IDFA filmles: Korte films (MBO)
1 / 16
Introduction
In deze IDFA filmles komen studenten middels een drie verrassende korte documentaires in aanraking met verschillende verhalen, stijlen en vertelvormen. Aan de hand van vragen en stellingen werk je met je studenten aan mediawijsheid en hun kennis van documentaire als filmgenre. Slide 2 t/m 10 dienen behandeld te worden voorafgaand aan het kijken van de film, de rest van de slides richten zich op reflectie en verwerking achteraf.
Items in this lesson
Slide 1 - Slide
Welkom! Deze les is onderdeel van het IDFA scholierenprogramma.
Slide 2 - Slide
Korte uitleg over het IDFA festival
- Heeft iemand al eens gehoord van IDFA? Wat weet je erover?
Zo ja, laat de studenten het uitleggen. Zo nee, vertel: IDFA is een Nederlands documentairefestival dat jaarlijks in de maand november in Amsterdam wordt gehouden. Het werd in 1988 opgericht om de documentairecultuur nationaal en internationaal te stimuleren. Sindsdien is IDFA uitgegroeid tot het grootste documentaire filmfestival ter wereld. Hier kunt u ook alvast vragen naar de voorkennis van studenten over het filmgenre documentaire.
Documentaire
Slide 3 - Mind map
Over het genre documentaire
- Welke associaties hebben studenten bij documentaire? Wat weten ze er al van? Wat zijn kenmerken van documentaires?
Er zijn geen foute antwoorden. Veelvoorkomende kenmerken: een voice-over die informatie geeft, interviews, ze gaan vaak over bekende personen of problemen in de maatschappij.
Vraag ook naar titels: welke documentaire hebben ze laatst nog gezien. En waar, op Netflix/Videoland/HBO, of op YouTube of in het filmtheater?
Slide 4 - Slide
Documentaire vs. fictie
- Documentaire is een filmgenre waarin echte mensen en echte gebeurtenissen worden laten zien.
- Fictiefilms (speelfilms) kunnen ook over echte gebeurtenissen gaan, maar hierin is het verhaal vooraf volledig uitgedacht en in een script van begin tot eind vastgelegd. Het woord fictie betekent 'verzinsel' (Bron: Van Dale).
- Denk je dat een documentaire altijd exact de waarheid vertelt?
De mening van een documentairemaker is van grote invloed; hij/zij bepaalt wat er in beeld komt en op welke manier, wie er wordt geïnterviewde, welke muziek gebruikt wordt en of de beelden elkaar snel of langzaam afwisselen. Ze gebruiken al hun creativiteit om de documentairefilm te maken. De maker kiest wat hij wel en niet wil laten zien. Doet hij heel bewust. De maker wil een bepaalde boodschap overbrengen. Ook een documentaire is soms gemanipuleerd en gestuurd en vanuit een bepaald perspectief vertelt. Een documentaire over vee door een boer vertelt zal een andere docu zijn dan het verhaal vanuit het standpunt van een dierenrechtenactivist. Wanneer je echt de feitelijkheden/waarheid wilt laten zien krijg je een verslag zoals je dat bij het journaal ziet. Een documentaire kost ook veel meer tijd om te maken en zet het onderwerp in een breder perspectief.
Slide 5 - Slide
Associëren op filmtitel en beeld
- Welke still (een stilstaand beeld uit de film) hoort volgens bij welke documentaire? Waarom denk je dat?
In het filmtheater krijgen de studenten drie korte films zien. Elsa is afbeelding 2. Love, Dad is afbeelding 1. The Game is afbeelding 3. Vraag vooral naar de associaties die opkomen bij de leerlingen en waarom ze denken dat juist die film bij dat beeld hoort. - Wat voor gevoel geeft elk van deze beelden je?
Eigen antwoorden
Slide 6 - Slide
Kijkvragen
- Wat valt je op aan het geluid in de films: veel muziek (welke?) of omgevingsgeluid?
- Hoe zijn de documentaires gemaakt? Zijn er interviews, voice-overs, special effects, opvallende camerabewegingen of bijzondere montage?
Slide 7 - Slide
- Love, Dad, Diana Cam Van Nguyen, Tsjechië, Slowakije, 2021
- Elsa, Julia Jansch, Verenigde Staten, 2022
- The Game, Roman Hodel, Zwitserland, 2020
Slide 8 - Slide
Algemene vragen over de filmervaring
Hier onderscheiden we slides die voor alledrie de films van toepassing zijn en slides die over de specifieke films gaan. U kunt ervoor kiezen alleen het eerste of tweede gedeelte te behandelen of een selectie te maken.- Welke documentaire sprak jou het meeste aan? Waarom?
- Welk fragment kun je je nu nog goed herinneren?
- Welke film (of moment) vond je het meest verrassend? Waarom?
Eigen antwoorden
Slide 9 - Slide
Terugkomen op kijkvragen: geluid
- Wat is je opgevallen aan het geluid in elk van de drie films?
Laat de studenten eerst zelf met antwoorden komen. En vraag door.
Elsa: we horen met name vrolijke, opzwepende Afrikaanse, moderne muziek. Sluit goed aan bij de persoonlijkheid van Elsa. Wanneer ze over haar ouders praat horen we ineens zware pianomuziek = droevig/stemmig.
Love, Dad: zit een echt een soundscape onder. Je hoort ook omgevingsgeluid (zwembad bv en ritselen papier).
The Game: realistische geluiden: stadion, fluitje, maar ook het ademen van de scheidsrechter. Hierdoor focus echt op de scheidsrechter: het draait om hem. - Waarom is voor deze muziek en geluiden gekozen, denk je?
In alle films wordt het geluid/muziek ook gebruikt om je emoties te sturen.
Slide 10 - Slide
Terugkomen op kijkvragen: stijl
- Wat is je opgevallen aan de vorm of stijl van de drie documentaires? Met andere woorden: hoe zijn ze gemaakt? En wat is het effect van deze stijlen?
Elsa: interviews, maar we zien de vragensteller niet. Het is een portret. Hierdoor komen we veel over haar te weten. In het nu en op de toekomst.
Love, Dad: voice-over. Hierdoor kunnen we het leven van de maker overzien en terugblikken. We worden meegenomen in haar verhaal.
The Game: meer observerend. We kijken mee met de scheidsrechter, we komen in zijn hoofd zonder tussenkomst/ afleiding van gesprekken, interviews of een voice-over.
Slide 11 - Slide
Algemeen: verschillen en overeenkomsten
- Welke overeenkomsten hebben de films die je hebt gezien?
Overeenkomsten: het zijn allemaal documentaires over echte mensen, het zijn allemaal korte films, alle films hebben duidelijk één hoofdpersoon. - Waarin verschillen de documentaires die je hebt gezien van elkaar?
Voorbeelden van verschillen: in Elsa kijkt de hoofdpersoon recht in de camera en spreekt de kijker aan (in de andere films niet), in Love, Dad wordt gebruik gemaakt van animatie (in de andere films niet), in The Game wordt niet echt een verhaal verteld, we krijgen meer gewoon een kijkje achter de schermen (de andere films hebben wel meer een verhaallijn).
Slide 12 - Slide
Elsa: vragen over de thema's
- Wat helpt jou om je hoofd leeg te maken?
Eigen antwoorden - Heb je in je leven wel eens een verkeerde keuze gemaakt?
Eigen antwoorden
Slide 13 - Slide
Love, Dad: vragen over het inzetten van acteurs
- In deze film is gebruik gemaakt van acteurs. Wat zou een reden kunnen zijn waarom de maakster hiervoor gekozen heeft?
De vader van de actrice is niet in beeld (in haar leven), dus daarvoor moest ze een acteur inzetten.
We zien in de film een jongere versie van de regisseur; ook dat kon ze niet zelf spelen.
De regisseur speelt ook niet zichzelf als volwassene, omdat dat té persoonlijk is. Dan zou ze de film niet meer kunnen bekijken. Ze vind al dat de film 'te veel' om haar draait.
- Waarom is de film dan toch een documentaire, ondanks dat de personen over wie het gaat niet in beeld zijn?
Het verhaal is wel het echte verhaal van de regisseur en zij vertelt wat ze voelt en meemaakt. Het zijn ook geen acteurs in de zin dat ze tekst hebben, het zijn eerdere lichamen die het verhaal vormgeven.
0
Slide 14 - Video
Let hier met name op de traan die op wang wordt geplakt, de duiker die nog aan de duikplank hangt. Er zijn zoveel verrassende details te zien!
Slide 15 - Slide
The Game: vragen over de inhoud
- Is je beeld van scheidsrechters veranderd door het kijken van deze film? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet?
- Welke kwaliteiten heb je nodig als scheidsrechter? Kun je het antwoord dat je eerder gaf aanvullen na het zien van deze documentaire?
Eigen antwoorden
Slide 16 - Slide
IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop ons lesmateriaal in de klas is behandeld. Heb je tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Laat het ons weten via educatie@idfa.nl. Bedankt!
Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan op idfa.nl/docschoolonline
