitbreiden

8b. Marshallhulp hielp West-Europa welvarend te worden en kapitalistisch.

8c. De Navo was een militairbondgenootschap om zo sterk te staan tegenover de SU

Maak opdracht 9 en 10

9a. Om Amerikaanse slachtoffers te verminderen en om Stalin te intimideren.

9b. Stalin intimideren, om er zo voor te zorgen dat Stalin niet de VS Europa uit zal werken.

9c. feit

9d. Heel bruikbaar want er worden 2 redenen genoemd.

10a. Geen stroom, brandstof en voedsel aan West-Berlijn. Alle wegen en spoorwegen werden afgesloten.

10b. Omdat hij dan een nieuwe oorlog zou ontketenen, waar de VS zelfs atoombommen kon gebruiken, die had de SU nog niet.  

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen

Vragen over de onderzoeksopdracht?

Huiswerk par. 5.1 is voor donderdag

Morgen uitleg over de komende weken en opdrachten die er nog aankomen. 

Resterende tijd overleg met een aantal over het Historisch Onderzoek en werken aan huiswerk/ opdrachten.

Heb je vragen over je Historisch Onderzoek dan maak je een afspraak (evt. in Teams) om dit te bespreken.

Begrippen en personen:

dekolonisatie

invloedsfeer

IJzeren Gordijn

Koude Oorlog

kapitalisme

ideologische tegenstelling

satellietstaten

blokkade van Berlijn

Bondrepubliek Duitsland (BRD)

Duitse Democratische Republiek (DDR)

containmentpolitiek

Marshallhulp

Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO)

Warschaupact

Michaïl Gorbatsjov