uitleg naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Het gezegde

Het gezegde

... is een zinsdeel!

Een zin heeft altijd een gezegde;

een gezegde geeft informatie over het onderwerp.

Een naamwoordelijk gezegde 

of

Een werkwoordelijk gezegde

Het gezegde

 (nwg en wwg) 

.... bestaat in elk geval altijd uit alle werkwoorden in de zin.

In elk gezegde hoort een persoonsvorm (pv): het eerste werkwoord in de zin dat bij het onderwerp (ond) hoort. 

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde zegt dat iemand iets ‘doet’ of ‘overkomt’ of dat er iets 'gebeurt'.


• Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin waaronder ook de persoonsvorm.
• In het werkwoordelijk gezegde staat altijd een zelfstandig werkwoord.

• Let op: het woordje te en de woorden aan het voor een heel werkwoord horen ook bij het werkwoordelijk gezegde!

Ik heb veel te doen.        Wwg = heb te doen

Hij is aan het sporten.     Wwg = is aan het sporten

Naamwoordelijk gezegde 

• Een naamwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp is (of wordt, blijft, lijkt), geeft een kenmerk of eigenschap van het onderwerp.
• Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een werkwoordelijk deel (ww. deel) en een naamwoordelijk deel (nw. deel). 
• In het werkwoordelijk deel van het naamwoordelijk gezegde staat altijd een vorm van een koppelwerkwoord.
  
• De belangrijkste koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven

(overige: blijken, lijken, schijnen, heten dunken, voorkomen)

Naamwoordelijk gezegde

Een naamwoordelijk gezegde bestaat uit twee delen:

- werkwoordelijk deel (ww.deel) = alle ww in de zin

- naamwoordelijk deel (nw. deel) = eigenschap van het onderwerp (vaak een znw of bnw)

Thomas is een fanatiek wielrenner.

Ww. deel = is

Nw. deel = een fanatiek wielrenner

Nwg = is een fanatiek wielrenner

Naamwoordelijk gezegde en werkwoordelijk gezegde

Het verschil tussen deze twee gezegde is dus dat het naamwoordelijk gezegde vertelt wat je bent (zijn)

•  Antoon is een Nederlandse zanger, rapper en producer.

en het werkwoordelijk gezegde vertelt wat je doet (doen).

• Antoon treedt in december op in een uitverkocht Ziggo Dome.

Hij maakt een vlog in de achtbaan.

Onderwerp doet iets.

Hij is een vlogger.

Onderwerp is iets.

Om te bepalen o

Om te bepalen of er sprake is van een wwg of nwg (zinsontleding) moet je weten welke soorten werkwoorden er zijn (woordsoorten).

We maken dus even een uitstapje naar woordsoorten.

Werkwoorden

Een werkwoord is een woordsoort.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet, wat iets of iemand overkomt,  wat er is gebeurd, wat iemand of iets is.

Soorten werkwoorden 

Hoofdwerkwoorden, het belangrijkste werkwoord in de zin, te verdelen in:

• zelfstandige werkwoorden (zww)
  
• koppelwerkwoorden (kww)
  

Hulpwerkwoorden, helpen het hoofdwerkwoord/de zin vormen.

Hoofdwerkwoorden 

zelfstandige werkwoorden (zww): 

• geven een handeling aan, bijvoorbeeld: zitten, slapen, lezen, voetballen, luisteren;
  
•  is altijd onderdeel van het werkwoordelijk gezegde (wwg)

koppelwerkwoorden (kww): 

• ‘koppelen’ het onderwerp aan een toestand, functie, hoedanigheid of eigenschap. Het onderwerp ís iets. 
  
• is altijd onderdeel van het naamwoordelijk gezegde (nwg)

Koppelwerkwoorden 

De koppelwerkwoorden:

• zijn, worden, 
  
• blijven, blijken, lijken, schijnen, 
  
• heten, dunken en voorkomen
  

Hulpwerkwoord

Een hulpwerkwoord is een onderdeel van het werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde. 

• Een hulpwerkwoord geeft geen handeling aan. 
• Een hulpwerkwoord helpt de zin vormen. 
• Er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in een zin staan, naast een zww of kww. 

Hulpwerkwoord

Als er meerdere werkwoorden in de zin staan, dan is de persoonsvorm ALTIJD een hulpwerkwoord.

Voorbeeld:

1.  Ik heb mijn verjaardag gevierd.   (wwg = heb gevierd)

2. De buurvrouw is oma geworden. (nwg = is oma geworden)

Hulpwerkwoorden

hebben

 zijn

zullen

worden

doen

laten

kunnen

moeten

hoeven

mogen

willen

 zullen

gaan komen

 staan 

zitten hangen liggen lopen

Hulpwerkwoorden 

Hij heeft gegeten.

Hij zal morgen de toets maken.

De toets wordt morgen gemaakt (door hem.)

Hij doet mij denken aan Messi.

Tess laat haar vriendin wachten.

Het kan gaan regenen.

Je moet morgen naar school komen.

Hij gaat morgen voetballen.

Mijn broer hangt op de bank te gamen.

Soorten werkwoorden en gezegde

Binnen het wwg kan er sprake zijn van twee soorten werkwoorden: Het zelfstandig werkwoord en het hulpwerkwoord.

Binnen het nwg kan er sprake zijn van twee soorten werkwoorden: het koppelwerkwoord en het hulpwerkwoord.

LET OP: een zelfstandig werkwoord en een koppelwerkwoord zullen nooit in dezelfde zin staan.

Hoe vind je het naamwoordelijk gezegde?

Stappenplan naamwoordelijk gezegde 

1 Zoek het onderwerp van de zin op.

2 Zoek het belangrijkste werkwoord van de zin op.

3 Staat het werkwoord in het rijtje van de kww?

                                                           4  Doet of is het onderwerp iets?

Nee = wwg                                      Doet = wwg                       Is = nwg

Ontleed de volgende zinnen (wwg/nwg)

1. De spijkerbroeken zullen komende periode duurder worden.
2. Tijdens de vakantie zullen we thuis blijven.
3. Monique maakt elke dag haar huiswerk.
4. Ik word kwaad van al dat gepest.
5. Zullen we morgen samen een taart bakken?
6. Mijn vader wordt volgende maand 65 jaar.

Ontleed de volgende zinnen (wwg/nwg)

1. Tijme wordt later politieagent.
2. Katja is een blondine.
3. Monica wordt zangeres.
4. Rembrandt schilderde De Nachtwacht.
5. Hij produceerde talloze kunstvoorwerpen.
6. De architect heeft in korte tijd dit prachtige huis ontworpen.