Regeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Regeling

Wat is homeostase?

1. Het proces van celdeling
2. Het in stand houden van een dynamisch evenwicht in het inwendige milieu van organismen
3. De uitwisseling van gassen in de longen
4. Het afbreken van stoffen in de maag

Op welk organisatieniveau vindt homeostase plaats?

1. Cellulair niveau
2. Weefselniveau
3. Orgaanniveau
4. Organismeniveau

Homeostase is een voorbeeld van?

1. Fotosynthese
2. Zelfregulatie
3. Celdifferentiatie
4. Genetische mutatie

Wat is de primaire functie van homeostase?

1. Het versnellen van evolutie
2. Het verhogen van de lichaamstemperatuur
3. Het verhogen van een stabiele interne omgeving
4. Het vergroten van flexibele diversiteit

Homeostase:

• Is het in stand houden van een dynamisch evenwicht in het inwendige milieu van organismen d.m.v. regelkringen.
  
• is een voorbeeld van zelfregulatie op het organisatieniveau organisme.

• Alle omstandigheden in het lichaam, zoals temperatuur, zuurgraad, de concentraties van zouten, zuurstof, glucose, koolstofdioxide en andere afvalstoffen, enz. moeten constant blijven.
  

In-en uitwendige milieu

• Inwendig milieu: bloed en weefselvloeistof tussen de cellen van een weefsel.
  
• Uitwendig milieu: de omgeving.
• Tussen het inwendige en het uitwendige milieu bevindt zich ten minste één cellaag.

Regelkringen

• Een regelkring zorgt ervoor dat de waarde van een bepaalde factor rondom een normwaarde schommelt. 
• Voorbeelden van normwaarden zijn de zuurstofconcentratie en glucoseconcentratie in het bloed.

Een regelkring bestaat uit 

een sensor, een controlecentrum en een effector.

Terugkoppeling 

• Bij negatieve terugkoppeling heeft het resultaat van een proces een remmende invloed op het proces.
  
• Bij positieve terugkoppeling versterkt een toename van het resultaat het proces.

In welke tabel van BiNaS kun je informatie vinden over een negatieve terugkoppeling?

Bij negatieve terugkoppeling

1. Versterkt het resultaat het proces
2. Heeft het resultaat een remmende invloed op het proces
3. Blijft het proces onveranderd
4. Stopt het proces volledig

Homeostase wordt meestal

gehandhaafd door negatieve terugkoppeling.

Welke stelling over regelkringen is ONJUIST?

1. Ze helpen bij het verkrijgen van homeostase
2. Ze zorgen voor een exacte gelijkblijvende waarde
3. Ze maken gebruik van sensoren om veranderingen te vervangen
4. Ze kunnen zowel positieve als negatieve terugkoppeling gebruiken

Wat zijn hormonen en hoe worden hormonen door het lichaam getransporteerd?

Welk type klier geeft zijn product direct af aan het bloed?

1. Endocriene klier
2. Exocriene klier
3. Zweetklier
4. Speekselklier

Klieren en de afgifte van stoffen

• Endocriene klieren (hormoonklieren)  van het hormoonstelsel geven hormonen (signaalstoffen) af aan het bloed (secretie).
  
• Exocriene klieren (zweetklieren, speekselklieren) geven hun product af via een afvoerbuis.

Klieren en de afgifte van stoffen

Het hormoonstelsel 

bestaat uit een aantal hormoonklieren (tabel 89A)

Hormonen zijn 

alleen werkzaam in cellen van doelwitorganen

Wat is secretie?

1. De afgifte van hormonen door een hormoonklier
2. De productie van hormonen in cellen
3. De afbraak van hormonen in het bloed
4. De uitscheiding van afvalstoffen via de nieren

Wat wordt bedoeld met een doelwitorgaan?

1. Een orgaan dat alleen exocriene klieren bevat
2. Een orgaan met cellen die receptoren hebben voor een specifiek hormoon
3. Een orgaan dat hormonen afbreekt

Hormonen

• Hormonen regelen langzame en langdurige processen (bijv. groei, ontwikkeling, stofwisseling en voortplanting).
  
• Alleen cellen met hormoonreceptoren waaraan een hormoon kan binden, zijn gevoelig voor dat hormoon.
  
• De binding kan in deze cellen een reactie in gang zetten of een reactie stoppen.
  
• Er zijn twee soorten hormonen: eiwithormonen, zoals adrenaline en thyroxine, en steroïdhormonen, zoals cortisol en testosteron. 

Steroïdhormonen

• in vet oplosbare hormonen die binden aan een receptor in het cytoplasma van een doelwitcel.
• Er wordt een hormoon-receptorcomplex gevormd dat via een kernporie naar het kernplasma wordt getransporteerd. Daar kan het bepaalde genen in het DNA aan- of uitzetten. Wanneer een gen aanstaat, kan de cel eiwitten maken. De gevormde eiwitmoleculen kunnen verschillende functies hebben.

Peptidehormonen  

• Peptidehormonen (eiwithormonen) binden aan een receptor in het celmembraan van een doelwitcel.
• Aan de binnenzijde van het celmembraan wordt een second messenger geactiveerd of gevormd. Deze kan bijvoorbeeld een enzym activeren. Het geactiveerde enzym kan het signaal doorgeven aan een volgend signaalmolecuul, een specifieke reactie op gang brengen in het cytoplasma of genen in het DNA aan- of uitzetten

De hypofyse en de hypothalamus

• De hypothalamus controleert veel homeostatische regelmechanismen en bestuurt het hormoonstelsel
•  De hypofyse produceert hormonen die de werking van andere hormoonklieren (zoals de bijnieren, de schildklier, de eierstokken en de zaadballen) beïnvloeden.
  
• De secretie van hormonen door de hypofyse wordt geregeld door de hypothalamus.

Hormonen die geproduceerd zijn 

door de hypofyse en hun doelwitorganen.

Hypofyse

• De hypofyseachterkwab geeft neurohormonen (ADH, oxytocine) af die worden geproduceerd door neuronen in de hypothalamus.

 Schildklier

• De schildklier produceert schildklierhormoon (thyroxine).
  
• Thyroxine stimuleert de stofwisseling. Bij kinderen stimuleert het ook de groei en ontwikkeling.

• TRH (uit de hypothalamus) stimuleert de vorming en afgifte van TSH door de hypofysevoorkwab.
• TSH stimuleert de vorming van schildklierweefsel, de opname van jodium door de schildkliercellen en de productie van thyroxine.

• Thyroxine remt de productie van TRF en TSH (negatieve terugkoppeling).

Regelkring van de thyroxine gehalte 

in het bloed door een negatieve terugkoppeling

Regelkring van de thyroxine gehalte in het bloed door een negatieve terugkoppeling

De alvleesklier

Eilandjes van Langerhans

Endocriene cellen in de alvleesklier die hormonen produceren die ervoor zorgen dat de glucoseconcentratie in het bloed min of meer constant blijft.

Insuline verlaagt de glucoseconcentratie in het bloed, doordat insuline de opname van glucose in lichaamscellen stimuleert en ervoor zorgt dat in cellen van lever en spieren glucose wordt omgezet in glycogeen.

Glucagon verhoogt de glucoseconcentratie in het bloed, doordat het in cellen van lever en spieren de omzetting van glycogeen in glucose stimuleert. Glucose wordt afgegeven aan het bloed.

Nieren en de bijnieren

• De nieren produceren epo (erytropoëtine) dat de productie van rode bloedcellen in het rode beenmerg stimuleert.
  
• Het bijniermerg produceert bij stressvolle situaties adrenaline dat een snelle, kortdurende werking heeft.

Adrenaline:

• bevordert de stofwisseling, de omzetting van glycogeen in glucose en de afgifte van glucose aan het bloed 
• zorgt ervoor dat het lichaam in staat is snel te handelen in stresssituaties.

De bijnierschors:

• produceert o.a. cortisol onder invloed van ACTH.
• Cortisol onderdrukt de activiteit van het afweersysteem en verhoogt de glucoseconcentratie in het bloed.