6.3 + 6.4 - eerlijk zullen we alles delen

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Welkom 

Economen! 

Hoofdstuk 6

Paragraaf 3 - Eerlijk zullen we alles delen

Paragraaf 4 - Iedereen betaalt mee

Programma

• Bespreken vraag 3, 6, 8 en 9 paragraaf 2
• Uitleg 6.3 + 6.4
• Uitleg PO - Hoe werkt de overheid?

Keuze uit: 

• Aan de slag met PO - hoe werkt de overheid?
• Huiswerk par 6.3 = vraag 1 t/m 9 (vrijdag)
• Huiswerk par 6.4 = vraag 1 t/m 11 (dinsdag)

Wat moet je kennen en kunnen?

• Weten wat het profijtbeginsel en het draagkrachtbeginsel betekent bij belastingheffing. 
• Weten wat vergrijzing is in de economie en wat hiervan de gevolgen zijn. 
• Weten wat dubbele vergrijzing is en wat hiervan de gevolgen zijn. 
• Weten wat nivelleren en denivelleren is.
• Kunnen berekenen of inkomensverschillen groter of kleiner zijn geworden.

Beginselen bij belastingheffing

• Profijtbeginsel = Je betaalt belasting omdat je ergens gebruik van maakt (je hebt er profijt van) Vb. wegenbelasting

• Draagkrachtbeginsel = Mensen met een hoog inkomen betalen in verhouding (in %) meer belasting.                                Vb Loonbelasting

Soorten belasting

• Progressief = Mensen met een hoog inkomen betalen in verhouding (in %) meer belasting. (vb. Box 1)
• Degressief = Mensen met een hoog inkomen betalen in verhouding (in %) minder belasting.
  
• Proportioneel = Alle mensen in een land betalen hetzelfde percentage belasting = VLAKTAKS (vb. Box 3)

Belastingtarieven

Kies uit: Progressief / Proportioneel (vlak) / Degressief

A

Proportioneel

B

Progressief

C

Degressief

Vergrijzing 

Actieven

• Alle mensen met betaald werk

Niet-actieven

• Mensen zonder betaald werk, die een uitkering ontvangen. Bijv. omdat ze arbeidsongeschikt zijn, werkloos of boven de pensioenleeftijd.
• Tot de groep niet-actieven behoren ook de AOW'ers. Deze groep groeit al jaren (= vergrijzing). Wat betekent dit voor Nederland ?

Vergrijzing (gevolg)

1. Er zijn steeds meer mensen die boven de 67 zijn (inactieven) en steeds minder ‘jonge’ mensen die werken (actieven)
   
2. Gevolg: er zijn in totaal minder mensen die werken en dus moeten deze werkende mensen meer geld afstaan van hun brutoloon, om iedereen AOW te geven.
   
3. Gevolg: Het Nettoloon van de actieven wordt lager.
   

Hoe houden we de AOW betaalbaar?

• De AOW-leeftijd verder te verhogen van 65 naar 67 jaar
• De premies + loonbelasting te verhogen
• De AOW-uitkeringen te verlagen;
• De arbeidsparticipatie (arbeidsdeelname) laten toenemen;
• De AOW niet meer aan iedereen te geven, maar alleen aan Ouderen met geen of een laag pensioen.

Dus....

• Vergrijzing = in verhouding meer ouderen dan jongeren
• Gevolg: pensioen wordt onbetaalbaar! Dus AOW-leeftijd moet omhoog (meer actieven, minder inactieven)
• Andere oplossingen: uitkeringen verlagen, meer premie betalen, zelf sparen voor oude dag.

Dubbele vergrijzing?

• Oude mensen hebben vaak meer zorg nodig en er zijn steeds meer oude mensen.
  
• Gevolg: de totale zorgkosten van alle Nederlanders stijgt.
  
• Gevolg: alle Nederlanders moeten meer premie betalen voor hun zorgverzekering.
  
• Gevolg : de overheid wil meer marktwerking om de zorg betaalbaar te houden.

0

Nivelleren/ Denivelleren

• Nivelleren =  inkomensverschillen in verhouding (in %) kleiner worden tussen arm en rijk.  
• Denivelleren = inkomensverschillen in verhouding (in %) groter worden tussen arm en rijk.   

Hoe zorgt de overheid ervoor dat de inkomensverschillen tussen rijk en arm kleiner worden in NL (nivelleren) ?

Nivelleren (inkomensverschillen worden kleiner)

 Dit gebeurt door mensen met een laag inkomen:

•  Een uitkering te geven.
•  Subsidies te geven (bv een huursubsidie)
  
•  Zorgtoeslag
  

 Door mensen met een hoog inkomen:

•  Meer belasting te laten betalen (progressief stelsel)
  

denivelleren (inkomensverschillen worden groter)

Dit gebeurt doordat mensen met een hoog inkomen meer hypotheekrenteaftrek krijgen.

Hoe werkt dat?

Rijke mensen --> duurder huis --> hogere hypotheek --> Betalen meer hypotheekrente  --> lager belastbaar inkomen in box 1 --> betalen hierdoor in verhouding minder belasting in box 1
 

Ellen verdient €23.000 per jaar. Senna verdient €56.000 per jaar. Beiden krijgen een eenmalige bonus van €1.500 Is hier sprake van nivellering of denivellering? Leg je antwoord uit met een berekening.

Programma

• Bespreken vraag 3, 6, 8 en 9 paragraaf 2
• Uitleg 6.3 + 6.4
• Uitleg PO - Hoe werkt de overheid?

Keuze uit: 

• Aan de slag met PO - hoe werkt de overheid?
• Huiswerk par 6.3 = vraag 1 t/m 9 (vrijdag)
• Huiswerk par 6.4 = vraag 1 t/m 11 (dinsdag)

Wat moet je kennen en kunnen?

• Weten wat het profijtbeginsel en het draagkrachtbeginsel betekent bij belastingheffing. 
• Weten wat vergrijzing is in de economie en wat hiervan de gevolgen zijn. 
• Weten wat dubbele vergrijzing is en wat hiervan de gevolgen zijn. 
• Weten wat nivelleren en denivelleren is.
• Kunnen berekenen of inkomensverschillen groter of kleiner zijn geworden.