les 3: de rode bloedcel en het rode bloedbeeld

les 3: de rode bloedcel en het rode bloedbeeld

Les : Rode cellen

De rode bloedcellen en het rode bloedbeeld

Na het maken van deze e-learning ken / weet je:
-de bouw van een rode bloedcellen

-de functie van een rode bloedcellen

-de belangrijkste kenmerken van de rode bloedcel

-wat hemoglobine is en wat het doet

-wat bloedgroepen zijn en waar die zich bij de rode bloedcel bevinden

-welke afwijkende vormen er zijn en hoe die heten

-welke labtesten er aan rode bloedcellen worden gedaan en waarom

Deze e-learning bestaat uit ongeveer 35 slides. Een deel daarvan is tekst of plaatjes. Ongeveer de helft van de dia's zijn vragen.

Bouw, functie en kenmerken (1)

De rode bloedcel is een ronde cel met 2 platte kanten. Het is als het ware een schijf. 

De platte kanten zijn hol. Deze vorm noem je biconcaaf (=2 holle zijdes). Ze hebben deze vorm omdat ze op deze wijze flexibel zijn -en dus door nauwe haarvaten heen kunnen-, een zo groot mogelijk oppervlak hebben om zuurstof op te nemen en toch zoveel mogelijk hemoglobine bevatten. 

Het heeft een diameter van 7.5 μm en een dikte van 2.0 μm.

Bouw, functie en kenmerken (2)

De rode bloedcel bestaat vooral uit een celmembraan, cytoplasma en hemoglobine. 

De functie is het vervoeren van zuurstof van de longen naar de lichaamscellen. 

Zuurstof lost slecht op in het plasma en daarom is een andere manier van transport naar de lichaamscelen nodig. De oplossing is de RBC. 

Hemoglobine bevat ijzer-ionen (Fe2+) en deze kunnen zuurstof wel binden. Zuurstof komt dus in de longen het bloed in, gaat de RBC in, binden aan het ijzer in de hemoglobine en worden zo door het lichaam vervoert.

Bouw, functie en kenmerken (3)

Een moeilijk woord voor de rode bloedcel is "erythrocyt". Een veel gebruikte afkorting is RBC.

Rode bloedcellen bevatten geen kern. Deze neemt te veel ruimte in. Zonder kern kan een RBC meer hemoglobine bevatten en dus meer zuurstof vervoeren. De cel is er ook meer flexibel door. Nadeel is dat de cel daardoor relatief kort leeft. Maar 120 dagen. De RBC heeft wel mitochondria om te voorzien in korte termijn energie behoeftes maar mist de mogelijkheid om DNA af te lezen en dus om zichzelf te repareren of andere functies uit te oefenen dan zuurstof transport.

RBC zijn middelgrote bloed cellen (WBC zijn groter en PLT zijn kleiner) en komen van de bloedcellen verreweg het meeste voor. 

Wat is een moeilijk woord voor rode bloedcel en wat is een veel gebruikt afkorting?

1. Trombocyt en PLT
2. Tromboblast en PLT
3. Erytroblast en RBC
4. Erytrocyt en RBC

Een RBC is biconcaaf. Dat betekent:

1. Dat de RBC 2 kernen heeft
2. Dat de RBC 2 heamgroepen per heammolecuul heeft
3. Dat de RBC 2 bolle zijkanten heeft
4. Dat de RBC 2 holle zijkanten heeft

Welke 2 antwoorden zijn correct

1. De RBC is biconcaaf waardoor de RBC een zo groot mogelijk oppervlak heeft
2. Per liter bloed heeft een gemiddeld mens 3-5 x10^12 RBC
3. Dat de RBC heeft een kern
4. Dat de RBC 2 holle zijkanten heeft

Wat is de belangrijkste functie van de erytrocyt?

1. Vervoer van CO2 van de longen naar de cellen
2. Vervoer van zuurstof van de longen naar de cellen
3. Vervoer van zuurstof van de cellen naar de longen

Welke ion in de RBC kan zuurstof binden en in welk veel voorkomend molecuul zit die?

1. ijzerionen (Fe2+) die vind je in de mitochondriën
2. Calcium (Ca2+) Ionen, die ingebouwd zitten in Albumine
3. Natrium (Na+) ionen die vind je vooral in het cytoplasma
4. ijzerionen (Fe2+) die vind je in Hemoglobine

Celmembraan en bloedgroepen

Het celmembraan van de rode bloedcel bevat allerlei moleculen.

Dat geldt eigenlijk voor elke cel. Elke cel heeft aan de buitenkant 

van zijn membraan eiwitten, vetten en suikers zitten die dienst 

doen als herkenningspunt (antigeen), 

activatiepunt/aanhechtingspunt (receptor), sluis / transport 

middel (transporteiwitten), etc.

Een deel van de herkenningspunten aan de buitenkant van de 

Rode bloedcel -de antigenen van de RBC- zijn heel specifiek voor rode bloedcellen en zorgen voor allerlei problemen bij bloedtransfusies. In de volksmond noemen we dat de bloedgroepen. Er zijn verschillende bloedgroepen. De bekendste zijn AB0 en Rhesus.

Wat zijn bloedgroepen in wezen?

1. Antistoffen in het plasma die rode bloedcellen kapot maken
2. Antigenen (moleculen) aan de buitenkant van de celmembraan van een RBC.
3. Transport eiwitten die het mogelijk manken om moleculen in de cel transporteren
4. Korrels die je in een cel kunt vinden

Wat zijn de meest bekende bloedgroepen?

1. AB0 en Imperial
2. Kell en Sanquin
3. Imperial en Rhesus
4. AB0 en Rhesus

Hemoglobine 

Hemoglobine is een molecuul die is opgebouwd uit 4 eiwitten, de zogenaamde heam-eiwitten. 

Elk van deze eiwitten bevatten een ijzer ion. Elk ijzer ion kan zuurstof vervoeren. Elke hemoglobine molecuul kan dus meerdere zuurstof moleculen vervoeren. Elke RBC bevat tien duizenden Hemoglobine moleculen. Een RBC kan dus veel zuurstof vervoeren. 

Hemoglobine is rood en geeft de Rode Bloedcellen hun rode kleur.

Een tekort aan hemoglobine in het bloed noem je een anemie. Je vervoerd dan minder zuurstof. Daardoor kunnen je cellen minder energie opwekken en dus wordt je moe. Je wordt ook bleek omdat het Hb je huid kleur geeft.

Anemie

Een anemie betekent dus een tekort aan Hemoglobine (Hb). Dat kun je krijgen door bloedverlies. Je raakt meer RBC kwijt dan dat er aan gemaakt worden en dus heb je een tekort aan RBC en aan Hb.

Toch is een bloeding niet hetzelfde als een anemie. Je kunt ook een tekort aan Hb krijgen terwijl je toch voldoende rode bloedcellen hebt. Bijvoorbeeld als je een tekort aan ijzer hebt. Er worden wel voldoende RBC's gemaakt maar hierin zit niet voldoende Hb. De rode bloedcellen zijn dan klein of maar half gevuld.

Vitamine B12 helpt bij het inbouwen van Hb. Als je daar een tekort aan hebt worden RBC niet goed afgebouwd. Je hebt wel voldoende cellen maar deze zijn niet goed gevuld. Meestal zijn ze ook groter.

Verhoogde afbraak kan ook voorkomen. Cellen worden kapotgemaakt en Hb stroomt in het bloed en wordt afgebroken. Je hebt geen bloeding maar wel een tekort aan cellen en Hb.

Dus als iemand bij de arts komt en moe en bleek is dan wil de arts weten of er sprake is van een anemie (Hb tekort), maar hij wil ook weten waar dat door veroorzaakt wordt omdat de behandeling van een bloeding nu eenmaal heel anders is dan de behandeling van een ijzer tekort.

Welke beweringen zijn juist:
I- een Hb molecuul is op gebouwd uit 5 heam-groepen
II- elke heam-groep heeft 2 ijzeratomen

1. Alleen I is juist
2. Alleen II is juist
3. I en II zijn juist
4. Beide antwoorden zijn fout

Hoe noem je een tekort aan hemoglobine?

1. Leukemie
2. Anemie
3. Dysplasie
4. Cytologie

I-Wat is de normaal waarde van Hb
II- zie je als je Hb een uitslag heeft 4.6 mmol/L

1. 8.5-11 mmol/L Blozen
2. 3.5-5.0 mmol/L Bleekheid
3. 8.5-11 mmol/L Bleekheid
4. 3.5-5.0 mmol/L Blozen

Rode bloedcellen op het lab

Rode bloedcellen zijn een belangrijk onderdeel van de labdiagnostiek. Daarmee wordt bedoeld dat er best vaak onderzoek wordt aangevraagd waarbij je als analist testen gaat doen aan de rode bloed cel. Het vaakst wordt onderzoek gedaan naar een anemie. Een anemie heb je als je een tekort hebt aan hemoglobine. Een tekort kun je weer hebben doordat je te veel bloed verloren bent, maar ook omdat je te weinig bloed maakt of niet in staat bent genoeg hemoglobine te maken. Dat klinkt een beetje cryptisch maar is een belangrijk onderscheid waar het later nog over gaat. Er wordt ook veel onderzoek gedaan naar de bloedgroepen, dit in het kader van bloedtransfusies.

Tot slot wordt er ook nog gekeken naar de bouw van rode bloedcellen en het voorkomen van insluitsels. Dat kan iets zeggen over een anemie maar ook over hele andere ziektes zoals bijvoorbeeld malaria of een verhoogde afbraak van rode bloedcellen

Labtesten

Labtesten bij Anemie

Bij het onderzoek naar een anemie wordt de hoeveelheid Hemoglobine in het bloed gemeten. Deze test heet de Hb. Om dat te meten worden de RBC's kapot gemaakt. De vrijgekomen HB meet je met de spectrofotometer.

Om meer informatie te krijgen wordt ook wel het aantal RBC en de grootte van de RBC gemeten.

Dat meet je bijvoorbeeld mbv impedatie. Een cel heeft een bepaalde weerstand. Als je cellen door een stroomveld leidt zal deze invloed hebben op dit stroomveld. hiermee kun je de hoeveelheid cellen tellen (aantal verstrongen), maar ook de grootte (lengte van de verstoring).

Bloedgroepen

Bloedgroep bepalingen doe je voorafgaand aan een bloedtransfusie om te voorkomen dat er een transfusie reactie ontstaat. In dat geval reageren antistoffen van de ontvanger met de cellen van de donor. 

Om de bloedgroep vast te stellen gebruiken we antistoffen.

Hierover meer in een andere les en later bij KZD hematologie.

Vorm, grootte en insluitsels

Een RBC kun je onder de microscoop bekijken. Op deze wijze kun je zien of ze normaal zijn, te groot, te klein, te donker, te bleek.

Je kunt ook kijken of ze rond zijn, of juist langwerpig. Heel of kapot.

Je kunt ook zien of ze alleen Hb bevatten of misschien een parasiet, stukjes kern, of andere insluitsels.

Op de volgende dia zie je een overzicht van hoe een RBC er uit hoort te zien maar ook van veel voorkomende afwijkingen in vorm, grootte en insluitsels.

Vorm, Grootte en insluitsels (2)

De vorm en grootte kan iets zeggen over een onderliggende ziekte. 

Zo zijn kleine cellen (microcyt) soms een aanwijzing voor ijzergebrek. 

Grote cellen (macrocyt) voor vit B12 te kort.

Fragmenten kunnen wijzen op afbraak, een Sikkelcel zie je bij mensen met een thalassemie.

Ringen van Cabot kan wijzen op loodvergiftiging. 

Howell Jolly Bodies zie je soms bij mensen die geen Milt hebben.

Soms zie je parasieten in de RBC's wat kan wijzen op Malaria.

De vorm, grootte en insluitsels geven dus informatie wat helpt bij het stellen van een diagnose

I-Welke techniek gebruik je vaak om het Hb te meten
II-Wat kun je er mee vaststellen?

1. Microscopie Thallasemie
2. Immunologische test Bloedgroep
3. Spectrofotometer Anemie
4. Chromatografie Loodvergiftiging

I-Welke techniek gebruik je vaak om het insluitsels/vreemde vormen waar te nemen
II-Wat kun je er mee vaststellen?

1. Microscopie Thallasemie
2. Immunologische test Bloedgroep
3. Spectrofotometer Anemie
4. Chromatografie Loodvergiftiging

Sleep de juiste waarneming naar de mogelijke diagnose

Howell Jolly

Sikkelcel

Macrocyt

Vitamine B 12 te kort

Splenectomie

Thalassemie

Kortom

Rode bloedcellen spelen een belangrijke rol bij de zuurstof voorziening van het lichaam. Afwijkingen in de hoeveelheid en de inhoud van de RBC helpt de arts bij het stellen van de diagnose en bij eventuele behandelingen.

Op de RBC zitten specifieke bloedgroepen die van belang zijn bij bloedtransfusies.

Dit alles leidt er toe dat de rode bloedcel een belangrijke rol inneemt in de diagnostiek en je regelmatig labtesten aan de RBC zult uitvoeren.

Einde

Dit is het einde van Les 3