h3 Hoofdstuk 1.4 Europa na de Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Eerste Wereldoorlog

1

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

4 - Europa na de Eerste Wereldoorlog

h2 les 1

Intro

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.
• Je kunt beschrijven hoe in Italië het fascisme opkwam
• Je kunt uitleggen waarom Nederland begin 20e eeuw een neutraliteitspolitiek voerde.

h2 les 1

Herhaling

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

In de laatste dagen van de Eerste Wereldoorlog is het chaos in Duitsland.

• De keizer vlucht
  
• Een nieuwe regering probeert de wapenstilstand te tekenen die zorgt voor een einde aan de oorlog
  
• 11 november 1918 wordt in een treinwagon bij Compiegne de wapenstilstand getekend.
  
• Einde WOI en einde keizerrijk

h2 les 1

Duitsland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

Opluchting einde oorlog, maar...

• Hoe gaat de nieuwe republiek functioneren?
  
• Wapenstilstand moest worden omgezet in vredesverdrag. Hoe zou dat uitpakken?
  
• Hoe moest de economie weer opgang gebracht worden?
  

Over de oplossingen, en wie deze moest gaan uitvoeren, waren de meningen zeer verdeeld.

h2 les 1

Duitsland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

De nieuwe democratische republiek had vanaf het begin veel tegenstanders.

• monarchisten wilden het keizerrijk behouden/terug
  
• oude elite en legerleiding geloofden niet in democratie
  
• communisten wilden revolutie naar Russisch voorbeeld
  
• Verspreiding dolkstootlegende
  
• Veel teleurgestelde ex-soldaten sloten zich aan bij communistische, conservatieve of fascistische groepen
  

Het loopt dus niet echt lekker met die nieuwe republiek. En het werd nog erger...

"Zij dragen de letters van de firma, maar wie draagt zijn geest?"

Wat zou daarmee bedoeld worden? En wie zijn de dragers?

h2 les 1

Spartacusopstand en dolkstootlegende

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Dolkstootlegende: complottheorie die verklaart dat het Duitse leger nog best door had kunnen vechten, maar dat zij waren verraden door de socialistische regering.

Van 5 tot 12 januari 1919,  enkele maanden na het einde van de Eerste Wereldoorlog, vond in Berlijn de Spartakusopstand plaats. Het was een opstand van de Spartakusbond, een communistische beweging die net als de bolsjewieken in Rusland een radenrepubliek wilde instellen. De opstand werd hard neergeslagen.

h2 les 1

Duitsland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

In de Vrede van Versailles werden de voorwaarden voor Duitsland vastgelegd. Bij de onderhandeling mochten de Duitsers niet aanwezig zijn. Tekenen bij het kruisje graag...

Zeer nadelig voor Duitsland

• Als enige schuld aan oorlog
  
• afstaan gebieden
  
• herstelbetalingen
  
• klein leger
  
• afstaan koloniën

h2 les 1

Duitsland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

De problemen in Duitsland worden alleen maar groter door het Verdrag van Versailles. Door het verlies van belangrijke industrie lukt het de Duitse regering al snel niet meer te voldoen aan herstelbetalingen. Gevolgen:

• Frankrijk en België bezetten Ruhrgebied
  
• arbeiders gaan staken
  
• Duitse regering drukt geld bij om arbeiders te kunnen blijven betalen
  
• Hyperinflatie
  
• economische crisis

h2 les 1

Duitsland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

Halverwege de jaren '20 bloeide de Duitse economie weer enigszins op als gevolg van:

• verzoeningspolitiek met Frankrijk; o.a. erkennen Elzas-Lotheringen als Frans grondgebied
• het Dawesplan; aflossing werd gekoppeld aan economisch draagvlak Duitsland, leningen VS aan Duitsland.

Bovenstaande leidde tot vertrek bezettingstroepen Ruhrgebied en tijdelijk economisch herstel. En tot relatief stabiel bestuur in de periode 1924 - 1929

Gustav Stresemann was  de Duitse minister van buitenlandse zaken in de periode 1923 - 1929. Hij werd gezien als een zeer bekwame politicus die graag de banden met de westerse landen wilde verbeteren. Op die manier leverde hij een grote bijdrage aan het economische herstel van Duitsland in de tweede helft van de jaren '20

Het Dawesplan is vernoemd naar de bankier Charles Dawes. Hij was voorzitter van de commissie die zich bezighield met de kwestie herstelbetalingen.

Waren de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog groot of klein voor Duitsland? Leg je antwoord uit met twee argumenten.

h2 les 1

Italië

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt beschrijven hoe in Italië het fascisme opkwam

Net als Duitsland maakte Italië na de Eerste Wereldoorlog een moeilijke periode door.

• Geen beloning voor meevechten kant geallieerden
• economisch ging het slecht
• weinig vertrouwen in parlementaire democratie
• roep om sterke leider

In die behoefte voorzag Benito Mussolini. Een socialist die nationalist werd en met een klein legertje 'orde' probeerde te scheppen door socialisten aan te vallen.

Mussolini ontwikkelde een eigen ideologie - het fascisme

h2 les 1

Italië

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt beschrijven hoe in Italië het fascisme opkwam

Een ideologie is een samenhangend geheel van ideeën over de manier waarop een samenleving moet worden ingericht.

De belangrijkste kenmerken van het fascisme van Mussolini waren:

• nationalisme - De staat is het belangrijkste wat er is. Iedereen moet zich inzetten voor zijn land.
• militarisme - oorlog is iets moois
• afkeer democratie - er moet één sterke leider zijn
• afkeer persoonlijke vrijheid - die is minder belangrijk dan nationale eensgezindheid en gehoorzaamheid aan de leider.

In de loop van de jaren '20 lukte het Mussolini om alle macht in Italië in handen te krijgen.

h2 les 1

Nederland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom Nederland begin 20e eeuw een neutraliteitspolitiek voerde.

Nederland stelde in die tijd niet zoveel voor. Het was beter om ons nergens mee te bemoeien.

Zie blz. 41

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.
• Je kunt beschrijven hoe in Italië het fascisme opkwam
• Je kunt uitleggen waarom Nederland begin 20e eeuw een neutraliteitspolitiek voerde.