Les 8 - Rene Descartes & David Hume

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat is kennis?

Beeld en werkelijkheid 

Les 8: René Descartes en David Hume

klas 2

Lesdoel en lesopbouw

Lesdoelen:

Kennen: Rene Descartes (rationalist) en David Hume (empirist)

Kunnen: meedoen met vragen

Lesopbouw:

1.  Video: Rene Descartes + vragen
2. Uitleg: Rene Descartes
3. Video: David Hume + vragen
4. Uitleg: David Hume
5. Video + vragen over oorzaak + gevolg
6. Reflectie: wat weten we nu?

Kennistheorie (of kennisleer)

• Eén van de filosofische vragen waar kennistheorie ook over gaat, is de vraag naar wat de ultieme bron van kennis is. 
• Veel filosofen gingen ofwel uit van het verstand (ratio) of de zintuiglijke ervaring (empirie). 
• In de moderne filosofie zullen we zien dat Rene Descartes uitgaat van het verstand (rationalisme) en David Hume van de zintuiglijke ervaring (empirisme) als ultieme kennisbron.

00:31

Wat was de precieze beroemde uitspraak van René Descartes?

1. hora est
2. acta non verba
3. in vino veritas
4. cogito ergo sum

01:09

Welke redenering gebruikt Descartes om te komen tot zijn beroemde uitspraak?

01:50

Waarin ben je Descartes dus vrij?

1. in je lichaam
2. in je vrije tijd
3. in bekende omgevingen
4. in je geest (denken)

René Descartes (1596 - 1650)

• Was een Franse filosoof/wiskundige. Op zoek naar een nieuwe wetenschappelijke methode. 
• Om tot die nieuwe methode te komen, moeten volgens Descartes eerst alles afbreken en opnieuw beginnen. Twijfel als manier van afbreken, als de bulldozer. Twijfel als methode om tot iets onbetwijfelbaars te komen.
• Cruciale vraag: wat is onbetwijfelbaar? Descartes: dat jij of iets twijfelt!
• Wordt gezien als de eerste moderne rationalist: een aanhanger van het idee dat het verstand de ultieme bron van kennis is. Het verstand ook gebruiken als manier van twijfelen.

01:08

Leg in je eigen woorden uit: hoe kijkt David Hume tegen causaliteit aan? De wet van oorzaak en gevolg?

02:12

Wat hoort er op de onderstaande lege velden volgens Hume?

"De [...] is de slaaf van de [...]"

1. passies, rede
2. rede, logica
3. rede, passies
4. rede, geloof

David Hume (1711 - 1776)

• Was een Schotse filosoof. Was nogal kritisch op de zogenaamde 'noodzakelijke waarheden' waar men naar op zoek was in zijn tijd 
• 'Noodzakelijke waarheden' zijn volgens Hume maar nietszeggend: ze vertellen ons helemaal niets over de wereld om ons heen. Volgens Hume moet je accepteren dat je enkel waarschijnlijkheden hebt, geen zekerheden.
• Hume was een voorbeeld van een empirist: al je begrippen of ideeën moeten getoetst kunnen worden aan de ervaring. Anders zijn het maar illusies (nep-ideeën). Ervaring gebruiken als manier van twijfelen.
  

Casus: biljartballen

• Casus: stel je voor dat je op een avond met een vriend of vriendin gaat poolen of biljarten. Je pakt een keu en stoot daarmee de ene bal tegen de andere. 
• Bedenk een kort antwoord op de volgende vragen (een minuut de tijd):
• Vraag 1: wat betreft het stoten van de biljartballen: wat is de oorzaak en het gevolg?
• Vraag 2: hoe zou Hoe zou David Hume aankijken tegen dit oorzaak en gevolg? Wat zou hij zeggen dat de oorzaak en het gevolg is? 

Wat is de oorzaak? Wat is het gevolg?

Hoe zou David Hume aankijken tegen oorzaak en gevolg in dit geval? Wat zou hij zeggen dat de oorzaak en het gevolg is?

Reflectie: wat weten we nu?

We weten nu dat.. 

• Rene Descartes een Franse filosoof was die het rationalisme aanhing: de stroming dat het verstand de ultieme bron van kennis is. Alle kennis moest (net als een huis) gebouwd zijn op goede fundering, volgens Descartes. 
• David Hume een Schotse filosoof was die het empirisme aanhing: de stroming dat de ervaring de ultieme bron van kennis is. Al onze ideeën moeten getoetst worden aan de ervaring. Zelfs de wet van oorzaak bestaat zo niet 'echt' volgens Hume, maar slechts als menselijk verzinsel.