les 3 - KA 27: Rationeel optimisme en verlichtingsdenken (2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De Verlichte idealen & het ontstaan van de VS

les 3: Verlichtingsdenken (deel 2)

WELKOM!

1. wat weet jij nog?

2. Verlichting en thema's

3. theorie?

4. afronding

De verlichting

de vier uitgangspunten:

1. rationeel optimisme.
2. verspreiden van kennis.
3. vrijheid.
4. gelijkheid.

27.2

De ideeën van de verlichters verschilden sterk van elkaar. Waarom spreken we toch van een stroming?

27.2 De ideeën van de verlichters verschilden sterk van elkaar. Waarom spreken we toch van een stroming?

Omdat de verlichters een aantal overeenkomstige uitgangspunten hadden.

27.4 Wanneer werd de eerste encyclopedie gemaakt en waarom ​was dit een typisch product van de verlichting?

27.4 Wanneer werd de eerste encyclopedie gemaakt en waarom ​was dit een typisch product van de verlichting?

Een encyclopedie is een verzameling van alle bestaande kennis, die door iedereen gelezen kan worden. Dat sluit dus erg aan bij de verlichte ideeën van gelijkheid, rationeel optimisme en het

verspreiden van kennis om mensen te leren

denken.

27.5 ​Waarom waren veel verlichters, gelovig of niet, fel tegenstander van de katholieke kerk?

27.5 ​Waarom waren veel verlichters, gelovig of niet, fel tegenstander van de katholieke kerk?

Omdat zij vonden dat de katholieke kerk mensen oplegde op een bepaalde manier te denken en slechts te doen wat de kerk zei zonder er zelf over na te denken.

27.6 Was Kant een verlichtingsdenker? Onderbouw je antwoord met twee elementen uit de bron.

27.6 Was Kant een verlichtingsdenker? Onderbouw je antwoord met twee elementen uit de bron.

Ja. 

1. Rationeel optimisme: Mensen kunnen van hun gezonde verstand gebruikmaken als men hun dat leert, ook al kunnen ze dat nog niet. Kant zegt namelijk dat de mens wel genoeg verstand heeft, maar dat hij nooit geleerd heeft dat te gebruiken. Het volk kan zichzelf dus wel verlichten.

2. Vrijheid: Om rationeel te kunnen nadenken is vrijheid nodig, want, zoals Kant zegt, zijn er allerlei instanties die mensen dwingen iets te doen zonder na te denken. Daarna zegt hij ook dat mensen pas verlicht kunnen worden als men hun maar voldoende vrijheid geeft​.

27.7 Wat bedoelt Kant met ‘vrijheid’ in deze context? Leg uit in je eigen woorden.

27.7 Wat bedoelt Kant met ‘vrijheid’ in deze context? Leg uit in je eigen woorden.

Kant bedoelt hier vrijheid van denken en een eigen mening vormen. Dat kan volgens hem alleen als 

a) mensen niet vervolgd worden voor kritisch nadenken/het hebben of uiten van een mening

b) als mensen voldoende informatie en onderwijs tot hun beschikking hebben

Welk kenmerkend aspect of onderdeel daaruit, hoort bij de Verlichting?

1. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en wereldeconomie
2. Voortbestaan van het ancien régime en verlicht absolutisme
3. Rationeel optimisme en ‘’verlicht denken’’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
4. De democratische revoluties in westerse landen

Welk begrip hoort bij: 'persoon die aanneemt dat een God de wereld heeft gemaakt, maar zich er niet mee bemoeit (niet ingrijpt)'.

1. Deïst
2. Atheïst
3. Anarchist
4. Antichrist

Mensen hadden veel wetenschappelijke ontdekkingen en uitvindingen gedaan

1. Oorzaak van de verlichting
2. Gevolg van de verlichting

Mensen kregen andere ideeën over godsdienst

1. Oorzaak van de verlichting
2. Gevolg van de verlichting

OPDRACHT 1

* Op de A4-tjes staan thema's uit de 18de eeuw. 

*  Lees de A4-tjes met de thema's. Doe dit met aandacht. 

* Doe dit om de volgende vraag te  beantwoorden: 

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker 

   over het thema zal denken?

1

Op 1 november 1755 is het Allerheiligen, een katholieke feestdag. Veel mensen zitten in de kerk als om 10 uur een zware aardbeving Lissabon treft. Huizen en kerken storten in, er breekt brand uit en er volgt een tsunami. Naar schatting sterven 30.000 mensen. Veel mensen zagen de ramp als straf van God voor hun zonden.

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

2

In het Frankrijk van de 18de eeuw kende men een standenmaatschappij; de eerste stand (de geestelijken), de tweede stand (de adel) en de derde strand (de rest van de bevolking).

Men had niet de mogelijkheid om later in het leven in een volgende stand te komen. De hogere standen hadden alles voor het zeggen in het land, de simpele arbeiders of boer had helemaal geen privéleges. De derde stand moest bijvoorbeeld als enige belasting betalen, daarnaast moest ook nog eens 10% van het loon afgestaan worden aan de kerk. De normale arbeider of boer had normaal gesproken al een erg mager inkomen, door deze regels had de gemiddelde arbeider echter helemaal niets meer te eten.

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

3

Absolute macht is niet natuurlijk. Het is duidelijk dat het absolute koningschap niet past binnen de wetten der natuur. Volgens deze wetten heeft iedereen bepaalde natuurrechten. Deze natuurrechten bepalen dat iedereen recht heeft op leven, vrijheid en bezit. De absolute macht van koningen vormt een bedreiging voor deze rechten.

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

4

Émile leest zijn eerste boek.

Er is één boek dat het meest past bij mijn natuurlijke opvoeding. Robinson Crusoë zal het eerste boek zijn dat Émile leest en ook het enige tot hij vijftien jaar is. Hoe Robinson zich alleen en zonder hulp in leven weet te houden, is een verhaal dat op iedere leeftijd interesse wekt. Het boek zal voor Émile vermakelijk en leerzaam zijn. Hij zal constant in de weer zijn met zijn kasteel, geiten en zijn moestuin. Hij zal uit de praktijk leren wat iemand in zulke omstandigheden moet weten, niet uit boeken. Hij zal het gevoel hebben Robinsonzelf te zijn en zich verbeelden dat hij in dierenvellen rondloopt, met een grote hoed en sabel.

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

5

In Rusland waren boeren niet in dienst van een heer, maar waren zijn bezit. Ze moesten voor hem werken en hadden bijna geen rechten. Ze mochten nooit verhuizen. Daarom werden zij ‘lijfeigenen’ genoemd. De heer had alle macht over hen. Hij mocht ze straffen en soms zelfs doodmaken. De lijfeigenen vormden 90 procent van de Russische bevolking.

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

6

Schilderij van de salon van Madamme Geoffrin. Zij was een van de bekendste vrouwen in Parijs. Ze ontving in haar salon de belangrijkste kunstenaars, acteurs, wetenschappers en edellieden. Het schilderij zelf is echter een verzonnen compositie uit ca. 1814.

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

7

De handelssuccessen van de WIC lijken paradoxaal: de slavenhandel was kennelijk niet succesvol genoeg en het lijkt dan voor de hand te liggen om over te gaan op andere “handelswaar”. De WIC deed dit echter niet; de Nederlandse slavenhandel bleef bijna twee eeuwen standhouden, tot uiteindelijk in 1818 ook in de Nederlanden de handel in slaven werd afgeschaft. Er moet dus een goede reden zijn geweest om deze verlieslijdende handel te continueren.

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

8

“Op de volgende pagina's bied ik niets meer dan eenvoudige feiten, duidelijke argumenten en gezond verstand: en hebben geen andere bedoelingen dan om de lezer, dan dat hij zich van vooroordeel en voorzegging ontdoet. Hij moet zich door zijn rede en zijn gevoelens laten lijden bij het bepalen wat het ware karakter van een man is, zijn standpunten in de huidige tijd verruimen.”

Hoe denk jij dat een Verlichtingsdenker
over het thema 1 zal denken?

Verlichting en de politiek

sociaal contract

Verlichting en scheiding der machten

verlichting en de economie

verlichting en de sociale verhoudingen

aan het werk!

lezen en leren t/m blz 88

maken 27.12 en 27.16 t/m 27.18

27.11

27.12

27.13

27.14

27.15

27.16

27.17

27.18

27.19