15.1 + 15.2 Populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

15.2 Populaties

Hoe kan er leven zijn in de diepzee?

Deze les:

- Nabespreken 15.1 (zelfstandige verwerking)

- 15.2 Populaties

- Nakijken 15.1 + maken opdr. 15.2

Neem tabel over en vul in:

	Celwand?	Celkern?	Grote vacuole?	Chloroplasten?
Dieren
Planten
Schimmels
Bacteriën

BINAS 78 De vier rijken

Producenten

Consumenten

Reducenten

Autotroof

Heterotroof

Anorganisch naar organisch

Organisch naar organisch

Organisch naar anorganisch

Fotosynthese

Chemosynthese

Algen

Planten

Schimmels

Bacteriën

Primaire productie

De hoeveelheid organische stoffen (g/opp/jaar) die producenten maken. 

BPP – dissimilatie = NPP

NPP van producenten wordt biomassa en is als energie beschikbaar voor de hogere trofische niveau's (consumenten). 

Elke stap omhoog in het trofisch niveau gaat energie verloren, waarom?

Energiestroomschema organisme (BINAS 93A)

Energetisch gezien is de productie van vlees niet efficiënt. Het wereldwijde voedseltekort zou minder groot zijn wanneer iedereen enkel plantaardig voedsel zou eten. Leg uit waarom.

In de afb. is het energiestroomschema van een herbivoor zoogdier weergegeven. Bij een carnivoor is A/I groter, waarom is dat?

In de afb. is het energiestroomschema van een herbivoor zoogdier weergegeven. Bij een carnivoor is P/A kleiner, waarom is dat?

Stel dat we kweekvlees maken uit de cellen van dit dier. Zal de P in het nieuwe energiestroomschema dan groter of kleiner zijn? Waarom?

Populatiedynamiek

Habitat en niche

Habitat:

De leefomgeving van een organisme met de specifieke abiotische en biotische factoren.

Niche:

De wijze waarop de soort de biotische en abiotische factoren in de habitat gebruikt en dus de habitat beïnvloedt.

Ecosysteem/ habitat/ niche

Een ecosysteem bevat verschillende habitats.

En verschillende niches binnen de habitats.

Soorten kunnen naast elkaar leven binnen habitats, hun onderlinge relatie blijkt uit hun niches. 

Bij overlapping in niche is er concurrentie.

Ecosysteem/ habitat/ niche

Soort A en B leven deels in

hetzelfde habitat.

Dit betekent nog niet dat ze 

directe invloed op elkaar 

hebben.

Verschillende habitats in een ecosysteem

Ecosysteem/ habitat/ niche

De niche in het overlappende 

deel van de habitat bepaalt

of de soorten elkaar kunnen

beïnvloeden.

Overlapt de niche dan is sprake

van concurrentie.

Verschillende habitats in een ecosysteem

Gradiënt ecosysteem

Voordeel: veel habitats en dus veel niches: 

grote biodiversiteit

Eilandtheorie

Beschrijft de biodiversiteit in relatie tot de grootte van een eiland (of een ander geïsoleerd ecosysteem) en de afstand tot het vaste land (of tot andere ecosystemen).

BINAS 93C

Eilandtheorie

Grootte van het eiland beïnvloedt de snelheid van uitsterven.

Klein eiland: weinig niches -> veel concurrentie -> soorten sterven sneller uit.

Groot eiland: veel niches -> minder concurrentie -> soorten sterven minder snel uit.

Groene lijnen in de grafiek.

Eilandtheorie

Afstand van het eiland tot het vaste land (bron van migratie)

Dichtbij: veel migratie 

Ver weg: weinig migratie 

Meer bij groot eiland dan bij klein eiland door meer beschikbare niches.

Rode lijnen in de grafiek.

Eilandtheorie

Dynamisch evenwicht: het punt waarop de immigratie gelijk is aan de snelheid van uitsterven.

De biodiversiteit blijft gelijk.

Er verdwijnen wel soorten en die worden vervangen door nieuwe.

Bij kolonisatie van 4 eilanden, leeft het grootste aantal soorten op het..

1. grootste eiland, dichtbij het vaste land
2. grootste eiland, ver van het vaste land
3. kleinste eiland, dichtbij het vaste land
4. kleinste eiland, ver van het vaste land

Populaties en genetische diversiteit

Twee evolutionaire mechanismen kunnen de genetische diversiteit van een populatie doen dalen/ veranderen:

• Founder effect
• Flessenhals effect

Flessenhals effect

Door een catastrofe wordt een deel van de populatie gedood. De genetische variatie na de catastrofe is kleiner dan die van de oorspronkelijke populatie.

Gebaseerd op toeval.

Founder effect

Een kleine groep uit een populatie emigreert en sticht een nieuwe populatie.

De genetische variatie van de nieuwe populatie is kleiner dan die van de oorspronkelijke populatie.

Gebaseerd op toeval.

Verschil met natuurlijke 

Verschil met natuurlijke selectie

Belangrijk verschil tussen wijzigingen in genetische variatie in een populatie door natuurlijke selectie en foundereffect/ flessenhals effect:

Natuurlijke selectie is niet gebaseerd op toeval maar op verschil in fitness (= relatieve kans op overleven en voortplanten). Founder effect/ flessenhals effect zijn gebaseerd op toeval (= genetic drift).

Opdrachten

- Nakijken 15.1 opdr. 2, 3, 5 t/m 8

- Maken 15.2 opdr. 1, 2, 4 t/m 6

Huiswerk: 

- Zelfstandig aan verwerken 15.3 (via LessonUp)

- Af 15.2 opdr. 1, 2, 4 t/m 6