2HTTOA CT ''Ik zie, ik zie wat jij niet ziet'' 18/04/2024

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

bij de introductie les van de lessenreeks

''ik zie, ik zie wat jij niet ziet''

M. Mohamed

Is alle informatie die in de geschiedenisboeken staat correct/volledig?

Ja, anders zou het niet in het boek staan.

Nee, sommige dingen kan je niet zeker weten.

Ja, maar ik weet niet waarom.

Nee, maar ik weet niet waarom.

Geen ja, geen nee.

Lessenreeks

''Ik zie, ik zie wat jij niet ziet''

Onzichtbare werkende vrouwen

in de Republiek 

Doelen lessenreeks: 

- Na drie lessen weet je waarom werkende vrouwen in de Republiek vaak onzichtbaar waren.

- In drie lessen leer je hoe je data zichtbaar en bruikbaar kan maken voor historisch onderzoek.

- Samenwerken en individueel werken.

Terugblik les 1

Les 1

Leven wij in een wereld die is ontworpen voor en door mannen?

Ja, ik denk het wel.

Nee, ik denk het niet.

Geen ja, geen nee.

Intro - Genderbias

‘Wie niet gezien wordt, wordt niet begrepen en niet gewaardeerd’

Gender 'datakloof'

Het ontwerp van producten is veelal

gebaseerd op een man (piano, telefoon, 

autostoelen)

Medische wetenschap

Onbetaalde zorgtaken (is dat geen werk?)

Historische data

In historische datasets en onderzoek ontbreken veel data.

Hierdoor onstaat een onvolledig en bevooroordeeld beeld van verleden.

Informatie kan ook bewust verkeerd of onvolledig zijn verstrekt (denk aan het bepalen van de betrouwbaarheid van bronnen).

=> Welke informatie ontbreekt? Hoe kunnen we dan toch antwoorden vinden op historische vragen?

De waarheid ligt ergens in het midden...

 "Geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars"

                       Wat wordt hiermee bedoeld?

Centrale vraag in de lessenreeks: 

Hoe krijg je vrouwen zichtbaar in historische data?

Hoe kun je een computer inzetten om data zichtbaar te krijgen?

Deze les: Straatnamen

Volgende les: Een dataset uit de 17^e eeuw

Lesdoelen (les 1)

- Je leert hoe je historische data kunt bewerken met behulp van een computer.

- Je kunt stappen bedenken in een schema.

- Je kunt historische vragen stellen bij grote datasets.

Tegenwoordig heeft bijna 80 procent (77,1) van de vrouwen in Nederland betaald werk. Hoeveel procent van de vrouwen hadden betaald werk in de 17de en 18de eeuw, denk je?

1. 10%
2. 30%
3. 60%
4. 80%

In welk soort beroepen werkten vrouwen vaak?

1. Ze werkten als marktkoopvrouw
2. Ze verkochten etenswaren en dranken vanuit huis
3. Ze maakten dingen thuis of in de werkplaats aan huis
4. Alle drie de bovenstaande

Getrouwde vrouwen in de 17de en 18de eeuw mochten betaald werk verrichten

1. WAAR
2. NIET WAAR

Straatnamen 

Van Pythagoras tot Amalia

Iedere dag lopen en rijden we door straten, over pleinen en in parken die iets zeggen over wie en wat we belangrijk genoeg vinden om te vereeuwigen met een straatnaambordje.

- Welke mensen? 

- Wanneer leefden ze? 

Ennn waarom verdienden ze het een straat naar zich vernoemd te krijgen?

Opdracht straatnamen

Bekijk de lijst met straatnamen van Amsterdam. Deze zijn nu alfabetisch geordend.

Er zijn te weinig straatnamen naar vrouwen vernoemd. Hoe zet je een computer in om dit te onderbouwen?

Welke stappen moet een computer zetten om je vraag te beantwoorden?

Stappen

Is het een mens?	Staan er initialen in de naam?
Is het een m/v?	bevat de naam een titel als burgemeester of prinses?
	Staat de naam in een lijst met vrouwelijke voornamen?
Wat is het beroep?	Lijst met categorieen en trefwoorden
Periode	De Repuliek
Woonplaats	Aan de hand van wikipedia
Alles checken	De computer maakt fouten

Voorbeelden zoekmethodes 

Werkende vrouwen in de Republiek

- Door gebrek aan informatie blijven de vrouwen verborgen in de schaduw van het verleden.

- Waar zien we vrouwen terug? -> trouwakten, doop- en begraafboeken, eigendomsakten en testamenten.

- Vrouwen speelden in de 17de en 18de eeuw wel een belangrijke rol, niet alleen als echtgenote en moeder, maar ook als partner in het familiebedrijf.  

                                              

Hoe zat het in het buitenland?

Voorbeelden van werkende vrouwen in de 17de en 18de eeuw

Admiraal Michiel de Ruyter liet de bevoorrading van zijn schepen over aan zijn vrouw Anna van Gelder

Hendrica Brand

Hendrica, de Weduwe Van Nelle  begon in 1782 met haar man in Rotterdam een koffie-, thee- en tabakwinkel. 

Hendrica werkte alleen, omdat Johannes werkte als pakhuisknecht en later als kantoorbediende bij een Rotterdamse tabakverkoper.

Wat zijn de voordelen van het gebruik van een computer bij historisch onderzoek?

Hoe kun je een computer inzetten om de vrouwen tevoorschijn te halen?

Vooruitblik

Dataset:

• Personele Quotisatie Rotterdam 1742
• Namen, beroepen, adressen, dienstboden, belastingcategorie etc. (+/- 6900)

• Ingevoerd in Excel door historica
  

Terugblik les 1

Les 2

Terugblik, Hoe zat dit ook alweer?

Hoeveel vrouwen zichtbaar?

- Hoeveel vrouwen zijn hier zichtbaar volgens jullie?

- Hoe kun je een computer inzetten om de hele lijst met gegevens te controleren?

Rotterdam

In de achttiende eeuw ging het minder goed met de economie en de overheid had geld nodig voor defensie. De ‘normale’ belastingen brachten niet meer genoeg op, waardoor de Staten van Holland in 1742 besloten tot het heffen van een extra belasting voor de rijkere inwoners, de Personele Quotisatie.

In Rotterdam werden alle 6669 bewoonde adressen bezocht door speciale taxateurs.

Degenen die de belasting moesten betalen waren allemaal hoofd van het huishouden. In totaal waren de bewoners van 4313 adressen niet taxabel (ze waren niet rijk genoeg).

Opdracht database 

• We bekijken samen de database 

• Het geslacht staat niet in de data: 

- Hoe maak je de vrouwen zichtbaar in de dataset en met welke stappen/vragen kun je de dataset met een computer bewerken?
- Hoe ziet zo’n stappenplan eruit? (Denk aan het stappenplan met de straatnamen)

1. Hoe maak je de vrouwen zichtbaar in de dataset?
(met welke stappen/vragen kan je dit bereiken?)

Hoofden van huishoudens => meestal mannen

• Aan de hand van namen kun je vrouwen herleiden
• Hoe kan je nu werkende vrouwen te vinden? => zoeken naar dubbele beroepen die niet te combineren zijn.

3 soorten combinaties:

• Beroepen die niet met elkaar zijn te combineren (bv. Schipper - Kruidenierswinkel)

• Beroepen die in theorie zijn te combineren, maar in de praktijk niet handig zijn (bv. Timmerman – koffie & theeverkoper)

• Beroepen die goed met elkaar zijn te combineren (bv. Juwelier – Zilversmid).

Voorbeeld 

Voorbeeld: 

Kolom: 'Beroep 1'  (Tapster/brouwster)

Voorwaarde: 'Eindigt met' (Ster)

Waarde: 'Bevat geen' (Meester)

Voornaam: 'eindigt met' (a)

Welke stappen hebben jullie bedacht? Probeer het uit!

 

Aan de slag!

1. Wie kan typische vrouwenberoepen uit de database filteren?

2. Wie kan de meeste vrouwen uit de database filteren?

3. Wat heb je verder nog bedacht?

Inleveren

Lever de 'krijg filter uitwerking' en je Excel bestand in via magister of [e-mail]

Let op: Onderwerp = je volledige naam + 'CT project'

Invullen vragenlijst

Klik hier