H7.3 Ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ecologie

7.3 Ecosystemen

Leerdoelen 7.3 Ecosystemen

1. Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
2. Je kunt de energiestroom door een ecosysteem beschrijven

Voedselketen

Een voedselketen geeft de voedselrelaties in een ecosysteem weer. De voedselketen geeft aan hoe een reeks populaties met elkaar verbonden zijn. 

Voedselweb

• In een ecosysteem lopen diverse voedselketens door elkaar en vormen samen een voedselweb -->

• Planten beschermen zichzelf tegen vraat van insecten d.m.v. signaalstoffen naar elkaar.  De planten in de omgeving produceren vervolgens gifstoffen tegen de insecten.

Van individu tot ecosysteem

individu: 1 dier/plant

populatie: de organismen van 1 soort

levensgemeenschap: alle organismen in een bepaald gebied

ecosysteem: biotische en abiotische factoren in bepaald gebied

Energiestromen

• Elke schakel in een voedselketen heet een trofisch niveau.
• In het eerste niveau bevinden zich de autotrofen. Zij produceren organische stoffen uit anorganische stoffen d.m.v. fotosynthese.
• De autotrofen worden daarom de producenten genoemd.
• De overige trofische niveau's worden consumenten genoemd.

Om de positie binnen de voedselketen aan te geven wordt in de trofische niveau's van de consumenten aangegeven in welke orde ze zitten.

• De 1e groep consumenten worden de consumenten van de 1e orde genoemd. De 2e groep consumenten van de 2e orde etc. 

Consument 3e orde

Consument 2e orde

Consument 1e orde

Producenten

Fytoplankton

Kleine vissen

Leguaan

Slang

Toppredator

Energiestromen

• Opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen, waarbij energie wordt vastgelegd, wordt assimilatie genoemd.
  
  
• De afbraak van grote organische moleculen naar kleine moleculen, waarbij energie vrijkomt, wordt dissimilatie genoemd. 

Glucose

Water koolstofdioxide

Energiestromen

• Producenten doen aan assimilatie (fotosynthese, waarbij glucose gevormd wordt)
  
  
• Reducenten, afvaleters en consumenten doen aan dissimilatie 

Glucose

Water koolstofdioxide

Assimilatie kost energie. Waar halen producenten de energie vandaan dat nodig is voor de assimilatie?

Energiestromen

Wat is de chemische formule van fotosynthese?

+

+

H2O (water)

CO2 (koolstofdioxide)

C6H12O6 (glucose)

O2 (zuurstof)

Assimilatie

Dissimilatie

Verbranding

Opbouw

van o.a. glucose

Fotosynthese

Afvaleters

• Dode resten van organismen kunnen worden gegeten door afvaleters. 
• De afvaleters zijn net als alle andere dieren consumenten in de voedselketen.

Reducenten

De overgebleven dode resten worden door bacteriën en schimmels (reducenten) afgebroken tot anorganische stoffen (koolstofdioxide, water, mineralen). Dit proces heet mineralisatie. Producenten hebben de mineralen weer nodig voor de assimilatie. Reducenten sluiten dus de kringloop.

Kringloop van stoffen

Piramiden en stromen in ecosytemen

De organismen per trofisch niveau kun je weergeven in een ecologische piramide.

In de afbeelding zie je het aantal organismen en het totale gewicht van alle organische stoffen (biomassa) per trofisch niveau.

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Energiestroom

• In een voedselpiramide wordt een deel van de biomassa doorgegeven aan het volgende trofische niveau.
• Bij iedere stap gaat energie verloren door dissimilatie, afgestorven weefsel en onverteerd weefsel (ontlasting).

Huiswerk

Maak de opdrachten van basisstof 3 Ecosystemen

Leerdoelen:

1. Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
   
2. Je kunt de energiestroom door een ecosysteem beschrijven

Voedselweb/

voedselnet

Piramide van biomassa

piramide van biomassa

energie verlies

• bij verbranding in cellen komt energie vrij voor dit organisme
• afvalstoffen verdwijnen uit de keten (andere keten)
• de bouwstoffen worden verder gegeven