Les 7; herhaling astma, copd en geneesmiddelen bij astma/copd

• farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 1

Herhaling

astma &copd

Leerdoelen

•Wat de meest voorkomende aandoeningen van de bovenste en onderste luchtwegen zijn

•Wat de werking en toepassing is van de verschillende geneesmiddelgroepen die bij luchtwegaandoeningen worden gebruikt

•Welke patiënteninstructies van belang zijn bij geneesmiddelen bij luchtwegaandoeningen

•Wat allergie is

•Hoe allergische klachten ontstaan

•Wat de meest voorkomende symptomen van hooikoorts zijn

Leerdoelen

•Wat veel gebruikte middelen bij allergische klachten zijn

•De bijzonderheden ten aanzien van gebruik van medicijnen bij allergie

•Welke middelen je kunt adviseren voor zelfzorg bij hooikoortsklachten

- Wat je kan adviseren zonder recept bij stoppen met roken

- Wat je kan adviseren zonder recept bij griep, verkoudheid en hoest

- Wanneer je dextromethorfan kan adviseren in de apotheek

FPZ boek

FPZ: 

• hoofdstuk 11 & 21

Standaarden voor zelfzorg: 

• griep en verkoudheid
• allergische rhinitis
• UA: dextromethorfan
• stoppen met roken

Test je voorkennis

https://create.kahoot.it/details/0fb4b155-1faa-46b0-b683-d53aa108bd4c

Test je voorkennis

https://create.kahoot.it/details/9cf173e8-0ee9-484c-9c4e-44c0e1eebdcb

Astma en COPD zijn hetzelfde

1. juist
2. onjuist

Welke astma hoort er niet bij

1. allergische astma
2. niet-allergische astma
3. inspannignsastma
4. zwangerschapsastma

Kenmerken Astma

- Allergisch astma, niet- allergisch astma, inspanningsastma en ernstig astma.

- Benauwdheidsaanvallen heten astma bronciale; plotselinge contractie van de bronchusspiertjes.

- Gevolg: benauwdheid met piepende ademhaling en hoesten.

- Oorzaken: afhankelijk van de soort astma, voorbeelden; huisdieren, huisstofmijt, voedingsmiddelen. 

Kenmerken COPD

*COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease

*Is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem

*Chronische bronchitis: Ontsteking van de grotere luchtwegen

Longemfyseem: Sterkere uitrekking van de long ten opzichte van een normale long.

Opdracht

1. Maak een overzicht met de belangrijkste verschillen tussen astma en COPD

2. Neem hierbij de volgende punten mee: leeftijd, oorzaak, klachten, behandeling, longfunctie en verloop

Medicatie bij astma en COPD

Welke geneesmiddel
groepen worden ingezet bij
astma/copd

Met welke groepen geneesmiddelen wordt de behandeling van astma ingezet?

1. betasymphaticomimetica
2. inhalatiecorticosteroiden
3. langwerkende luchtwegverwijders
4. parasymphaticolytica

Met welke groepen geneesmiddelen wordt de behandeling van COPD ingezet?

1. betasymphaticomimetica
2. inhalatiecorticosteroiden
3. langwerkende luchtwegverwijders
4. parasymphaticolytica

Geneesmiddelgroepen

beta-2 symphaticomimetica

• SABA: Short acting beta agonist
• LAMA: Long acting beta agonist

parasymphaticolitica

• SAMA: Short acting muscarinic antagonist
• LAMA: long acting muscarinic antagonist

Inhalatiecorticosteroiden: ICS

Beta-2 Sympathicomimetica 

Luchtwegverwijders; stimuleren beta-2 receptoren in sympathisch zenuwstelstel van de luchtwegen --> ontspanning gladde spiercellen in de bronchiën

Liefst inhalatie:

• Poederinhalator, capsules voor inhalatie
  
• Dosis-aerosol
  
• Ook mogelijk: tabletten (drank)

SABA

LABA

Kortwerkend

langwerkend

Salbutamol (Ventolin)

formoterol (atimos)

salmeterol (serevent)

indacateril (onbreeze)

gebruiken als je benauwd bent

Voorkomen van benauwdheid

Parasymphaticolitica 

Remt de parasympathicus door blokkeren van muscarinereceptoren

-->bronchusdilatatie (verwijding)

Eerste keuze bij COPD

Bijwerking:

-->droge mond

-->moeilijker ophoesten slijm

-->obstipatie

SAMA

LAMA

Kortwerkend

langwerkend

Ipratropium (atrovent)

terbutaline (bricanyl)

tiotropium (spiriva)

aclidinium (eklira)

glycopyrronium (seebri)

Corticosteroïden

Luchtwegbeschermers

effect na 1-2 weken. voor langere tijd.

verminderen van de ontsteking

Onderhoudsbehandeling (inhalatie)

Kortdurend stootbehandeling (oraal)

Bijwerking:

• Irritatie keel en stembanden (schimmelinfectie), heesheid
• Meer kans op virusinfecties
  
• Bij oraal gebruik: onderdrukking bijnierschors
  
• Oraal: maagklachten
  
• Oraal: botontkalking
  

Corticosteroïden inhalatie

Beclomethason (Qvar®)

Fluticason (Flixotide®)

Ciclsonide (Alvesco®)

Budesonide (Pulmicort®)

Combinatiepreparaten 

LABA met ICS:

• formoterol / budesonide (Symbicort®, DuoResp®)
  
• formoterol / beclometason (Foster®)
  
• salmeterol / fluticason (Flutiform®)
  
• salmeterol / fluticason (Seretide®)
  

LABA met SAMA

• fenoterol / ipratropium (Berodual®)
  

SABA met SAMA

• salbutamol / ipratropium (Combivent®, Ipramol®)
  

Combinatiepreparaten (vervolg)

LAMA met LABA

• aclidinium / formoterol (Duaklir®) Genuair®
  
• glycopyrronium / indacterol (Ultibro®) Breezhaler®
  
• tiotropium / olodaterol (Spiolto®) Respimat®
  
• umeclidinium / vilanterol (Anoro®) Ellipta®
  

Leukotrieenantagonisten

Allergie -->allergeen + mestcel --> stoffen uit mestcel

--> samentrekken bronchusspieren + slijmvlieszwelling + slijmvorming

Stoffen die vrijkomen:

Histamine

• Leukotriënen
  
• Leukotriënenantagonisten of
  
• leukotrtiënensyntheseremmers
  

Oraal innemen

als onderhoudsbehandelnig bij astma (toevoeging)

Leukotrieenantagonisten

• Montulekast (Singulair®)
  
• gaat ontsteking tegen
• langdurig gebruiken
• voor het slapen gaan; kauwtablet op lege maag
• bw: hoofdpijn,buikpijn,dorst (gaat over binnen 2 weken)
• gevoeliger voor infecties
• vermindert de hoeveelheid noodzakelijke bèta-2-sympathicomimetica en de hoeveelheid inhalatiecorticosteroïden.

Theofyline

• acute astma aanval bij kinderen
• Werking in spiercel
  
• Glad bronchusspiercelweefsel wordt verslapt
  
• Ook effect op CZS (bijwerkingen!)
  
• Oraal of parenteraal
  
• Opname is wisselend
  
• Retard-preparaten niet geschikt bij acute benauwdheid
  
• Smalle therapeutische breedte
  
• Bloedspiegelbepaling noodzakelijk
  

Theofylline

• theolair retard
•  Theolair ontspant de spieren in de wand van de longen

Afleverinformatie

• uitleg gebruik inhalatoren. LAN protocollen/apotheek.nl
• patiënt zelf ook voor laten doen
•  zoveel mogelijk zelfde type inhalator afleveren
• denk aan inhalatievolgorde (combinatie ics+luchtwegverwijder)
• denk aan voorzetkamer bij aerosol (1 keer per week schoonmaken)

Type inhalatoren

autohaler

Aandachtspunten bij inhalatie

Poeder:

• voldoende inhalatiekracht
• adem 10 sec inhouden
• klaarmaken van de poederinhalator

Aerosol

• schudden voor gebruik
• 3 sprays in de lucht
• puffer indrukken terwijl je inademt (alleen indien zonder voortzetkamer)

schudden bij aerosol is belangrijk zodat deeltjes zich goed mengen met het drijfgas

3 pufjes in de lucht spuiten:

activeren van de inhalator Dit is nodig om al het drijfgas weg te

spuiten, zodat er voldoende medicijn vrij komt.

Opdracht

1.Noteer van elk geneesmiddel de geneesmiddelgroep,specialite werking, bijwerkingen en noem de belangrijkste afleveradviezen, eventuele interacties/contraindicaties

2. geneesmiddelen:

salbutamol, formoterol, salmeterol, ipratropium, tiotropium, Glycopyrronium, beclomethason, fluticason,budesonide, ciclesonide, theolair, montelukast

Opdracht

LABA met ICS:

• formoterol / budesonide (Symbicort®, DuoResp®)
• formoterol / beclometason (Foster®)
• salmeterol / fluticason (Flutiform®)
• salmeterol / fluticason (Seretide®)

LAMA met LABA

• aclidinium / formoterol (Duaklir®) Genuair®
  
• glycopyrronium / indacterol (Ultibro®) Breezhaler®
  
• tiotropium / olodaterol (Spiolto®) Respimat®
  

umeclidinium / vilanterol (Anoro®) Ellipta®

allergische rhinitis

astma

verkoudheid

griep

copd

betasymphaticomimetica

parasymphaticolityca

inhalatie

cortico

steroiden

nasaal corticosteroiden

antihistaminica

histamineafgifteremmende stoffen

zoutdruppels

xylomethazoline

langwerkende luchtwegverwijders

Wat hebben jullie onthouden?

https://create.kahoot.it/details/0fb4b155-1faa-46b0-b683-d53aa108bd4c

Wat hebben jullie onthouden?

https://create.kahoot.it/details/9cf173e8-0ee9-484c-9c4e-44c0e1eebdcb

Casus 1

Meneer Zwart gebruikt al een tijdje Ventolin ®. Zijn huisarts is op vakantie en omdat zijn klachten toenamen, is hij naar de vervangende huisarts gegaan. Deze huisarts heeft Pulmicort® erbij gedaan. Met de Ventolin moet hij gewoon door gaan. 

Casus 1

• Hij wil graag weten waarvoor Pulmicort is.
  
• Tot welke geneesmiddelengroep behoort Pulmicort?
  
• Wat is het generiek van Pulmicort?
  
• Geef aan wat de werking is van Pulmicort.
  
• Ook heeft hij nog de volgende vragen voor je. 

Casus 1

1. Wat zijn de bijwerkingen van deze geneesmiddelen?

2. Tot welke groep van geneesmiddelen behoort Ventolin?

3. Wat is de werking van Ventolin?

Casus 1

4. Kan hij Ventolin niet in een andere inhalator krijgen? Zo een die hij nu heeft vindt hij niet echt handig.Leg het verschil uit tussen het gebruik van een aerosol en een vaste stof inhalator.

5. Wanneer ik een aerosol gebruik, wat heb ik dan nodig voor een efficiënt gebruik?

6. Welk geneesmiddel moet ik het eerst gebruiken, Pulmicort of Ventolin?

Toets

2 juli half 9

Voorbereiding toets

• lesstof uit de presentaties
• FPZ boek en zelfzorgboek
• vragen uit de lesson-up en kahoot's
• wat kan je verwachten?