Tussenletter van samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom

Spelling

Samenstellingen

Nederlands

Maak zoveel mogelijk woorden
met het woord 'corona' erin.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat een samenstelling is.

• kun je herkennen en uitleggen of je een samenstelling met of zonder een tussen-n of tussen-s schrijft. 

• kun je van gegeven samenstellingen bepalen wat de juiste spelwijze is. 

• kun je bij het schrijven van teksten samenstellingen op de juiste manier spellen.

Samenstelling

• Twee woorden vormen samen een nieuw woord.

• Alle delen (twee of meer) kunnen zelfstandig voorkomen.

• Vaak twee zelfstandignaamwoorden.

• Soms ook een combinatie van zelfstandignaamwoord met een bijvoeglijknaamwoord, telwoord, werkwoord of afkorting.

• Bij samenstelling moet je soms een tussen-n of tussen-s schrijven.

Regels

Je schrijft een tussen-n als:

• Het eerste deel van het woord een znw is. 

• En het znw alleen een meervoudsvorm op -en heeft.

Uitzonderingen

• Als het eerste deel iets unieks is.
  zonnebril - maneschijn

• Als het eerste deel geen meervoud heeft. 
  rijstepap

• Als het eerste deel een versterkend woord is.
  reuzegoed, beresterk, apetrots

• Als het eerste deel een vaste uitdrukking is.
  bullebak, schattebout

Volgens het stappenplan

Voorbeeld: hond + hok

Stap 1:

Heb je maken met 1 van de 4

uitzonderingen?

Stap 2:

Ja? Volg de regel van de uitzondering.

Nee? Ga verder naar stap 3

Stap 3:

Volg het schema verder

Tussen-s

• De tussen-s levert problemen op als het tweede deel van de samenstelling begint met een -s

• Om een foute spelwijze te voorkomen, kun je het tweede deel van de samenstelling vervangen voor een znw dat niet met een -s begint.

• Hoor je bij de nieuwe samenstelling geen tussen-s, dan schrijf je die bij de andere samenstelling dus ook niet.

• Inhaal + slag = inhaalslag (1 -s)
  Inhaal + toets = inhaaltoets (hier hoor je geen tussen-s).

Je schrijft een tussen-n wanneer...

1. het linkerdeel van het woord eindigt op -en
2. het linkerdeel van het woord een zelfstandig naamwoord is
3. het linkerdeel van het woord een zelfstandig naamwoord is en eindigt op -en
4. Geen van bovenstaande antwoorden is goed

Wat is de eerste stap die je moet zetten om te zien of het woord geschreven moet worden met een tussen-n

1. Je splitst het woord op.
2. Je kijkt of het een meervoud heeft op -en.
3. Je kijkt of er bijzonderheden zijn.
4. Je kijkt of het eerste woord een zn is.

Hoe schrijf je dit woord

1. Zonnebril
2. Zonnenbril

Met of zonder tussen-n?

1. kattebak
2. kattenbak

Met of zonder tussen-n?

1. hogeschool
2. hogenschool

Met of zonder tussen-n?

1. spinnenwiel
2. spinnewiel

Waarom schrijf je maneschijn zonder tussen-n?

1. Je hebt er maar 1 van.
2. Het eerste woord heeft 2 meervouden.
3. Het woord heeft alleen een meervoud op -s.
4. Het juiste antwoord staat er niet tussen.

Waarom schrijf je horlogemaker zonder tussen-n?

1. Je hebt er maar 1 van.
2. Dit woord heeft twee meervouden.
3. Het woord heeft alleen een meervoud op -s.
4. Het juiste antwoord staat er niet tussen.

Moet er op de plaats van de ... een tussen-n staan?

met tussen-n

zonder tussen-n

panne...koek

groente...soep

reuze...leuk

eike...boom

honde...riem

bere...sterk

banane...schil

leeuwe...klauw

zonne...bank

spinne...web

Schrijf 2 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

De rest van deze les ga ik... 

de uitleg nog 1 keer bekijken via LessonUp.

de huiswerkopdrachten maken.

de testen van Beter Spellen maken.

verplicht met meneer De Vries aan de werkwoordspelling werken.

zelfstandig de kenmerken van de geleerde woordsoorten uitwerken.

werken aan de boekendoos.

lezen.

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in).

Nog iets anders, namelijk...