les 2: platentektoniek en ertsvorming

Deze les
  • de ruimtelijke spreiding van gebergtevorming, aardbevingen en vulkanisme in Zuid-Amerika beschrijven en verklaren.
  • de ruimtelijke spreiding van ertsen en fossiele energiebronnen in Zuid-Amerika beschrijven en verklaren.


Uitleg subductie 
met oefening volledig antwoord geven.
uitleg ertsen
oefenvragen
weektaak
1 / 29
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 29 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Deze les
  • de ruimtelijke spreiding van gebergtevorming, aardbevingen en vulkanisme in Zuid-Amerika beschrijven en verklaren.
  • de ruimtelijke spreiding van ertsen en fossiele energiebronnen in Zuid-Amerika beschrijven en verklaren.


Uitleg subductie 
met oefening volledig antwoord geven.
uitleg ertsen
oefenvragen
weektaak

Slide 1 - Slide

Gebruik de atlas: 
Zuid-Amerika - tektoniek en vulkanisme.

Waarom is er niet overal langs de westkust van Zuid-Amerika actief vulkanisme? (3p)

Slide 2 - Slide




Waardoor is er niet overal langs de westkust van
Zuid-Amerika actief vulkanisme? (3p)
Hulp bij volledig antwoord.
- beschrijf op de plekken zonder actief vulkanisme de plaattektonische situatie.
- leg uit wat er daardoor niet gebeurt.
- leg uit hoe dat ervoor zorgt dat er geen vulkanisme is.

Slide 3 - Open question

Waardoor is er niet overal langs de westkust van
Zuid-Amerika actief vulkanisme? (3p)

  • bij het Peru-gat en het Pampa-gat is er sprake van vlakke subductie.
  • de onderduikende plaat duikt niet diep genoeg in de mantel waardoor deze niet smelt.
  • waardoor er geen opstijgend magma is
    (en dus ook geen actief vulkanisme).

Slide 4 - Slide

Bij diepe subductie:

- aardkorst duikt diep in de mantel
- aardkorst smelt
- taai gasrijk magma stijgt op
- komt aan oppervlak (dus uitvloeiiingsgesteente)
- stolt als andesiet.

Zit tussen graniet en basalt in.

Slide 5 - Slide

Graniet
Dieptegesteente Ontstaan bij subductie
Meest taaie magma
Andesiet =
Uitvloeiingsgesteente
(=vulkanische gesteente)
Ontstaan bij subductie
middelmatig taaie magma
Basalt =
Uitvloeiingsgesteente
(=vulkanische gesteente)
Ontstaan bij divergentie
vloeibare magma
Steeds taaier magma

Slide 6 - Slide

Jonge oceanische korst is lichter dan oude oceanische korst.

Bij jonge, lichte oceanische korst is sprake van vlakke subductie.

Slide 7 - Slide

Welke natuurramp veroorzaakt door platentektoniek
ligt er nog meer op de loer?

Slide 8 - Slide

Aardbevingen
Hoe ondieper het hypocentrum

hoe zwaarder de aardbeving.

Slide 9 - Slide

Slide 10 - Video

Aardbevingen
1. plaat beweegt maar blijft hangen
2. druk / spanning bouwt op
3. plaat schiet weg, trilling komt vrij.

Slide 11 - Slide

Tsunami
1. zeebeving veroorzaakt een snelle golf.
2. dichtbij de kust wordt de zee ondieper. Voorkant golf wordt afgeremd.
2. achtkant golf rolt over voorkant golf heen. Waardoor de golf hoger wordt.

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Video

Delfstoffen
Ertsen
Hoog % van 1 type metaal waardoor het economisch interessant wordt.

Vooral voor elektronica-industrie

Amazonebekken + Hoogland
- lagen ooit diep in ondergrond
- hoge druk + hoge temperatuur: ertsvorming
- erosie bovenliggende laag
- erts nu aan oppervlak.
Venezuela
Grootste bewezen oliereserves ter wereld
Chili
Grootste koperproducent ter wereld.
Brazilië
Vooral ijzererts.
Redelijk recent ook veel olie gevonden.
Peru
Mondiaal een belangrijke speler op meerdere fronten 
Goud, zilver, zink en koper, lood en molybdeen (voor staal).
Suriname
Vooral winning en export van goud, bijna op.

Slide 14 - Slide

Slide 15 - Map

Ertsen door vulkanisme
Waar: In de Andes
Magma koelt af, maar niet alles tegelijkertijd.
Lichtste magma (bijv. met veel zilver) stolt als laatste, in spleten van het gesteente. 
Vormen ertsaders.
Venezuela
Grootste bewezen oliereserves ter wereld
Chili
Grootste koperproducent ter wereld.
Brazilië
Vooral ijzererts.
Redelijk recent ook veel olie gevonden.
Peru
Mondiaal een belangrijke speler op meerdere fronten 
Goud, zilver, zink en koper, lood en molybdeen (voor staal).
Suriname
Vooral winning en export van goud, bijna op.

Slide 16 - Slide

Door verwering (Bauxiet)
Waar: Hoogland Brazilië + Guyana. 

Hele sterke chemische verwering.

Veel stoffen verdwijnen. Meest stabiele (sterke) materiaal blijft over = aluminium.
Venezuela
Grootste bewezen oliereserves ter wereld
Chili
Grootste koperproducent ter wereld.
Brazilië
Vooral ijzererts.
Redelijk recent ook veel olie gevonden.
Peru
Mondiaal een belangrijke speler op meerdere fronten 
Goud, zilver, zink en koper, lood en molybdeen (voor staal).
Suriname
Vooral winning en export van goud, bijna op.

Slide 17 - Slide

Fossiele brandstoffen
1. Zeedieren en planten (organisch materiaal) gaan dood: zakken naar de bodem

Slide 18 - Slide

Fossiele brandstoffen
1. Zeedieren en planten (organisch materiaal) gaan dood: zakken naar de bodem.
2. worden afgedekt met laag zand/klei.
= poreus (ruimte tussen korrels)

Slide 19 - Slide

Fossiele brandstoffen
1. Zeedieren en planten (organisch materiaal) gaan dood: zakken naar de bodem
2. worden afgedekt met laag zand/klei.
= poreus (ruimte tussen korrels)
3. worden afgedekt ondoorlaatbare laag (zoutsteen)

Slide 20 - Slide

Fossiele brandstoffen
1. Zeedieren en planten (organisch materiaal) gaan dood: zakken naar de bodem
2. worden afgedekt met laag zand/klei.
= poreus (ruimte tussen korrels)
4. druk neemt toe. 
Organisch materiaal wordt aardolie/steenkool. 
Gas (aardgas) eruit geperst.

Ruimte tussen zand/klei gevuld met olie en daarboven gas. 

Gas wordt tegengehouden door bovenste laag.
3. worden afgedekt ondoorlaatbare laag (zoutsteen)

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Slide

Welk deel van Zuid-Amerika omschrijft het best welk deel last heeft van aardbevingen?
A
noorden
B
oosten
C
zuiden
D
westen

Slide 23 - Quiz

Welke plaatbeweging is er aan de westkust van Zuid-Amerika?
A
convergent
B
divergent
C
transform

Slide 24 - Quiz

Welk type aardkorsten zijn er betrokken bij de convergentie aan de westkust van Zuid-Amerika?
A
oceanisch-oceanisch
B
continentaal-continentaal
C
oceanisch-continentaal
D
geen idee

Slide 25 - Quiz

Hoe ontstaan ertsen zoals zilver, goud en zink?
A
chemische verwering
B
stolling van magma
C
opeenstapeling organisch materiaal

Slide 26 - Quiz

Welke erts ontstaat door chemische verwering?
A
zilver
B
bauxiet/aluminium
C
aardgas
D
steenkool

Slide 27 - Quiz

Welke erts ontstaat door opstapeling van organisch materiaal?
A
zilver
B
bauxiet/aluminium
C
aardgas
D
steenkool

Slide 28 - Quiz

Wat heb je geleerd?
- Waardoor niet overal langs de westkust van ZA er actief vulkanisme plaatsvindt
- Het verschil tussen basalt, andesiet en graniet.
- De rol van het hypocentrum bij aardbevingen bij subductie.
- Hoe ertsen ontstaan bij verwering en bij stolling van magma 
- Hoe fossiele brandstoffen ontstaan.

Slide 29 - Slide