3 Hoofdzin en bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

3 Hoofdzin en bijzin

Leerdoelen

- Je leert over hoofdzinnen en bijzinnen

- Je weet het verschil tussen hoofdzinnen en bijzinnen

Een hoofdzin

Een enkelvoudige zin - per 1 persoonsvorm en 1 onderwerp - is altijd een hoofdzin!

Je kan ook twee hoofdzinnen hebben!

Dave zet de fiets op slot en gaat de winkel binnen.

Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin - nevenschikkend voegwoord - Hoofdzin

Hoofdzin - en, want, maar, of - Hoofdzin

Voorbeelden (nevenschikkend)

1. Peter bakt een brood en Tjeerd helpt zijn vader.

2. Vandaag gaat mijn zoontje niet naar school, want hij voelt zich niet goed.

3 Karel mag mijn boek voor één keer lenen of hij kan zelf een nieuwe kopen.

Bij:

En

Maar

Want

Of

Dus

Krijg je een hoofdzin en een hoofdzin

Bijzin

Een bijzin = een zinsgedeelte uit de hoofdzin, maar dan met een persoonsvorm.

De bijzin maakt altijd deel uit van de hoofdzin.

De woordvolgorde in een bijzin is anders dan in de hoofdzin:

Je kunt iets tussen de pv en ow plaatsen (soms staat de pv zelfs helemaal achteraan in de zin).

Uitleg alle vormen van samenstellingen (onderschikkend):

Hoofdzin + hoofdzin

1. Ik ben ziek, dus ik blijf thuis.

Hoofdzin inversie + hoofdzin

2. Elke dag ga ik naar school, maar ik voel me niet fit.

Hoofdzin + bijzin 

3. Ik ga naar school, hoewel ik me niet fit voel.

Bijzin + hoofdzin

4. Als ik goed leer voor mijn toets, krijg ik zeker een hoog cijfer.

Nog meer voorbeelden

Hoofdzin + hoofdzin:

Neem je rugzak mee of pak je handtas.

Hoofdzin + bijzin:

Ik kan me niet voorstellen, dat Linda nog langer blijft.

Bijzin  + hoofdzin:

Als je nu je spullen niet pakt, dan doe ik het voor je!

Bij:

dat

omdat

als

tenzij

hoewel

Krijg je een hoofdzin en een bijzin

Welke combinaties zijn dus mogelijk?

1. Hoofdzin + Hoofdzin

2. Hoofdzin + bijzin

Bijzin + hoofdzin

Hoofdzin en bijzin

In een samengestelde zin staat dus ALTIJD een hoofdzin.

Aan die hoofdzin plak je nog een hoofdzin: hoofdzin + hoofdzin

Of je plakt er een bijzin aan:                                 hoofdzin + bijzin

De bijzin kan ook vooraan staan:                       bijzin + hoofdzin

Voorbeelden: vervang steeds de bijzin door 1 woord

Een bijzin als ow van de hoofdzin:

Wie dit snapt, mag zijn hand opsteken.

Een bijzin als lv van de hoofdzin:

De docent zei dat we moesten opletten.

Een bijzin als nd van de hoofdzin:

Grammatica is niet een trucje dat je kunt toepassen.

Een bijzin als mv van de hoofdzin:

De docent stelde een vraag aan de leerling die het nog niet snapte.

Hoofdzin of bijzin?

'... omdat hij moet studeren.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?
'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn fiets heb gemaakt.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?

'Het heeft gisteren hard geregend.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (het) staat naast de persoonsvorm (heeft).

Wat is hoofdzin, wat bijzin?

Het is ongelooflijk, maar zij heeft dat echt tegen mij gezegd.

1. BZ + HZ
2. HZ + HZ
3. HZ + BZ
4. BZ + BZ