Taalinzicht 2 les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom 1HVd

Paklijst:

- Lesboek & lijntjesschrift

- Pen en/of etui

- Nieuw (Nederlands) leesboek

- Opgeladen laptop (met oplader)

Vandaag

• Leerdoelen
• Terugblik
•  Uitleg onderwerp & werkwoordelijk gezegde
• Aan het werk
• Nakijken
• Moeilijke woorden (huiswerk)
• Controleren lesdoelen en afsluiting

Leerdoelen

Je kent:

- de volgende begrippen en kan deze in in een zin vinden en herkennen: onderwerp en werkwoordelijk gezegde

- de betekenis van de moeilijke woorden & kan de woorden uitleggen met een voorbeeldzin

Terugblik: Persoonsvorm 

De kok heeft vandaag een lekker toetje gemaakt.

1. Maak een vraagzin. De persoonsvorm komt vooraan in de zin te staan.   Heeft de kok vandaag een lekker toetje gemaakt?
2. Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat verandert, is de pv.         De kok had vandaag een lekker toetje gemaakt.
3. Verander het getal van de zin. Het werkwoord dat verandert, is de pv.      De koks hebben vandaag een lekker toetje gemaakt.

Zinsdelen

Zinnen bestaan uit zinsdelen. Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen. Belangrijk: vóór de persoonsvorm staat altijd maar één zinsdeel.

2 manieren om te zien welke woorden een zinsdeel vormen:

1. Kijk welke woorden altijd in dezelfde volgorde naast elkaar blijven staan als je de zin verandert. Die woorden zijn samen een zinsdeel.

2. Probeer welke woorden je samen voor de persoonsvorm kunt zetten. Die woorden zijn samen een zinsdeel.

Zinsdelen

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen. Belangrijk: vóór de persoonsvorm staat altijd maar één zinsdeel.

1. Kijk welke woorden altijd in dezelfde volgorde naast elkaar blijven staan als je de zin verandert. Die woorden zijn samen een zinsdeel.                      De kok / heeft / vandaag / een lekker toetje / gemaakt.                        Vandaag / heeft / de kok / een lekker toetje / gemaakt.
2. Probeer welke woorden je samen voor de persoonsvorm kunt zetten. Die woorden zijn samen een zinsdeel: Een lekker toetje / heeft / de kok / vandaag / gemaakt.

Nieuw: Onderwerp 

Een van de zinsdelen in een zin is het onderwerp. Dat zegt wie of wat iets doet. Het onderwerp en de persoonsvorm horen bij elkaar. Ze zijn allebei enkelvoud of allebei meervoud.

1. Zoek de pv van de zin en zet streepjes tussen zinsdelen. 

2. Wie/Wat + pv? Antwoord = Onderwerp.

Onderwerp 

1. Zoek de pv van de zin en zet streepjes tussen zinsdelen. 

2. Wie/Wat + pv? Antwoord = Onderwerp.

Gedurende het schooljaar moeten leerlingen drie boeken lezen.

Gedurende het schooljaar / moeten / leerlingen / drie boeken / lezen.

Wie moeten? Antwoord = leerlingen. Onderwerp is 'leerlingen'

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden van de zin. Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp doet. Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de persoonsvorm plus de andere werkwoorden, als die er zijn. 

Jens / wil / al zijn vriendinnen / uitnodigen.

Werkwoordelijk gezegde: wil uitnodigen

Werkwoordelijk gezegde

Als de woorden te of aan het vóór een werkwoord staan, horen te en aan het bij het werkwoordelijk gezegde.

Mijn zusjes / zitten / naar een film / te kijken.

Werkwoordelijk gezegde: zitten te kijken

Op het grasveld / zijn / mijn klasgenoten / aan het voetballen.

Werkwoordelijk gezegde: zijn aan het voetballen

Aan de slag

Wat: Opdracht 6 (blz. 85) & Opdracht 6 (blz. 89)

Hoe: Alleen en in stilte

Tijd: 15 min

Klaar: Opdracht 7 (blz. 85) &pdracht 7 (blz. 89)

Nakijken

Opdracht 6 & 7 (blz. 85)

Opdracht 6 & 7 (blz. 89)

Moeilijke woorden

De volgende moeilijke woorden (20) komen mogelijk voor op de toets:

Woorden les 1: frauderen     autoriteiten     opinie

overeenkomen     fungeren     systematisch

aanzienlijk     enigszins     principieel

noodzakelijk     bevragen     periodiek

veronderstellen     omtrent     fundamenteel

voorziening     intensief     gebruikelijk

overvloed     gegeven

Vandaag behandelen we de eerste 5!

Moeilijke woorden - Nakijken

• Frauderen: De zakenman werd gearresteerd omdat hij had geprobeerd te frauderen door valse rekeningen in te dienen om meer geld te krijgen dan waar hij recht op had.
• Autoriteit: De politieagent had genoeg autoriteit om de drukke straat veilig over te steken, omdat iedereen naar hem luisterde toen hij het verkeer stopte.
• Opinie: In de klas had iedereen een andere opinie over het boek; sommige leerlingen vonden het spannend, terwijl anderen het juist saai vonden.
• Overeenkomen: De tekening van Emma komt overeen met de foto van de hond, omdat de kleuren en vormen precies hetzelfde zijn.
• Fungeren: Tijdens het schoolfeest fungeerde Lisa als presentator, omdat ze de taak had om het programma aan elkaar te praten.

Moeilijke woorden

De volgende moeilijke woorden (20) komen mogelijk voor op de toets:

frauderen     autoriteiten     opinie

overeenkomen     fungeren     systematisch

aanzienlijk     enigszins     principieel

noodzakelijk     bevragen     periodiek

veronderstellen     omtrent     fundamenteel

voorziening     intensief     gebruikelijk

overvloed     gegeven

Vandaag behandelen we de eerste 5!

Moeilijke woorden

Systematisch: 

Volgens een vaste volgorde; volgens een bepaald systeem

Moeilijke woorden

Aanzienlijk: 

Veel; vrij groot; behoorlijk

Moeilijke woorden

Enigszins: 

Een beetje; in beperkte mate

Moeilijke woorden

Principieel: 

Volgens een overtuiging; Vasthouden aan je overtuigingen

Moeilijke woorden

Noodzakelijk: 

Onmisbaar; echt nodig

Opdracht: Moeilijke woorden

Maak met elk woord een goede voorbeeldzin. In die zin moet duidelijk worden wat het woord betekent, zonder dat je de definitie letterlijk opschrijft.

Wat doe je?

1. Bedenk een voorbeeldzin waarin het woord duidelijk laat zien wat het betekent.

2. Iemand die de betekenis niet kent, begrijpt door jouw zin wat het woord ongeveer betekent.

Voorbeeld (Moeilijk woord: Bedriegen):

Slechte zin: Zij wil iemand bedriegen. (Te vaag, je snapt het woord nog niet goed)

Goede zin: Zij probeerde haar ouders te bedriegen door te zeggen dat ze haar huiswerk afhad, terwijl ze het eigenlijk nog niet had gedaan. (Bedriegen betekent hier duidelijk 'misleiden')

Controle lesdoelen

Je kent/kunt:

- de volgende begrippen in een zin vinden en herkennen: zinsdelen, onderwerp, persoonsvorm

- de betekenis van de moeilijke woorden & kan de woorden uitleggen met een voorbeeldzin

Afsluiting

Zakelijke tekst:

- Lever je tekst in (via mail of Classroom)

Ontvang feedback vóór de volgende les

Redekundig ontleden 

Volgorde van redekundig ontleden

1) Zoek persoonsvorm (pv) en verdeel de zin in zinsdelen

2) Zoek alle andere werkwoorden + pv=wg

3) Vraag wie/wat+wg=ow

4) Vraag wie/wat+wg+ow=lv

5)Vraag aan of voor wie/wat+wg+ow+lv=mv

6) Wat blijft over?=bwb