Hfst 1: Wegen naar kennis: Berkeley

• Filosofie
• Secundair onderwijs

Hfst 1: Wegen naar kennis: Berkeley

Wat bedoelt John Locke met 'materiële substantie'?

Lesdoelen

• Ik kan uitleggen hoe Berkeley voortbouwt op de inzichten van Locke.
• Uitleggen wat Berkeley bedoelt met de uitspraak ‘Zijn is waargenomen worden’.
• Uitleggen hoe we volgens Berkeley tot kennis kunnen komen.

Kritiek op John Locke

• grens tussen primaire en secundaire kwaliteiten is onduidelijk
• 'materiële substantie' biedt onvoldoende verklaring 
• reactie van George Berkeley

Primaire en secundaire kwaliteiten

• primaire kwaliteiten:

1. eigenschappen inherent (eigen) aan object
2. objectief en onafhankelijk van waarnemer
3. waar te nemen door verschillende zintuigen bv. appelvorm zien en voelen
4.  uitgebreidheid, vorm, grootte, gewicht, plek, beweging en rust

Primaire en secundaire kwaliteiten

• secundaire kwaliteiten:

1. inzichten die we zelf teweegbrengen
2. afhankelijk van waarnemer bv. smaak appel
3. ontstaan door interactie van primaire kwaliteiten en onze zintuigen bv. atomen die zoet en zuur smaken en door sappen die wij ervaren als zoetzuur (appel)
4. geen waarheidselement

Wat antwoordde George Berkeley op het gedachte-experiment
van de vallende boom?

Berkeley en de sneeuwbal

• Situatie: Stel je voor dat je in de winter een sneeuwbal maakt.
• Je hebt de sneeuwbal in je hand en kunt hem met al je zintuigen waarnemen.

Berkeley en de sneeuwbal

Locke's Overtuiging  Primair vs. Secundair:

• Primaire eigenschap: De sneeuwbal is echt rond.
• Secundaire eigenschap: De sneeuwbal is niet echt wit, want wit is een secundaire eigenschap.
• Conclusie volgens Locke: Rondheid is een objectieve eigenschap, witheid is subjectief.

Berkeley en de sneeuwbal

• Volgens Berkeley: Als er primaire eigenschappen zijn, moet er ook een drager zijn van die eigenschappen.
• Vraag: Wat bezit de eigenschap 'rond' als de sneeuwbal smelt en zijn vorm verliest?
• Verdwijnt de primaire eigenschap dan ook?

Berkeley en de sneeuwbal

• Berkeley stelt: In het geval van de sneeuwbal zijn er alleen secundaire eigenschappen.
• Geen drager van eigenschappen.

• Conclusie: De sneeuwbal bestaat alleen tijdens de waarneming.

Berkeley en de sneeuwbal: samenvatting

Conclusie: alles enkel en alleen bestaat op basis van de waarneming.

• Verwerpt idee van materiële substantie (John Locke)
• Esse est percipi = zijn is waargenomen worden
• werkelijkheid bestaat enkel in de geest

Opdrachten

• Opdracht 10 (Hylas betekent materie en Philonous betekent ‘geliefde van het denken’)  - Close reading (vademecum)
• Opdracht 11-12

Wat is het grote verschil tussen Locke en Berkeley?