Les 6 KUA: theater analyse

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 5: Theater analyse + theater in de klassieke oudheid 

TIP: FLEXUREN

Vind je het moeilijk? Gaat het snel? Heb je je dag niet? Les gemist?

Wil je extra oefenen met begrippen / analyse? 

Wil je je gemaakte huiswerk nabespreken?

Schrijf je in voor KUA flexuur!!

Kunst analyseren: wat doe je dan?

Voor alle disciplines moet je iets kunnen zeggen over:

• Voorstelling/inhoud: wat is er te zien/horen? Wat is het onderwerp/verhaal/thema/idee/concept?

• Vormgeving: hoe wordt de voorstelling vormgegeven/afgebeeld door middel van beeld/ dans/spel/muziek/filmtechniek?
  
• Materialen/technieken (bij beeldende kunst) of theatervormgeving (bij podiumkunsten): Waarmee, met welke materialen en technieken, wordt de voorstelling vormgegeven?

Voor alle disciplines moet je de begrippen kennen waarmee je deze onderwerpen kunt beschrijven. Via magister vind je de online omgeving van de Bespiegeling met drills waarmee je de kunstbeschouwelijke begrippen kunt trainen.

Welke vormen van
theater ken je?

Theater in Griekenland

• Ontstaan westers theater in 6e eeuw v.C.
• Feesten ter ere van de wijngod Dionysus (feesten: Dionysia).


• Op 1 dag: 3 tragedies, 1 komedie.

• Ligging Griekse theaters: tegen een heuvel.
  
• Briljante akoestiek
  

Komedie

• Blijspel
  
• Goede afloop
  
• Normale mensen 
• Satirisch, vol straattaal en schunnige grappen.
  
• Kunnen verwijzen naar de politieke actualiteit.
  
• Wordt levendig of zelfs obsceen bij gedanst.
  

Tragedie

• Treurspel
  
• Noodlottige afloop
  
• Vertelt hoe hooggeplaatste personen omgaan met ongeluk (veroorzaakt door henzelf / goden).
  
• Een koor (rei) becommentarieert de daden van de personages.

Mannelijke toneelspelers dragen maskers en spelen alle mannen- en vrouwenrollen.

Tragedie volgens Aristoteles' 'Poëtica' (ca. 330 v.C.).

1. expositie: introductie van de hoofdpersonen en de situatie. 

2. intrige: de ontwikkeling van een probleem wordt geschetst.

3. climax: het opvoeren van de spanning 

4. catastrofe: hoogtepunt van de spanning, begin van de ondergang van de held.

5. peripetie: point of no return. In tragedie een omslag die de held ongeluk brengt (in komedie juist een wending ten goede!).

Romeo vermoordt Julia's neef Tybalt, terwijl hij zich had voorgenomen niet mee te doen aan de gewelddadigheden

Romeo beseft wat hij veroorzaakt heeft: het verhaal neemt daarna een heel andere wending

Peripetie: dramatische wending in lot van protagonist (point of no return)

Rondom de climax zitten agnitio (besef) en peripetie (point of no return)

Griekse tragedie: nog meer begrippen... 

• Eenheid van tijd, plaats en handeling (Aristoteles)
• Protagonist, antagonist, tritagonist

• Deus ex machina
• Catharsis

-Zoek in drietallen 1 van bovenstaande begrippen op. Leg daarna aan de klas uit wat deze begrippen betekenen.

Maak een begrippenoverzicht van  alle cursieve woorden op deze slide. 

-Zorg dat je begrijpt wat je opschrijft!

Griekse tragedie - begrippen

• Protagonist: hoofdpersoon die hindernissen moet overwinnen ('tragische held'). Is deels zelf verantwoordelijk voor zijn daden / ondergang.
• Antagonist: degene die de protagonist tegenwerkt ('antiheld')
• Tritagonist: Naast de bovenste twee het enige uitgewerkte karakter, vaak de 'sidekick' van de protagonist.
• Rei: koor dat commentaar geeft, reageert op de handeling of samenvat.
• Catharsis: emotionele zuivering. Het effect van het opwekken van krachtige emoties zoals verdriet, angst, medelijden, woede bij de toeschouwer, die vervolgens een zuivering van diezelfde gevoelens ondergaat. 
• Deus ex machina: letterlijk: god uit een machine. Vaak een god die de oplossing voor het probleem van de protagonist brengt (vaak een beetje gekunsteld).

Aristotelische eenheden

• Eenheid van tijd: binnen 24 uur

• Eenheid van plaats: het verhaal speelt zich af op / rondom dezelfde plaats

• Eenheid van handeling: alle handelingen werken toe naar een hoofdhandeling (geen sub-plots)

Theater: voorstelling / inhoud

WAT is er te zien en/of te horen? Wat voor soort theater wordt er uitgevoerd? Bijvoorbeeld: teksttoneel, fysiek theater, cabaret, poppenspel, musical, opera of locatietheater.

De INHOUD is meestal het verhaal, gebaseerd op een (historische of eigentijdse) tekst. Romeo en Julia van Shakespeare kan worden uitgevoerd met de oorspronkelijke tekst, maar ook naar een eigentijdse, bewerkte tekst.

VOORSTELLING/ INHOUD: DE 5 W'S 

• Wie: de personages 
• Wat: de plot, het conflict, de spanningsopbouw (inleiding, opbouw, climax).
• Waar: de plaats, ruimte, locatie waar de handeling zich afspeelt.
• Waarom: het motief, de beweegreden van de handeling (bv.: waarom wil Romeo niet verder leven zonder Julia, ook al betekent dat zijn dood?). 
• Wanneer: tijd en tijdsverloop

PANTOMIME  >

Wat hoort allemaal bij
theatervormgeving?

THEATERVORMGEVING ANALYSE:

1. SPEL:

Lichaam

Stemgebruik

Mise-en-scène

Speelstijl

2. THEATERVORMGEVING

Locatie

Licht en geluid (effecten)

Decor, rekwisieten / attributen

Kostuum, grime & haar

HANS TEEUWEN  >

THEATERSPEL (1)

• Lichaam: mimiek / gebaren en bewegingen / lichaamshouding / handelingen

• Stemgebruik: volume / accent / klankkleur / intonatie / klemtoon / timing

THEATERSPEL (2)

• Mise-en-scène: de plaatsing, beweging en blikrichtingen van acteurs in het speelvak (vgl. choreografie).

• Speelstijl: bv. slapstick, melodrama, realistisch, (panto)mime, absurdistisch, overacting, underacting

Lichaam: mimiek / gebaren en bewegingen / lichaamshouding / handelingen

Stemgebruik: dynamiek (volume) / accent / klankkleur / intonatie / klemtoon / timing

Mise-en-scène: de plaatsing, beweging en blikrichtingen van acteurs in het speelvak (vgl. choreografie).

Speelstijl: melodrama, realistisch, over- /underacting, slapstick.

Welke speelstijl denk je te herkennen?

Oefenvraag 1: noem twee aspecten die dit optreden theatraal maken. Laat geluid en muziek buiten beschouwing.

Oefenvraag 2

In Revue Nègre wordt een voor die tijd (1927) stereotiep beeld van ‘de zwarte Amerikaan’ (toen ‘neger’ genoemd) gegeven. Noem drie vormgevingsaspecten van dit stereotiepe beeld. Betrek zowel de video (theater/dans) als het affiche (beeldend) in je antwoord.

Noem drie vormgevingsaspecten van dit stereotiepe beeld. Betrek zowel de video (theater) als het affiche (beeldend) in je antwoord.

Antwoorden

Strekking antwoord, drie van de volgende:

• Het bananenrokje (kostuum)
  
• Het halfnaakt zijn (kostuum)
  
• Wild dansen met de heupen (lichaam)
  
• Het dragen van uitbundige sieraden in de vorm van forse kralenkettingen/armbanden/oorbellen (kostuum)
  
• Fysieke kenmerken die uitvergroot worden, zoals de dikke lippen van de man op het affiche.
  

Groepsopdracht

Huiswerk

Zoek naar een voorbeeld van een (Disney?)film waarin duidelijk pro- en antagonist, peripetie en een climax te herkennen zijn en beschrijf deze. 

Geef de klas de komende les een korte samenvatting van je bevindingen.

Werkboek:

Lezen en samenvatten WB. blz. 183 t/m 186

M. WB. blz. 187 opdr. 21, 23, 25