§42, 43, 47: impressionisme, naturalisme, Couperus

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Literatuurgeschiedenis

Fin de siècle, impressionisme, naturalisme

Marcellus Emants & Louis Couperus

Het [...] leidde zowel
tot sociale wantoestanden als tot verbetering van het lot van de arbeiders.

1. kapitalisme
2. socialisme
3. leven
4. liberalisme

Welke politieke stroming
ontstond o.a. door dit werk?

1. kapitalisme
2. liberalisme
3. confessionisme
4. socialisme

De tijdsperiode waar we ons mee bezig gaan houden heet:

Het Fin de siècle wordt ook wel ... genoemd.

In de kunst kwam het ... tot uiting als estheticisme.

1. escapisme
2. impressionisme
3. l'art pour l'art
4. realisme

Een andere benaming voor het estheticisme, de opvatting dat kunst iets moois dient te zijn en geen andere functie mag hebben dan kunst te zijn, is:

Welke kleur heeft de jurk? (2015)

Het impressionisme

De beeldende kunst

• Verdere uitwerking van / reactie op het realisme

• Zintuiglijke indrukken / sfeer  weergeven
• Nauw verbonden met het estheticisme

• Licht en kleur vastleggen

1

uit: Psyche (1898) door

Louis Couperus 

Wat valt je op aan de schrijfstijl? 

Meer weten over dit sprookje?

https://www.kb.nl/themas/nederlandse-literatuur-en-taal/psyche/het-verhaal-van-psyche

Stroming #1

Impressionisme in de literatuur

• Nauwkeurig uitbeelden van nuances, indrukken en gevoelens
  
• Vooral poëziestroming, maar ook te vinden in proza
  
• Bepaalde stijlmiddelen, zoals: neologismen- archaïsmen- talrijke bepalingen - alliteraties, enjambementen- beeldspraak - synesthesie
  

2

Deze stroming gaat dus over vorm en niet over inhoud.

Stroming #2

Het naturalisme

Slides zijn genummerd voor aantekeningen (alweer)

Het naturalisme

• Verdere uitwerking van het realisme
• Doel: verklaren van de mens (literatuur als wetenschap?!)
• De 'roman als experiment' om de mens te begrijpen 
• Pessimistisch, somber
• Fatalisme --> noodlot dat in de mens vastligt (determinisme)
• Vaak impressionistische schrijfstijl
• Geen gunstig onthaal in die tijd
• 
  

1

Het leven werd bepaald door drie factoren:

1. Erfelijke aanleg
2. Milieu
3. Tijd

Deze stroming gaat dus over inhoud en niet over vorm.

Marcellus Emants 

Emants
(1848-1923)

• naturalisme, voorloper van Tachtigers (houdt niet van de uitbundige stijl!)

"Ik heb altijd willen hebben, dat, als ik een boek las, ik zoo min mogelijk van de woorden merkte."

• Schreef romans, gewaagde novelle 'Een avontuur', soms herkenbare zaken uit zijn eigen leven
• gegoede afkomst, financieel onafhankelijk
• terugkerend onderwerp: pessimisme, het lot. Het leven is zinloos...

Oeuvre

• Naturalistisch-realistische romans
• Inwijding (1901) is de hoofdpersoon een chique hoer. 
• In Liefdeleven (1916) herkenden de Haagse lezers Emants’ eigen neurotische vrouw. In dit boek nam hij ook een discussie op over de zieke mens als romanfiguur.  
• Een nagelaten bekentenis (1894) geldt als zijn meesterwerk.
• Ook schreef hij een bekend gedicht en toneel (minder bekend en gewaardeerd).

Louis Couperus

Couperus
(1863 - 1923)

• Tachtiger (wie nog meer?)
• Schreef romans, verhalen, reisverslagen en sprookjes
  
• Reisde graag: Den Haag, Nederlands-Indië, Frankrijk, Italië
  

• Impressionist
• Terugkerend onderwerp: het noodlot, in zichzelf gekeerde personages

1

Louis Couperus bij DWDD!

https://www.bnnvara.nl/dewerelddraaitdoor/videos/252760

Oeuvre

• Naturalistisch-realistische romans
  Eline Vere (1889), De stille kracht? (1900)
  
  
• Sprookjesachtige romans (richting van de neoromantiek)
  Psyche (1898), De stille kracht? (1900)
  
  
• Historische romans (klassieke oudheid)

Meer weten over De stille kracht?

https://www.jeugdbibliotheek.nl/12-18-jaar/lezen-voor-de-lijst/15-18-jaar/niveau-5/de-stille-kracht.html

Aan de slag!

• Lezen / mindmap maken
• werk samen aan je tijdlijn-opdracht literatuurgeschiedenis deadline 28 maart!