T5B3&4 - Ecosysteem en veranderde

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Veranderende ecosystemen

Thema 5 - Ecologie: basisstof 3 en 4

Leerdoelen

5.3.1 Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken binnen een ecosysteem beschrijven.

5.3.2 Je kunt de energiestromen door een ecosysteem beschrijven.

5.4.1 Je kunt veranderingen in een ecosysteem beschrijven.

5.4.2 Je kunt in een model gegeven informatie over ecosystemen gebruiken, bewerken en analyseren.

Vraat

• Planten beschermen zichzelf tegen vraat van insecten d.m.v. signaalstoffen. 

• De signaalstoffen worden opgevangen door de planten in de omgeving die vervolgens gifstoffen produceren tegen de insecten.

Planten beschermen zich tegen vraat én geven signaalstoffen + lokstoffen af als er wel vraat is

 stekels       / doornen                                 brandharen met giftige/bijtende stoffen

                                                  

mechanische afweer                                                                           chemische afweer

Voedselrelaties

In een ecosysteem zijn er voedselrelaties: wie eet wie?
Planten zijn de 1e schakel in een voedselketen.

Het geheel van voedselrelaties in een levensgemeenschap noem je voedselweb

Energie

Organische stoffen

Anorganische stoffen

(voortgezette) assimilatie

Chemische reactie

dissimilatie

Energie

Foto-autotroof                                    Chemo-autotroof

Heterotroof

Autotroof

Trofische niveaus 

Bruto Primaire Productie

Bruto Primaire Productie = 

Alle organische stoffen die producenten produceren =  Energie uit zonlicht omgezet in organische stof =  Fotosynthese = Koolstofassimilatie -> glucose!

 Wat gebeurt er met BPP?

1. Brandstof -> dissimilatie! = D -> energie komt vrij als warmte 

Wat blijft er over? BPP – D = Netto Primaire Productie

2. Bouwstof -> groeien = lichaam bouwen =

voortgezette assimilatie -> eiwitten, vetten, andere koolhydraten!

DUS

netto primaire productie = bruto primaire productie - verlies door ademhaling/sterfte van de planten/verbranding (autotroof organisme)

Kringloop van stoffen

Successie

pionier -> -> climax
 kenmerken:

• meer biomassa
• meer biodiversiteit 
  --> meer concurrentie 
• minder extreme 
  abiotische factoren

Pionierecosysteem

- Weinig soorten

- Veel individuen van een soort

- Weinig ontwikkelde bodem

- Eenvoudig voedselweb

- Sterk wisselende abiotische factoren

Climaxecosysteem

- Veel soorten

- Weinig individuen van een soort

- Goed ontwikkelde bodem

- Complex voedselweb

- Constante abiotische factoren

We kennen primaire en secundaire successie. Primair is bijvoorbeeld na natuurramp zoals aardverschuiving. Secundair is na bijvoorbeeld een bosbrand. Er is in dit tweede geval al een humuslaag en successie zal dan sneller gaan.

Verlanding

Verlanding = vorm van successie waarbij bijv. een plas verandert in een bos op drassige grond (broekbos)

1. In ondiepe delen groeien waterplanten. 
2. Dode plantenresten zinken naar de bodem en vormt een laag modder of slib. 
3. Hierdoor wordt de plas ondieper. Nu kunnen oeverplanten de plas in groeien. De bodem wordt verder opgehoogd en moerasplanten kunnen zich vestigen. 
4. Tot slot ontstaat een broekbos, een bos op drassige grond.

Gradiëntecosysteem

De biodiversiteit is het grootst in het gebied waar twee ecosystemen in elkaar over gaan --> gradiëntecosysteem 

Gradiëntecosystemen

Bij gradiëntecosystemen zijn indicatorsoorten zichtbaar

Indicatorsoorten: Soorten die een aanwijzig geven over een kenmerk van het milieu

Evenwicht in de omgeving 

Een systeem is in evenwicht als het zichzelf kan reguleren en daardoor stabiel blijft. Tussen twee evenwichten zit een omslagpunt (kantelpunt).

Voorbeelden:

• Algenbloei bij eutroficatie ( komen we later op terug)
• Konijnen in de duinen

Aan de slag

Wat?                Basisstof 3: opdr. 33, 34, 40, 41, 42, 43,

                          Basisstof 4: opdr. 51, 52, 55, 58, 61

Hoe?               Online via BVJ

Vragen?         Boek of vraag om hulp