M3 - H1 Spelling leestekens

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Afronding H1, taalverzorging 

Spelling: afronden H1

Vooruitblik --> ww-spelling

Lesdoelen

Leestekens goed gebruiken

• Je kunt hoofdletters, punten, uitroeptekens en vraagteken gebruiken 
• Je kunt hoofdletters, dubbele punten en aanhalingstekens in citaten gebruiken 
• Je kunt komma's gebruiken

Verschillen in betekenis

- Katten, spinnen, ijsberen, vissen, gieren, vliegen en honden slapen

- Katten spinnen, ijsberen vissen, gieren vliegen en honden slapen

Waardoor komt het verschil in betekenis?

Weet je nog?
Wanneer gebruik je hoofdletters?

Wanneer gebruik je géén hoofdletter?

1. Namen van winkels
2. Familienamen
3. Namen van maanden
4. Namen van musea

Wanneer gebruik je géén hoofdletter?

1. Namen van feestdagen
2. Namen van jaargetijden
3. Namen van personen
4. Namen van bedrijven

HOOFDLETTERS

Elke zin:

- Begint met een hoofdletter

- Eindigt met een punt, een vraagteken (als het een vraag is) of een uitroepteken (als het een zin met veel nadruk is)

Zo gebruik je HOOFDLETTERS

• aan het begin van een zin: Het feest duurt tot tien uur.
  
• als de zin met ’s begint, verschuift de hoofdletter:
   ’s Middags eet ik brood.
• bij namen: Stan Mol, Turfstraat, Apeldoorn, SP, Ford, 
   Kerstmis, Puma.
• bij woorden die van namen zijn gemaakt: Oost-Europese,
   Chinese.

GEEN HOOFDLETTERS

Let op: 

namen van dagen van de week (vrijdag), maanden (november), seizoenen (herfst) en windstreken (westen) 

krijgen GEEN hoofdletter.

Meer LEESTEKENS

Naast punten, vraagtekens en uitroeptekens zijn er nog meer leestekens: 

komma, dubbele punt en aanhalingsteken.

KOMMA

Een komma laat zien hoe een zin in elkaar zit. Je zet een komma

– tussen twee persoonsvormen;

– tussen de delen van een opsomming  

    (behalve voor het woord en);

– na een naam of een uitroep aan het begin van een zin;

– voor voegwoorden, zoals maar, want, doordat, nadat, omdat,
    terwijl, voordat, zodat, zodra.

DUBBELE PUNT

Een dubbele punt laat zien dat je iets aankondigt of opsomt.

Weet jij (nog) wat een citaat is?

DUBBELE PUNT in een citaat

Als je iemands woorden weergeeft in de directe rede, dus letterlijk, heet dat een ‘citaat’. Met een dubbele punt kun je een citaat aankondigen. Je zet het citaat tussen aanhalingstekens:

– Jasper zei: ‘Overmorgen ben ik jarig.’

– Danique vroeg: ‘Wie heeft zin in een potje voetbal?’

Als het citaat vooropstaat, gebruik je geen dubbele punt:

– ‘Overmorgen ben ik jarig’, zei Jasper.

GEEN citaat

Als je iemands woorden in de indirecte rede weergeeft, 

gebruik je geen aanhalingstekens. en geen dubbele punt.

– Jasper zei dat hij overmorgen jarig is.

Schrijf over. Zet leestekens waar dat moet.

Als het pijn doet geef je maar een gil

Schrijf over. Zet leestekens waar dat moet.
Levi wil je die bak met pennen potloden en stiften aangeven

Schrijf over. Zet leestekens waar dat moet.

Ik blijf vandaag thuis omdat ik schoolziek ben

‘Sara zei:‘ Ik heb een super vakantie gehad.

1. Goed
2. Fout

Fernando vroeg: ‘Wil je de suiker aangeven?’

1. Goed
2. Fout

Marly zei tegen Waldo: ‘Ik kan je niet vinden.’

1. Goed
2. Fout

Het jongetje vroeg aan zijn moeder: ‘Zijn we er bijna’?

1. Goed
2. Fout

Thomas zei ‘Daar heb ik geen zin in.’

1. Goed
2. Fout

De jongen riep: ‘Maurice, wacht even!’

1. Goed
2. Fout

Mike vroeg Vera heb je de toets goed gemaakt?

De bovenstaande zin kan met leestekens op twee manieren worden opgeschreven:

Wat wordt dan het verschil in de betekenis?

Mike vroeg Vera heb je de toets goed gemaakt?

Degene die de vraag stelt verschilt.

 1 = Mike vroeg: ‘Vera, heb je de toets goed gemaakt?’
Dan vraagt Mike iets aan Vera.
2 = ‘Mike,’ vroeg Vera ‘heb je de toets goed gemaakt?’
Dan vraagt Vera iets aan Mike.

GELEERD

- je kunt hoofdletters, punten, uitroeptekens en vraagteken gebruiken

- je kunt hoofdletters, dubbele punten en aanhalingstekens in citaten gebruiken

- je kunt komma's gebruiken

LEESTEKENS GOED GEBRUIKEN

Taalverzorging spelling 

Leestekens gebruiken (blz. 32)

Een ander woord voor het gebruik van leestekens is

1. punctueel
2. interpunctie
3. pedicure
4. publicatie

Even oefenen

Wat weet je nog van leestekens en hoofdletters?

Verbeter de volgende zinnen:

hij zei alles is gelogen

Hij zei: 'Alles is gelogen.'

dit is een citaat zei hij

'Dit is een citaat', zei hij.

dit is zei hij een citaat

'Dit is', zei hij, 'een citaat.'

volgens meneer rutte kunnen de scholen best open blijven

Volgens meneer Rutte kunnen de scholen best open blijven.

meneer rutte is een eikel zegt dani

'Meneer Rutte is een eikel', zegt Dani.

naomi roept door de klas nu ben ik het een keer met je eens

Naomi roept door de klas:'Nu ben ik het een keer met je eens.'

nicky vraagt wat is het rivm

Nicky vraagt:'Wat is het RIVM?'

kom jij van een andere planeet vraagt damon

'Kom jij van een andere planeet?', vraagt Damon.

valeries hobby's zijn hardlopen tennis en gitaar spelen

Valeries hobby's zijn hardlopen, tennis en gitaar spelen.

wij gaan naar de vs op vakantie omdat mijn vader amerikaans is

Wij gaan naar de VS op vakantie, omdat mijn vader Amerikaans is.

Filmpje NN