Hoofdstuk 6 herhalen

• Economie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 6 herhalen

De overheden

Het Rijk	Centrale overheid
De provincie	-indeling grondgebied -infrastructuur (fietspaden)
Waterschap	Beheren het water in hun gebied
Gemeente	Op kleine schaal zorgen voor en uitvoeren van oa onderwijs, veiligheid etc

Lagere overheden

Accijns en subsidie

Wil de overheid iets afremmen?

Wil de overheid iets stimuleren?

Accijns

Subsidie

Je betaald €

Je krijgt €

Subsidie of accijns?

Wordt het daardoor duurder of goedkoper?

Collectieve goederen en diensten

Als je niet betaald kan je niet uitgesloten worden

Voorbeelden collectieve goederen

Particuliere sector en collectieve sector.

- De particuliere sector wil graag winst behalen en behoort niet tot de overheid.

- De collectieve sector behoort tot de overheid en hoeven geen winst te behalen.

Collectieve en particuliere sector

Sociaal minimum

In Nederland krijgt iedereen het sociaal minimum. 

Dit is het geldbedrag wat je minimaal moet hebben om te leven.

Als je onder het sociaal minimum zit, dan wordt het aangevuld met een bijstandsuitkering.

Andre is 29 en alleenstaand. Hij kan  niet volledig werken. Hij verdient € 720 per maand als magazijnmedewerker.

Bereken hoeveel Andre aan uitkering ontvangt, om op het  sociaal minimum te komen.

 

Leefsituatie	Bedrag per week
Gehuwd/samenwonend	€ 354,20
Alleenstaand	€ 284,30

Uitwerking

1) Bereken eerst hoeveel zij per jaar ontvangen.

Stap 1: €387,30 x 52 weken = €20.139,60 sociaal minimum per jaar

Stap 2: € €20.139,60/ 100 x 15 = €3.020,94 (bovenop het sociaal minimum)

Stap 3: €20.139,60 +  €3.020,94 = €23.160,54 (verdienen zij per jaar)

2) Bereken hoeveel zij per maand ontvangen

 €23.160,54/12 = €1.930,05 (maandelijks inkomen)

Andre is 29 en alleenstaand. Hij kan  niet volledig werken. Hij verdient € 720 per maand als magazijnmedewerker.

Bereken hoeveel Andre aan uitkering ontvangt, om op het  sociaal minimum te komen.

 

Leefsituatie	Bedrag per week
Gehuwd/samenwonend	€ 354,20
Alleenstaand	€ 284,30

Sociaal minimum: € 284,30 x 52 : 12 = € 1.231,97

Aanvullende uitkering: € 1.231,97 - € 720 = € 511,97 

Verzorgingsstaat

Een land als Nederland dat veel geld uitgeeft aan uitkeringen, gezondheidszorg, woningbouw en onderwijs heet een verzorgingsstaat.

Volksverzekeringen en werknemersverzekeringen. 

• Volksverzekering is voor alle inwoners van Nederland. Voorbeelden: AOW.
  
  
• Werknemersverzekering is voor alle werkende Nederlanders. Voorbeelden: WW & WIA

Een voorbeeld van een werknemersverzekering  

Sociale voorzieningen

Sociale voorzieningen zijn uitkeringen die de overheid betaalt met belastinggeld.

Bekende voorbeelden zijn de kinderbijslag en de bijstand.

Inkomsten van een gemeente

Een gemeente ontvangt op verschillende manieren geld:

• van het Rijk
• onroerendezaakbelasting (ozb). Een belasting die                                                                           huiseigenaren jaarlijks betalen
• afvalstoffenheffing 
• geld van burgers voor nieuw paspoort of bromfietscertificaat

Rekensom

1 a. De gemeente Bladel rekent voor toeristenbelasting € 1,25 per nacht per persoon.

Bereken het totaal aantal overnachtingen dat toeristen in gemeente Bladel maakten.

 € 1140000 ÷ € 1,25 = 912.000 overnachtingen

1b. De gemeente Bladel heeft 8.500 huishoudens.  Bereken de gemiddelde afvalstofheffing per huishouden. € 1.258.000  ÷  8.500 = € 148 

Directe- en indirecte belastingen

Directe belastingen betaal je rechtstreeks aan de overheid

• loonbelasting
  
• Winstbelasting (bedrijven)
  

Indirecte belastingen (kostprijsverhogende belastingen)

Deze betaal je via de winkelier --> winkelier draagt deze belasting aan overheid af

• accijns
  
• btw
  

                          

Niet-belastingontvangsten

• Alle inkomsten van de overheid die niet via de belasting binnenkomen heten niet-belastingontvangsten: 
• Aardgaasbaten -> verkoop van aardgas
• Winst uit staatsbedrijven -> KLM, NS
• Boetes -> fout parkeren 

Miljoenennota

De miljoenennota is de toelichting op de rijksbegroting. Daarin legt de regering uit waarom zij bepaalde keuzes maakt. 

Extra geld voor het onderwijs

Voor het jaar 2025 wilt de overheid extra investeren in het onderwijs. Het eerste jaar krijgen 5.400 basisscholen ongeveer € 160.000 per school. De 550 middelbare scholen krijgen ongeveer € 1,1 miljoen per school. Bereken hoeveel de overheid in totaal in het onderwijs gaat investeren. 

5.400 × € 160000 = € 864.000.000

550 × € 1100000 = € 605.000.000 

€ 864.000.000 + € 605.000.000 = € 1.469.000.000

• Begrotingsoverschot: 

• Begrotingstekort: 

Begrotingsoverschot of begrotingstekort

Als de overheid meer uitgaven dan inkomsten verwacht, heeft ze een begrotingstekort.

Tegenovergestelde is een  begrotingsoverschot. 

Staatsschuld

De schuld van de overheid doordat de overheid geld leent als er een begrotingstekort is. De overheid leent dat geld bijvoorbeeld van de banken en burgers.

www.destaatsschuldmeter.nl