Gram 4.1 en 4.2 Meervoud en tussenletters

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Zet in je agenda!

Toets leesvaardigheid H3

• Lez 3.1 Informatieve teksten
• Lez 3.2 Instructieve teksten
• Lez 3.3 Infographics
  

Dinsdag 21 maart

Gram 4: meervoud en tussenletters

Lesdoelen

1. Je kunt de juiste spellingsregel toepassen bij het schijven van het meervoud van zelfstandige naamwoorden.
   
   
2.  Je weet wanneer je welke tussenletters moet schrijven.

Gram 4.1 - Meervoud

Noem zo veel mogelijk verschillende meervoudsvormen die je tegen kunt komen
in het Nederlands.

Meervoud op -en

Bij het meervoud op -en moet je op een aantal zaken letten

• Achter het woord -en zetten:               boer + en           = boeren

• Laatste letter verdubbelen:                   klas + en            = klassen

• Een klinker weghalen:                              schaar + en      = scharen

• Een -f veranderen in -v:                           golf + en            = golven

• Een -s veranderen in -z:                          huis + en            = huizen

Meervoud op -ën of -"n

Als het woord eindigt op -ee / -ie, voeg je -ën toe

• Zit er WEL een klemtoon op de laatste lettergreep?  Dan -ën!
    >>> melodie - melodieën         /              knie - knieën
  
  
• Klemtoon NIET op de laatste lettergreep? Dan -"n
  >>>   bacterie - bacteriën          /              porie - poriën

Wat is het meervoud van "genie"?

1. geniën
2. genieën

Wat is het meervoud van "kolonie"?

1. koloniën
2. kolonieën
3. kolonies

Woorden die eindigen op ik, el, es & et

• Klemtoon op -ik, -el- es of -et?
  >>> Dan dubbele medeklinker
  etiket - etiketten                          tabel - tabellen            
  
  
• GEEN klemtoon op -ik, -el- es of -et?
  >>> Enkele medeklinker
  monik - moniken                         middel - middelen

Wat is het meervoud van "dreumes"?

1. dreumesen
2. dreumessen

Wat is het meervoud van "lerares"?

1. leraresen
2. leraressen

Meervoud op -s

• Meestal schrijf je een -s aan het woord vast
  
  
• 's bij woorden die eindigen op a, o, u, i of  y voor een correcte uitspraak
  

        >>> taxi - taxi's,                     gala - gala's,                      auto - auto's

• Bij afkortingen die je letter voor letter uitspreekt schrijf je ook een 's 
  >>>  tv - tv's                                mbo - mbo's                     cao - cao's
  
  
• Bij woorden op ay, ey, oy, -é, "stomme" -e, eau en ui  krijg kje een vaste s
  >>> deejay - deejays               café - cafés                       etui - etuis

Heeft het woord een meervoud met een -s of 's?

-s

-'s

kiwi

offerte

tornado

baby

cadeau

stage

menu

wc

niveau

dictee

fase

procedé

volley

intercity

serie

Latijnse woorden op -um of -us

• Latijnse woorden op -um  hebben vaak twee meervouden

        >>> museum           - musea / museums

        >>> datum                 - data / datums

• Woorden op -us eindigen in het meervoud op -i

        > historicus - historici

        > politicus - politici

Alle regels voor meervoud op een rijtje

-a, -o, -u, -i, -y	's	kiwi's / tv's
-e, -é, -ay, -ey, -oy, -eau	vaste s	bureaus
-ie	-ën (klemtoon op laatste lettergreep -"n (klemtoon NIET op laatste lettergreep)	kopieën poriën
-ee	-ën	ideeën
-um	-a of -s	museums / musea
-us	-i	technici
-ik, -it, -et, -es, -ei	alleen verdubbeling medeklinker bij klemtoon	haviken

Gram 4.2 - Tussenletters
bij samengestelde woorden

Tussenletters

Wat is een samengesteld woord?
Geef een voorbeeld!
(zoek op als je het niet ut je hoofd weet)

Welke tussenletters kunnen er voorkomen bij samengestelde woorden?
(zoek op als je het niet weet)

Tussenletters -en als...

Het linker woord is een zelfstandig naamwoord met alleen meervoud op -en.
tomaat + soep = tomatensoep

Of als het linker woord al op -en eindigt

haven + gebied = havengebied

Tussenletters -e als het linker woord

• Geen zelfstandig naamwoord is:
  rode + kool = rodekool                                ('rode' is een bijvoeglijk naamwoord)
  spinnen + wiel = spinnewiel                     (komt van het werkwoord 'spinnen')
  
  
• Wel een zn is, maar meerdere meervoudsvormen heeft:
  groente + soep = groentesoep                     (meervoud = groentes & groenten)
  
  
• Helemaal geen meervoud heeft
  rijst + pap = rijstepap

Tussenletters -e als het linker woord

• Het linker woord versterkt het rechter woord
  reus + goed = reuzegoed
  beer + sterk = beresterk
  
  
• Ouderwetse samenstellingen
  bakkebaard, schattebout, elleboog
  
  
• Van het linker woord is er maar één
  zonnebank, maneschijn

Tussenletter -s

• Deze schrijf je als je de 's' hoort:
  station + klok = stationsklok
  personeel + bestand = personeelsbestand
  
  
• Soms hoor je niet of je een 's' als tussenletter moet schrijven...
  station + straat = stationsstraat             (want het is ook stationsklok)
  personeel + chef = personeelschef      (want het is ook personeelsbestand)

Aap + rots

1. aperots
2. apenrots

Aap + trots

1. apetrots
2. apentrots

Wat is goed?

1. stadcentrum
2. stadscentrum

Wat is goed?

1. verrekijker
2. verrenkijker

Wat is goed?

1. zijderups
2. zijdenrups

Opdrachten bij deze les

• Gram 4.1 - opdracht 1 en 2 (standaard route)
• Gram 4.2 - opdracht 1, 2 en 3 (standaard route)

Je kunt ook verder met:

• Gram 4.3 - opdracht 1 t/m 5 (standaard route)
• Gram 4.4 -  opdracht 1 en 2 (standaard route)
  

Denk ook aan het informerend artikel én de infographic (It's Learning) !!!

Herhaling!

Toets leesvaardigheid H3

• Lez 3.1 Informatieve teksten
• Lez 3.2 Instructieve teksten
• Lez 3.3 Infographics
  

Dinsdag 21 maart